Podejrzani to Adrian M., Tomasz Sz. i Michał P. Dwaj pierwsi usłyszeli zarzuty usiłowania podpalenia budynku Stowarzyszenia Kultury Węgierskiej na Ukrainie. Ich zleceniodawcą miał być trzeci - Michał P., któremu oprócz zarzutu podżegania, przedstawiono zarzut finansowania przestępstwa o charakterze terrorystycznym.

Do podpalenia doszło 4 lutego 2018 roku. Fasada budynku Stowarzyszenia Kultury Węgierskiej w Użhorodzie na Ukrainie zapłonęła od koktajli Mołotowa, którymi została obrzucona i tkanin nasączonych benzyną.

Sprawcy zostali zatrzymani przez ABW 21 i 22 lutego. Śledztwo Agencji w tej sprawie nadzoruje Prokuratura Krajowa, a konkretnie - Mazowiecki Wydział Zamiejscowy Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji.

„Wobec Adriana M. prokurator zastosował dozór policji, zakaz opuszczania kraju i poręczenie majątkowe. Natomiast wobec Tomasza Sz. i Michała P. sąd rejonowy, na wniosek prokuratora, zastosował tymczasowe aresztowanie” - informuje Ewa Bialik, rzeczniczka Prokuratury Krajowej.

Wszyscy trzej podejrzani związani są z Falangą - radykalnie prawicową organizacją, nawiązującą do tradycji przedwojennego, nacjonalistycznego i antysemickiego Obozu Narodowo-Radykalnego Falanga. Dzisiejszych falangistów charakteryzuje niechęć do USA, podziw dla polityki Putina i bliskie związki z organizacjami prokremlowskimi.

Michał P. pełnił funkcję dowódcy jednego z plutonów JS 2039 i członka komisji rewizyjnej stowarzyszenia.

Dlaczego palił się węgierski dom?

Informację o próbie podpalenia węgierskiego ośrodka jako pierwszy na swojej stronie internetowej podał szef administracji państwowej obwodu zakarpackiego, gdzie leży Użhorod, Hennadij Moskal. W oparciu o policyjne dokumenty, opisał przebieg zdarzeń.

Polacy przyjechali na Ukrainę ze Słowacji. Zatrzymali się w hostelu w Użhorodzie.

W nocy z 26 na 27 lutego doszło do kolejnego podłożenia ognia pod budynek Stowarzyszenia Kultury Węgierskiej . W ośrodku wybuchł pożar, który poprzedziła eksplozja w pobliżu - informowała agencja Interfax-Ukraina. Lokalne media informują, że do podpalenia użyto koktajlu Mołotowa. Incydent potępił szef ukraińskiej dyplomacji Pawło Klimkin.

Według wiceszefa Służby Bezpieczeństwa Ukrainy, Wiktora Kononenko, sprawcy podpalenia inspirowani byli przez rosyjskie służby specjalne.

W obwodzie zakarpackim mieszka 150-tysięczna mniejszość węgierska. Pomiędzy Budapesztem a Kijowem trwa konflikt dotyczący ukraińskiej ustawy o oświacie, która zdaniem Węgrów, narusza prawa mniejszości narodowych (także Węgrów zakarpackich) do nauką języka ojczystego. Konflikt jest oczywiście na rękę Rosji.

Oliwy do ognia dolewają polscy falangiści. W oficjalnym komunikacie Falanga wprawdzie odżegnuje się od podpalenia węgierskiego ośrodka, ale kończy odezwą, by „wszystkie ugrupowania poczuwające się do związków z narodowym radykalizmem, nacjonalizmem czy innymi interpretacjami idei narodowej, przyłączyły się do (…) stanowiska w celu zainicjowania w Polsce debaty nad międzynarodowym statusem Zakarpacia”.

Brunatni strzelcy

Dziś strzelcy z Jednostki Strzeleckiej 2039 przekonują, że współpraca z Michałem P. i Adrianem M. to już przeszłość. „Odcinamy się od tych osób i nie chcemy mieć z nimi nic wspólnego. Nie mają też szansy powrotu do Strzelca” - mówi Zbigniew Mirosław ze stowarzyszenia JS 2039. Przekonuje, że natychmiast po informacji o podpaleniu, Michał P. został karnie usunięty ze Stowarzyszenia. Zaś Adrian M. w 2016 roku przestał przychodzić na zebrania i opłacać składki - wtedy też został skreślony z listy Strzelców.

O związkach stowarzyszenia JS 2039 z falangistami pisaliśmy w OKO.press w listopadzie 2016 roku. Ujawniliśmy wówczas, że członkami Falangi są m.in. Michał P. i Adrian M.

Falangiści należący do SJS 2039

Przynależność do - z jednej strony neofaszystowskiej, z drugiej prokremlowskiej - organizacji nie przeszkodziła strzelcom współpracować z MON i podległymi jej instytucjami. Stowarzyszenie JS 2039 podlega Związkowi Strzeleckiemu „Strzelec” z Rzeszowa, któremu oficjalnie patronuje Ministerstwo Obrony Narodowej. W 2016 roku Jednostka Strzelecka 2039 brała dział w Regionalnych Ćwiczeniach Obronnych nad Soliną, organizowanych w ramach NATO-wskich manewrów Anakonda. We wrześniu 2016 roku Agencja Mienia Wojskowego, użyczyła stowarzyszeniu JS 2039 nieruchomość wojskową przy ul. Rydla w Krakowie. A jednym z fundatorów sztandaru stowarzyszenia była… Agencja Wywiadu. Strzelcy uczestniczyli też w wielu imprezach okolicznościowych i defiladach z udziałem urzędników MON oraz samorządowców.

