90 organizacji do RPO o dymisji Machińskiej. Kto teraz będzie w komisariatach, kto na granicy?

7 grudnia rzecznik praw obywatelskich, Marcin Wiącek, odwołał swoją zastępczynię, dr Hannę Machińską. Poza lakonicznym komunikatem, wydanym przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich powody dymisji nie są znane.

Decyzja Wiącka wzburzyła środowiska aktywistyczne, obrońców praw człowieka i organizacje pozarządowe, które wielokrotnie z Machińską współpracowały. Publikowaliśmy m.in. wpis tłumacza Grupy Granica, Jakuba Sypiańskiego w mediach społecznościowych:

8 grudnia pod biurem RPO odbył się protest.

Do RPO napisało także 90 organizacji z apelem o wyjaśnienie decyzji oraz wskazanie następców Machińskiej. Publikujemy cały list.

To ona...

Szanowny Panie Rzeczniku,

jako przedstawicielki i przedstawiciele organizacji społecznych - inicjatywy “Nasz Rzecznik”, Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, ruchów ulicznych, organizacji strażniczych i wielu innych, zwracamy się z prośbą o wyjaśnienie przyczyn odwołania dr Hanny Machińskiej ze stanowiska Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich. Działania Pani Doktor stanowiły bowiem dowód wiarygodności i otwartości urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich, a jej troska o tych, którzy znaleźli się w najtrudniejszej sytuacji budowała zaufanie do kierowanej przez Pana instytucji.

Wielokrotnie odwiedzała Podlasie i wraz z osobami aktywistycznymi ratowała osoby uchodźcze przed wywózką do Białorusi, a następnie towarzyszyła im (wraz z innymi osobami pracującymi w Biurze RPO) w placówkach Straży Granicznej. Jeździła do lasu, przywoziła pomoc humanitarną i była zawsze tam, gdzie prawa człowieka były łamane. Dzięki działalności Hanny Machińskiej osoby uchodźcze otrzymywały dostęp do przewidzianych prawem procedur. Była zawsze dostępna i pozostawała do dyspozycji niezależnie od dnia tygodnia czy pory dnia. To ona potem odwiedzała te osoby w ośrodkach strzeżonych, gdzie zostały zatrzymane, i pokazywała warunki, w jakich osoby poszukujące ochrony są przetrzymywane.

Często w godzinach nocnych to ona przyjeżdżała do oddalonych od centrum Warszawy miejsc, gdzie dokonywano zatrzymań pokojowo protestujących w obronie praw człowieka i przeciwko decyzji TK w sprawie zakazu aborcji. To ona weryfikowała wtedy warunki, w których były przetrzymywane osoby i to ona dostarczała wsparcia swoją obecnością pełnomocnikom i pełnomocniczkom, dowodząc, że nie muszą walczyć z całym aparatem państwowym. Jako Zastępczyni RPO była dowodem niezłomności i nadziei na siłę praw człowieka i praworządności w najtrudniejszych momentach.

Dr Hanna Machińska była tam, gdzie Rzecznik Praw Obywatelskich powinien być obecny. Działała na rzecz ochrony praw człowieka, w realnie dziejących się sytuacjach, na bieżąco. Nie odkładała działania na później. Nie badała post factum, jak naruszane są prawa człowieka, by przedstawić rekomendacje na przyszłość. Używała całej swojej wiedzy i możliwości działania tego najbardziej obywatelskiego z urzędów, by ratować ludzi przed śmiercią, cierpieniem i poniżeniem.

Tak właśnie rozumiemy art. 208 ust. 1 Konstytucji RP: “Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych.”

Rzecznik Praw Obywatelski jest nie tylko niezależny od polityków, ale też odpowiada przed wszystkimi, których prawa ma chronić.

Kto będzie na granicy, kto na komisariacie?

Obywatelki i obywatele zadają pytania - o motywy zwolnienia, o moment zwolnienia, ale przede wszystkim o Pańskie plany dotyczące zapewnienia odpowiedniego standardu ochrony praw człowieka w obszarach, za które odpowiadała do tej pory dr Hanna Machińska.

Rozumiejąc i szanując Pana prawo do samodzielnego dobierania najbliższych współpracowników i współpracowniczek oraz budowania zespołu, jesteśmy jednocześnie przekonani i przekonane, że decyzje te nie mogą wpływać na obniżenie standardu ochrony obywateli i cudzoziemców w tak kluczowych obszarach, jak przeciwdziałanie torturom oraz innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu. Z tych powodów, kierując się troską o standard ochrony praw człowieka w Polsce, prosimy Pana o przedstawienie priorytetów RPO oraz planu działania Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur.

Po pierwsze, który z Pańskich zastępców zajmie się zapewnieniem funkcjonowania tego Mechanizmu na poziomie nie niższym niż do tej pory? To, czy nadzór i koordynację KMPT powierzono bezpośrednio wicerzecznikowi, jest kluczowe z uwagi na większą samodzielność i kompetencje, które powinny wiązać się ze sprawowaniem tej funkcji.

Po drugie, jak będzie wyglądała praca KMPT w przypadku demonstracji, które w ostatnich latach wiązały się często z nieuzasadnionymi i nielegalnymi zatrzymaniami protestujących? Czy przedstawicielki i przedstawiciele KMPT będą - tak, jak do tej pory - obecni na komisariatach, by monitorować sytuację zatrzymanych i zapewnić ochronę ich praw?

Po trzecie, jak będzie wyglądała ochrona życia ludzkiego na granicy, w sytuacji bezprawnych działań Straży Granicznej, co potwierdzają m.in.niedawne wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z września br. czy Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim, wydział zamiejscowy w Hajnówce z marca 2022.

