Prezydent Duda na COP24: węgiel nie szkodzi klimatowi. Sprzeczny z nauką afront

Panie Sekretarzu Generalny Narodów Zjednoczonych,

Szanowny Panie Premierze Fidżi i Prezydencie COP23,

Szanowni Państwo Prezydenci i Szefowie Rządów,

Szanowna Pani Przewodnicząca Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych,

Szanowny Panie Prezydencie COP24,

Szanowna Pani Sekretarz Wykonawcza Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu,

Ekscelencje,

Panie i Panowie,

Wszyscy Dostojni Przybyli Goście,

Drodzy Przyjaciele!

Jest mi niezmiernie miło powitać Państwa – światowych przywódców – na otwarciu Szczytu Klimatycznego COP24 oraz na towarzyszącemu mu Szczytowi Liderów tu właśnie w Katowicach, w moim kraju, w Polsce.

Inauguracja obrad 24. Sesji Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu w roku stulecia odzyskania przez Rzeczpospolitą Polską niepodległości i powrotu na arenę międzynarodową jest dla mnie podwójnie ważna. Po pierwsze dlatego, że organizacja Szczytu Klimatycznego to dowód, że tak jak odrodzona Polska sto lat temu, tak dziś nasz kraj aktywnie działa na rzecz pokojowej współpracy między państwami, opartej na zasadach przestrzegania prawa międzynarodowego, równości, solidarności i wzajemnego szacunku.

Po drugie, podobnie jak sto lat temu, Polska jest dziś gotowa do wzięcia swojej części odpowiedzialności za międzynarodowe bezpieczeństwo – tym razem także w wymiarze polityki klimatycznej. Jesteśmy gotowi wspomóc zaplanowane na najbliższe dwa tygodnie negocjacje nad decyzjami o kluczowym znaczeniu dla przyszłości naszej i przyszłych, kolejnych pokoleń.

Trudno chyba o bardziej konkretne i znaczące uczczenie tej wielkiej dla nas rocznicy. Dlatego chciałbym w tym miejscu podziękować, że decyzją 22. Sesji Konferencji Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu – COP22 – odbywającej się w listopadzie 2016 roku w Marrakeszu, to właśnie Polska może pełnić funkcję gospodarza tegorocznego szczytu klimatycznego.

Polska, jak mało kto, ma w tym obszarze pokaźne doświadczenie. Już po raz czwarty przewodniczymy Konferencji, a po raz trzeci jesteśmy jej gospodarzami. Poprzednie Szczyty Klimatyczne, które zostały zorganizowane w Polsce to: COP14 w Poznaniu w 2008 roku oraz COP19 w Warszawie w 2013 roku. Dziś, w tym roku, spotykamy się w samym sercu Górnego Śląska: w Katowicach. To miasto stanowi modelowy przykład, jak prowadzona konsekwentnie przez lata polityka transformacyjna, będąc jednocześnie polityką wrażliwą na czynnik ludzki, pomaga stworzyć dogodne warunki dla rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw w ośrodku przemysłu ciężkiego i wydobywczego. Co więcej, Katowice zaliczane są obecnie do grona najbardziej zielonych miast w Polsce, w którym lasy zajmują ponad 40 proc. ogólnej powierzchni.

Czy to przy tym nie zadziwiające, a zarazem symboliczne, że tegoroczna konferencja COP24 odbywać się będzie dokładnie w tym samym miejscu, w którym kiedyś czynna była kopalnia węgla?

Szanowni Państwo,

Hasło przewodnie COP24 to: Changing together. Ma ono podwójny wymiar. Po pierwsze, negatywne konsekwencje zmian klimatycznych odczuwalne są we wszystkich regionach świata, choć w różnym stopniu. Powstrzymanie ich wymaga skoordynowanych działań i współpracy wszystkich stron Konwencji klimatycznej w duchu porozumienia paryskiego.

Drugi wymiar hasła przewodniego to wymiar pozytywny, tzn. dzięki międzynarodowej, solidarnej współpracy – pozytywnemu multilateralizmowi – możliwy jest na poziomie globalnym rozwój gospodarczy, naukowy i społeczny. Innymi słowy: jestem przekonany, że postęp technologiczny, który ma swój wpływ na zanieczyszczanie naszej planety, a przez to na zmiany klimatyczne, może jednocześnie przyczynić się do jej oczyszczenia, poprawiając warunki życia ludzi na całym świecie i dając możliwość zrównoważonego rozwoju.