Po naszej publikacji, stowarzyszenie JS 2039 dalej współpracowało z MON. Brało udział w wydarzeniach organizowanych lub współorganizowanych przez resort obrony i instytucje mu podległe.

Na swoim profilu facebookowym strzelcy z Krakowa chwalili się udziałem w dofinansowanych przez MON ćwiczeniach Burza 2017, w grudniu 2017 roku. Ich organizatorem była Jednostka Strzelecka Łódź 4008, a współorganizatorem właśnie stowarzyszenie JS 2039. W maju 2017 roku, razem z Agencją Mienia Wojskowego, krakowscy strzelcy zapraszali na Noc Muzeów i prezentację sprzętu wojskowego na terenie 20. Pułku Piechoty Ziemi Krakowskiej.

Darowizną krakowskich strzelców wsparło niedawno stowarzyszenie radnego PiS z Krakowa, Adama Greleckiego. „Na mocy porozumienia między SJS 2039 Kraków a Stowarzyszeniem Pomocy Bezrobotnym i Osobom Pokrzywdzonym Przez Los (…) Jednostka Strzelecka otrzymała darowiznę na cele statutowe w wysokości 2000 zł.” - pisali strzelcy na swoim profilu facebookowym w grudniu zeszłego roku.

Czy zanim stowarzyszenie przekazało SJS 2039 pieniądze, Grelecki wiedział o związkach strzelców z Falangą? ”Pierwsze słyszę!" - mówi radny miasta Krakowa. „Dowiaduję się tego od pana dopiero teraz. Gdybym wiedział wcześniej, to bym ich tu nie wpuścił!” - przekonuje.

Grelecki tłumaczy, że z prośbą o wsparcie zwrócił się do niego kolega z dawnych lat, związany z krakowskim Strzelcem, Zbigniew Mirosław. Poprosił o wsparcie finansowe dla SJS 2039. W sierpniu 2017 roku podpisali porozumienie o współpracy. „Wspieramy w naszym stowarzyszeniu różne patriotyczne inicjatywy. Widziałem pokaz Strzelców wiosną zeszłego roku w Łuczanowicach. Ujęli mnie swoją postawą. Narzekali, że nie mają pieniędzy na czynsz.” - tłumaczy Grelecki.

Co na to MON i ABW?

Zapytaliśmy ABW, czy miała wiedzę o związkach Adriana M., Michała P. i innych działaczy Falangi ze stowarzyszeniem SJS 2039, które od kilku lat współpracuje z MON. Oraz czy ABW lub inne właściwe służby podjęły jakiekolwiek działania, by doprowadzić do zakończenia współpracy pomiędzy SJS 2039 a MON. Rzecznik prasowy ministra koordynatora Służb Specjalnych Stanisław Żaryn skierował nas do resortu obrony.

MON pytany o współpracę ze Związkiem Strzeleckim "Strzelec" Józefa Piłsudskiego w Rzeszowie, a za jego pośrednictwem - z SJS 2039 z Krakowa, przekonuje, że współpraca z rzeszowskim Strzelcem nie różni się niczym od tej z innymi związkami strzeleckimi. „Odbywa się na szczeblu kierownictwa stowarzyszenia proobronnego, a nie na poziomie przedstawicieli pojedynczej jednostki strzeleckiej” - pisze Oddział Mediów Centrum Operacyjnego MON.

Czy MON, przed podjęciem współpracy z SJS 2039, zwracało się do ABW z prośbą o sprawdzenie SJS 2039 i jego członków oraz uczestników szkoleń organizowanych przez SJS 2039? MON w odpowiedzi przesłanej OKO.press, odnosi się tylko do kwestii współpracy z krakowskim Strzelcem: „Nie istnieje formalny dokument regulujący współpracę MON z SJS 2039 ani pisma ją inicjujące” - odpowiada MON. I przekonuje, że informacje o sygnałach od ABW oraz innych służb o działalności członków SJS 2039 w Falandze podlegają ustawowej ochronie, ze względu na niejawny tryb ich otrzymywania.

Biuro prasowe resortu obrony twierdzi, „że zdarzenia opisywane przez media dotyczące SJS 2039 dotyczą okresu, gdy jednostka strzelecka nie przynależała do ZS „Strzelec” Józefa Piłsudskiego.” Oraz, że „ SJS 2039 nie było zapraszane i nie brało udziału w wydarzeniach organizowanych przez Biuro.” Rzeczywiście, wszystkie opisywane przez media incydenty (patrole antybanderowskie, pikiety z hasłami antysemickimi), których uczestnikami byli Falangiści i krakowscy Strzelcy w jednym, odbyły się przez wstąpieniem SJS 2039 do rzeszowskiego ZS „Strzelec”.

Nie zmienia to faktu, że krakowscy Strzelcy mieli związki z Falangą kiedy SJS 2039 było zapraszane do wydarzeń współorganizowanych przez MON. A wiosną 2016 roku Jednostka Strzelecka 2039 otrzymała od krakowskiej Wojskowej Komendy Uzupełnień pytanie o liczebność. I wszyscy jej pełnoletni członkowie zostali wpisani na listę kandydatów do Wojsk Obrony Terytorialnej.