15 proc. sędziów doświadczyło nacisków politycznych. Raport Stowarzyszenia “Iustitia”

O godz. 12 rozpoczęło się przesłuchanie sędziego Igora Tulei przez rzecznika dyscyplinarnego. Sędziemu grożą kary dyscyplinarne za krytykę Krajowej Rady Sądownictwa w mediach. W programie „Fakty po Faktach” w TVN24 w połowie lipca 2018 roku powiedział, że nowa KRS nie ma nic wspólnego z sądownictwem, które niszczy, a osoby zasiadające w KRS są grabarzami niezależności sądów.

W opublikowanym w środę 10 października 2018 raporcie Stowarzyszenie Sędziów "Iustitia" wymienia dziewiętnaście tego rodzaju nacisków i szykan wobec sędziów nieposłusznych wobec obecnych władz opisanych w mediach. Postępowanie dyscyplinarne za krytykowanie reformy wymiaru sprawiedliwości zostało wszczęte także wobec rzecznika Iustitii Bartłomieja Przymusińskiego i byłego sędziego Trybunału Konstytucyjnego Jerzego Stępnia. Zbigniew Ziobro, minister sprawiedliwości, groził nim także m.in. prezesowi stowarzyszenia Krystianowi Markiewiczowi i wnioskował o wszczęcie postępowania przeciwko sędziemu Wojciechowi Łączewskiemu (w tym przypadku jednak rzecznik dyscyplinarny odmówił). Sędziowie byli także szykanowani przez prokuraturę, która wszczynała śledztwa w ich sprawie, gdy sędziowie wydawali decyzje niezgodne z jej żądaniami.

Raport zawiera także wyniki przeprowadzonej przez Iustitię anonimowej i dobrowolnej ankiety wśród sędziów, w którym zapytała ich o ocenę obecnego wymiaru sprawiedliwości. Została rozpowszechniona wśród prawie 2200 sędziów (spośród prawie 10 tys. sędziów w Polsce) w dniach 12-20 lipca 2018 roku. Na pytania odpowiedziało 330 z nich.

“Te badania powinny rozwiać wątpliwości co do stanu polskiego wymiaru sprawiedliwości. Naciski polityczne, upolitycznienie nowo mianowanych prezesów oraz instytucji, jak KRS, czy Trybunał Konstytucyjny to zatrważające wyniki badań” - mówi sędzia Krystian Markiewicz, prezes Iustitiii.

To skutek powołania przez ministra sprawiedliwości prezesów bez jakichkolwiek konsultacji ze środowiskiem sędziowskim. Wymiana prezesów oraz bezpośrednie ingerencje ministra sprawiedliwości sprawiły, że 29 proc. sędziów słyszało o naciskach politycznych w tym środowisku, a 15 proc. ich doświadczyło.

Sędziowie: sądy, KRS i TK są upolitycznione

Z badania wynika, że ok. 3 proc. ankietowanych sędziów uznaje, że instytucje wymiaru sprawiedliwości po reformach w sądownictwie w latach 2017–2018 są mniej zależne od wpływów politycznych, a około 90 proc. ankietowanych uważa, że Krajowa Rada Sądownictwa, Trybunał Konstytucyjny oraz sądy są bardziej upolitycznione niż przed zmianami w wymiarze sprawiedliwości, wprowadzonymi w ciągu ostatnich dwóch lat.

Ankietowani negatywnie ocenili działalność Trybunału Konstytucyjnego. 80 proc. respondentów uznało Trybunał Konstytucyjny za organ zaangażowany w działalność polityczną, a co za tym idzie niewypełniający swojego zadania jako strażnika Konstytucji. Także 80 proc. badanych bardzo nisko oceniło transparentność działania Trybunału.

Ankietowani sędziowie negatywnie ocenili również zmiany w Krajowej Radzie Sądownictwa. Ponad 80 proc. respondentów bardzo nisko oceniło wypełnianie przez ten organ standardów demokratycznego państwa prawa i jego apolityczność oraz współpracę ze środowiskiem sędziowskim. Ponad 60 proc. badanych bardzo nisko oceniło kompetencje członków obecnej KRS i transparentność jej działania.

Sądy powszechne za bardziej zależne od wpływów politycznych niż za poprzedniego ministra uznaje 89 proc. sędziów. 91 proc. ma podobne zdanie o Trybunale Konstytucyjnym i Krajowej Radzie Sądownictwa.

Sędziowie zostali zapytani także o ocenę ustaw o Sądzie Najwyższym, usuwających Pierwszego Prezesa Małgorzatę Gersdorf przed końcem kadencji i sędziów, którzy ukończyli 65. rok życia. 85 proc. ankietowanych uznaje, że te przepisy nie mają skutków prawnych odnośnie Pierwszej Prezes, a zatem na mocy konstytucji pozostaje nim do roku 2020. O tym, że czynnymi sędziami SN pozostają sędziowie po 65. roku życia, którzy nie przedstawili odpowiednich dokumentów prezydentowi, jest przekonanych 61 proc. respondentów, a 13 proc. nie ma zdania.