Chciałbym, żebyśmy przypomnieli sobie jednak jak tutaj trafiliśmy, jak długa i niekiedy wyboista była to droga. Pierwszym kluczowym momentem z punktu widzenia globalnej polityki klimatycznej była konferencja w Kioto w grudniu 1997 roku. To właśnie tam osiągnięto pierwsze globalne porozumienie ws. emisji, które uwzględniało asymetrię między krajami rozwiniętymi, a tymi nadal rozwijającymi się.

Polska jest dobrym przykładem kraju idącego ścieżką zrównoważonego rozwoju, ponieważ na przestrzeni lat emisyjność naszej gospodarki spada przy jednoczesnym wzroście PKB. Polsce udało się zredukować emisję gazów cieplarnianych o 30% w stosunku do roku bazowego 1988 (wymaganie Protokołu z Kioto to 6%), zapewniając bezpieczeństwo energetyczne oraz rozwój przemysłu oparty na efektywnych technologiach węglowych.

Użytkowanie własnych zasobów naturalnych, czyli w przypadku Polski węgla, i opieraniu o te zasoby bezpieczeństwa energetycznego nie stoi tym samym w sprzeczności z ochroną klimatu i z postępem w dziedzinie ochrony klimatu. Chciałbym podkreślić jeszcze raz, że w Polsce w sposób ciągły emisja gazów cieplarnianych spada i polska gospodarka zmniejsza swoją emisyjność, zarazem dynamicznie się rozwijając.

Drugim kamieniem milowym, który wprowadził zmianę jakościową, mówiącą, że wszystkie państwa prowadzić będą politykę klimatyczną w duchu wspólnej, choć zróżnicowanej odpowiedzialności (Common But Differentiated Responsibility) była konferencja w Paryżu w 2015 roku – COP21.

Dziś, trzy lata po Paryżu i rok przed przyszłorocznym jesiennym Szczytem Klimatycznym zwołanym przez Sekretarza Generalnego ONZ, świat stoi przed kolejnym historycznym testem. Tu, w Katowicach, my – światowi liderzy – musimy udowodnić, że jesteśmy gotowi, aby w pełni wdrożyć plan, który zaprojektowaliśmy w 2015 roku.

Porozumienie paryskie było dokumentem politycznym, który definiował podstawowe założenia światowej polityki klimatycznej. W Katowicach czeka nas o wiele bardziej skomplikowane przedsięwzięcie. Musimy stworzyć swoistą „instrukcję obsługi” – Katowice rule book – która mówić będzie, w jaki sposób założenia porozumienia paryskiego wprowadzić w życie. Bez sukcesu w Katowicach, porozumienie z Paryża nie spełni pokładanych w nim nadziei i oczekiwań.

Wielce Szanowni Państwo,

Jestem przekonany, że jako członkom wspólnoty międzynarodowej, zależy nam wszystkim na tym, aby pakiet katowicki był całościowy i pokrywał wszystkie obszary porozumienia paryskiego, ale także, aby wpisywał się w działania na rzecz realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju. Zgodnie z nimi, polityki i działania klimatyczne muszą w pełni uwzględniać relacje między wszystkimi określonymi w konwencji elementami systemu klimatycznego – atmosferą, geosferą, hydrosferą i biosferą.

Należy podkreślić szczególną rolę synergii pomiędzy konwencjami: klimatyczną – UNFCC (The United Nations Framework Convention on Climate Change), różnorodności biologicznej – UNCBD (The United Nations Convention on Biological Diveristy) oraz w sprawie zwalczania pustynnienia – UNCCD (The United Nations Convention on Combating Desertification). Ważne jest podejmowanie wspólnych działań w zakresie mitygacji, pochłaniania CO2 przez zasoby przyrodnicze, degradacji gleb oraz osiągnięcia neutralności klimatycznej, jak również skutecznej i efektywnej adaptacji do zmian klimatu.

