Morawiecki „poprawia” w dół wzrost PKB za rządów Tuska. PiS może się na tym przejechać

O co chodzi wicepremierowi Mateuszowi Morawieckiemu, które jest też ministrem rozwoju i ministrem finansów? Wypowiedź jest mało precyzyjna, ale sugeruje, iż wzrost gospodarki odnotowany za PO, wyższy od tego, który osiąga obecnie PiS, to efekt tzw. karuzeli VAT. Chodzi o fałszywe faktury wystawiane przez polskich przedsiębiorców na towary rzekomo sprzedawane za granicę. Dzięki temu polski eksport „na papierze” miał zyskać, zdaniem ministra, około 20-30 mld zł i wywindować gospodarcze notowania za koalicji PO-PSL.

Karuzele VAT to potoczna nazwa mechanizmu oszukiwania skarbówki. Wymaga udziału przynajmniej dwóch spółek (choć zazwyczaj jest ich więcej) – jednej w Polsce, drugiej w innym kraju UE. Zawierają ze sobą transakcję na fikcyjną sprzedaż towarów. Pozorują eksport, by za transakcję otrzymać zwrot VAT.

Proceder ten rzeczywiście napędza eksport, i faktycznie, jego apogeum w Polsce przypada na lata 2013-2015.

Ogólna nieszczelność systemu podatkowego i wyłudzenia VAT są w Polsce dużym problemem. Według wyliczeń Komisji Europejskiej tzw. luka VAT, czyli różnica między wpływami, które budżet państwa powinien uzyskać z tego tytułu, a ich faktycznym poziomem, wyniosła w 2015 r. niemal 27 proc.wpływów z VAT, czyli ponad 40 mld zł (10,1 mld euro). Tylko pięć państw UE wypada pod tym względem gorzej: Grecja, Litwa, Łotwa, Rumunia i Włochy. Według analityków PwC straty mogły być jeszcze większe i sięgać aż 53 mld zł.

Reszta to wpuszczanie przez przedsiębiorców „w koszty” zakupów, które wcale firmie potrzebne nie były, w tym wydatków stricte prywatnych. Dochodzą różne rodzaje legalnej „optymalizacji” podatkowej, VAT niezapłacony przez firmy, które zbankrutowały, czy też po prostu błędy i niedopatrzenia po stronie przedsiębiorców i urzędników.

Obejmując władzę PiS obiecywał zwiększenie ściągalności podatków. Miało to finansować wydatki socjalne zaplanowane przez partię rządzącą. Rząd Szydło wprowadził nowe przepisy, bardziej drobiazgowe kontrole i większe kary dla oszustów.

Analitycy PwC przewidują, że w 2016 roku może być nawet o 8 mld zł mniej straconych pieniędzy. Brak jednak danych, jak duża część pochodzi z powstrzymanych wyłudzeń za pomocą karuzeli.

Gospodarka od nowa

Najistotniejsze jest jednak co innego. Trudno z tak dużą dozą pewności twierdzić, że zjawisko faktycznie zawyżało wzrost.

Po pierwsze, do PKB liczy się nie eksport, ale eksport netto (czyli eksport minus import). A w przypadku karuzeli, żeby dalej obracać towarami, które fikcyjnie eksportowała, firma musi je fikcyjnie importować. Bilans handlowy w tej transakcji się zeruje (lub niemal zeruje). Dlatego proces ten nazywa się karuzelą – bo towary na papierze robią kółko i „wracają”.

Po drugie, jeśli towary w Polsce zostają, to nie po to, żeby zalegać w magazynach. Najczęściej są sprzedawane "na lewo", a wtedy napędzają konsumpcję w szarej strefie. A GUS od dawna stosuje metodologię liczenia PKB uwzględniające szarą i czarną strefę. Prawdopodobnie jej nie doszacowuje, ale mimo wszystko uwzględnia.

Takie operacje w szarej strefie mogą nieco zakłamywać poziom wzrostu, ale w stopniu bardzo nieznacznym.

Dlatego strategią rządu może być obniżanie punktu odniesienia, czyli wzrostu w czasach politycznych przeciwników.

Taki propagandowy zabieg może jednak zagrozić pozycji gospodarczej Polski. Wicepremier Morawiecki chyba nie zastanawia się nad tym, co się stanie, jeśli zagraniczni inwestorzy uwierzą w jego rewelacje.

Informacja, że dane o polskiej gospodarce w ostatnich latach były zafałszowane, szczególnie w ustach wicepremiera i ministra finansów, może nadszarpnąć malejące ostatnio zaufanie zagranicznego kapitału do naszego kraju.

To zaś sprawi, że ograniczone zostaną i tak zwalniające już inwestycje zagraniczne. A już teraz jest to jedna z najistotniejszych przyczyn słabego wzrostu.