Wierzymy, że łączy nas wspólna troska o właściwy poziom ochrony praw człowieka w Polsce. Z tych powodów zwracamy się z prośbą o udzielenie odpowiedzi na postawione wyżej pytania. Siła urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich opiera się na autorytecie społecznym, którego podstawą jest zaufanie. Natomiast zaufanie budowane jest przez transparentność działań, jasną komunikację oraz czytelne motywy podejmowanych decyzji, także w sprawach kadrowych. W czasie konfliktów, niepokojów, łamania praw człowieka, wyzwań społecznych potrzebujemy liderów i liderek, którzy będą stanowić gwarancję obrony najsłabszych, dyskryminowanych, wykluczanych.

Zapraszamy też do bezpośredniej rozmowy na powyższe tematy. Jesteśmy pewni, że obecna sytuacja warta jest rozmowy RPO ze społeczeństwem obywatelskim na temat palących wyzwań dotyczących ochrony w Polsce praw człowieka.

Łączymy wyrazy szacunku,

SPIS ORGANIZACJI

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych

Inicjatywa „Nasz Rzecznik”, Anna Duniewicz

Fundacja Centrum im. Prof. Bronisława Geremka

Fundacja Panoptykon

Fundacja Projekt: Polska

Fundacja Wolności

Fundacja im. Stefana Batorego

Nauka dla Przyrody

Fundacja Stocznia

Fundacja Artonomia, Inicjatywa “Nasz Rzecznik”

Fundacja Hej Koniku

Stowarzyszenie Szlakiem Kobiet, Inicjatywa "Nasz Rzecznik"

Otwarta Rzeczpospolita - Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii

Stowarzyszenie Wiosna Bez Barier, Jagoda Gmachowska

NaRencie.pl, Inicjatywa “Nasz Rzecznik”

Fundacja dla Gigantów, Inicjatywa “Nasz Rzecznik”

Green REV Institute, Inicjatywa “Nasz Rzecznik”

Fundacja Polskie Forum Migracyjne

Grupa Granica

Konsorcjum Migracyjne

Fundacja Równość.org.pl

Fundacja Humanity in Action Polska

Fundacja Picture Doc

Protest OzN i ich opiekunów

Stowarzyszenie Inicjatywa Obywatelska Pro Civium

Fundacja Interakcja

Fundacja eFkropka

Stowarzyszenie na rzecz osób LGBT Tolerado

Kampania Przeciw Homofobii

Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego

Talk to Loop

Fundacja Feminoteka

Wielka Koalicja za Równością i Wyborem (WKRW)

Fundacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA

Akcja Demokracja

Łódzkie Dziewuchy Dziewuchom

Polonijna Rada Kobiet

Fundacja Autonomia

Komitet Obrony Demokracji

Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi

Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie

Stowarzyszenie “NIGDY WIĘCEJ”

Stowarzyszenie Mudita, Inicjatywa “Nasz Rzecznik”

Eliza Rutynowska, prawniczka

Stowarzyszenie Egala

Federacja Znaki Równości

Fundacja dla Polski | Fundusz Obywatelski im. Henryka Wujca

Stowarzyszenie Kongres Kobiet

Stowarzyszenie „Tęczowy Tarnów”, Inicjatywa "Nasz Rzecznik"

Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza

Fundacja Rodzic w mieście, Inicjatywa “Nasz Rzecznik”

Stowarzyszenie NOMADA

Ogólnopolski Strajk Kobiet

Stowarzyszenie Klucz Stop Społecznym Wykluczeniom z Katowic

Fundacja Rodzić po Ludzku, Inicjatywa “Nasz Rzecznik”

Fundacja Polska Gościnność

Chlebem i Solą

Granica dla Granicy Cieszyn

Stowarzyszenie Interwencji Prawnej

Klub Świadomej Młodzieży Fundacji Autism Team, Inicjatywa “Nasz Rzecznik”

Stowarzyszenie Klon/Jawor

Stowarzyszenie “Cała Naprzód”

Inicjatywa obywatelska “Chcemy całego życia!”

Fundacja "Przestrzeń dla edukacji"

Fundacja Instytut Spraw Społecznych

Strajk Kobiet Berlin #FeminiBerlinPolska

Manifest Wolnej Polki

Fundacja “Różowa Skrzyneczka”,

Stowarzyszenie Zielone Dzieci, Inicjatywa “Nasz Rzecznik”

Studencki Komitet Antyfaszystowski

Fundacja Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych

Stowarzyszenie Adwokackie Defensor Iuris

Partia Zieloni

Fundacja dla Gigantów, Inicjatywa “Nasz Rzecznik”

Stowarzyszenie Kobiecy Słupsk

Kongres Kobiet, Magdalena Środa

Fundacja Widzialne

Fundacja Strefa WolnoSłowa

Stowarzyszenie Dziewuchy Szwajcaria

Polski Klub Ekologiczny

Fundacja Greenpeace Polska

Godność i Wsparcie Drogą i Nadzieją, ruch społeczny, Inicjatywa “Nasz Rzecznik”

Instytut Spraw Publicznych

Sieć Obywatelska Watchdog Polska

Stowarzyszenie Dialog Społeczny

Stowarzyszenie Fabryka Równości

Stowarzyszenie Państwomiasto

Stowarzyszenie Queerowy Maj

Stowarzyszenie TAK Trójmiejska Akcja Kobieca w Gdańsku

Stowarzyszenie Hakoach