Takie pojmowanie działań mających na celu powstrzymanie negatywnych zmian klimatycznych przyczyni się również m.in. do zwalczania ubóstwa i likwidacji głodu. Współczesny świat, mimo postępu technologicznego, wciąż boryka się z problemem zaspokojenia podstawowych potrzeb ludzkości. Miliony ludzi żyją bez bezpiecznego dostępu do wody, żywności, energii czy edukacji. Niwelowanie tych niesprawiedliwości i danie wszystkim szansy na zrównoważony rozwój to jedno z najważniejszych wyzwań, z jakimi przyszło nam walczyć. Pełne wdrożenie porozumienia paryskiego nie jest jedynie odpowiedzialnością nas wszystkich – to przede wszystkim szansa na pokojowy i zrównoważony rozwój świata.

Szanowni Państwo,

Promowana przez polską prezydencję koncepcja mówi właśnie, że odpowiedzialna polityka klimatyczna jest zbudowana na solidnym fundamencie, który stanowią zrównoważone relacje pomiędzy naturą i technologią, przy jednoczesnym uznaniu godności ludzkiej jako wartości nadrzędnej. Jako Polska chcemy zwrócić uwagę, że z jednej strony gospodarowanie zasobami naturalnymi nie może stać w sprzeczności z zasadami ochrony przyrody, z drugiej zaś strony nie może powodować szkody dla społeczności.

Koncepcja ta, zawarta w triadzie: człowiek-przyroda-technologia, została przez Polskę przełożona na język dokumentów międzynarodowych, które będą stanowić wkład w politykę klimatyczną w wymiarze globalnym. Trzy uzupełniające się deklaracje, jakie przygotowaliśmy to:

1. Solidarity and Just Transition Silesia Declaration – w której sygnatariusze potwierdzają, że aspekt społeczny transformacji na drodze do gospodarki niskoemisyjnej jest kluczowy dla uzyskania szerokiej społecznej aprobaty dla zachodzących zmian;
2. The Silesian Ministerial Declaration “Forests for Climate” – której strony deklarują podjęcie działań w celu zachowania i poprawy stanu pochłaniaczy oraz zbiorników gazów cieplarnianych, w tym przede wszystkim lasów. Innymi słowy naszym celem jest stworzenie warunków do zrównoważenia emisji CO2 z jego pochłanianiem przez ekosystemy, tak aby powstrzymać wzrost, ustabilizować, a następnie zmniejszać jego koncentrację w atmosferze. Zrównoważona i wielofunkcyjna gospodarka leśna jest w tym kluczowa. A z polskich doświadczeń zarządzania lasami przykład śmiało może brać cały świat.
3. Driving Change Together – Katowice Partnership for Electromobility – która zwraca uwagę na istotne wyzwanie, związane z emisją powodowaną transportem. Sektor ten odpowiada za ok. 15% globalnych emisji gazów cieplarnianych. Partnerstwo w zakresie elektromobilności kładzie nacisk na zmianę technologiczną i organizacyjną, kierując świat w stronę transportu zeroemisyjnego.

Ekscelencje, Szanowni Państwo,

Porozumienie paryskie zjednoczyło nas w walce ze wspólnym zagrożeniem. Będąc tutaj, w Katowicach, przypomnijmy sobie, jak w 2015 roku bez większych wyjątków przyjęliśmy globalne porozumienie klimatyczne bazujące na suwerennie określanych wkładach krajowych – Nationally Determined Contribution; NDC.

W moim głębokim przekonaniu nie ma innego wyjścia dla naszych państw jak implementacja pakietu katowickiego – Katowice rule book. Nasza obecność tutaj pokazuje, że wola polityczna do ich wdrożenia jest faktem.

W ciągu najbliższych dni przed zebranymi tu w Katowicach negocjatorami z całego świata stoi wielkie wyzwanie. Chcę Państwa zapewnić, że Polska jako gospodarz COP24 bardzo liczy na nasz wspólny sukces. Sukces, który w przyszłości może stanowić o bezpieczeństwie, jakości życia i perspektywach rozwoju dla wszystkich państw naszego globu.

Jestem przekonany, że tak właśnie będzie, i tego wszystkim Państwu i sobie życzę.