Agnieszka Graff na Kongresie Kobiet: Fala kobiecego gniewu zmieniła Polskę

Pod hasłem "Wszystkich praw. Całego życia!" obraduje w Łodzi X jubileuszowy Kongres Kobiet, najważniejsza impreza polskiego ruchu kobiecego. Przyjechało na Kongres blisko 5 tysięcy osób z całego kraju.

O o 14.00 rozpoczął się jeden z bardziej oczekiwanych paneli "Gniew kobiet - czas protestów". Uczestniczą w nim Miranda Korzeniowska, Marta Lempart, Oxana Lytvynenko, Bożena Przyłuska, Joanna Scheuring-Wielgus, Marta Wosak, Iwona Hartwich.

Publikujemy wprowadzenie do dyskusji prowadzących panel Agnieszki Graff i naszej koleżanki redakcyjnej Agaty Szczęśniak

Agnieszka Graff: Znalazłyśmy swój głos — mocny i gniewny, racjonalny, ale też pełen emocji

Jesienią 2016 poczułam — gdzieś głęboko, w brzuchu, w bebechach — co naprawdę oznaczają te legendarne feministyczne hasła. Gdy 3 października wdrapałam się z moją przyjaciółką Elą Korolczuk na wieżę kościoła świętej Anny w Warszawie, byłam już przemoczona do suchej nitki i przemarznięta na kość.

Nie czułam jednak zimna, ale dreszcz emocji i wzruszenia. To, co zobaczyłam z góry, przeszło moje najśmielsze oczekiwania: potężny falujący tłum — na Placu Zamkowym i dalej, jak okiem sięgnąć, na Krakowskim Przedmieściu.

Znacie ten widok z setek zdjęć, które potem trafiły do mediów. Parasolki, parasolki, parasolki. Odgłosy bębnów, rytmicznie wznoszone okrzyki. Pomruk tłumu — nie znałam wcześniej tego dźwięku.

Pomyślałam, że większość z nich protestuje po raz pierwszy w życiu. Potem tylko jeszcze raz przeżyłam coś podobnego — 23 marca 2018 roku — w Czarny Piątek, gdy gigantyczny marsz doszedł na Nowogrodzką i tam, w gęstym tłumie, słuchałam przemówień, czytałam radykalne hasła, wznosiłam okrzyki.

Powodem protestów był barbarzyński projekt pełnego zakazu aborcji. Ale za tym jednym powodem — za wściekłością na Ordo Iuris, na PiS, na Kaję Godek, na biskupów — za tym jednym powodem kryła się cała masa innych.

O czarnych protestach napisano setki analiz. Że to był przełom pokoleniowy w społecznym oporze przeciw władzy PiS — na ulice po raz pierwszy masowo wyszła młodzież. Że był to pierwszy raz, gdy ta władza ustąpiła.

Owszem, bywa radykalnie antyklerykalny, ale nie brak w nim kobiet wierzących. Z badań wiadomo, że większość uczestniczek mówi o sobie, że są „zwykłymi kobietami”. Nigdy wcześniej się nie angażowały. Poznały się na fejsie. Wyszły na ulice bronić godności.

Czas gniewu to także protesty w obronie sądów latem 2017 — wśród organizatorów kluczowe miejsce zajęły kobiety. Kobieca blokada Marszu Niepodległości — 17 kobiet na Moście. I heroiczny protest osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów — w większości matek.

Patriarchat nadal trzyma się mocno, ale skończyła się samotność kobiet, które się na patriarchat nie godzą. Znalazłyśmy swój głos — mocny i gniewny, racjonalny, ale też pełen emocji. Policzyłyśmy się. Poczułyśmy, że siostrzeństwo to potęga.

Ten potężny ruch ma wiele liderek. zaprosiłyśmy kilka z Was, żałując, że nie możemy zaprosić kilkudziesięciu kolejnych. Będziemy o protestach mówić politycznie, ale także osobiście. Bo dziś prywatne jest polityczne, a to, co polityczne, dotyka nas osobiście.

Agata Szczęśniak: Kobiety zabrały głos. Wzięły sobie głos

Widzicie kobiety z mikrofonami, z megafonami, ze szczekaczkami. Kobiety, które mówią, skandują, przemawiają, krzyczą, wrzeszczą. Czasem po raz pierwszy w życiu. Czasem przed ogromnym, wielotysięcznym tłumem, a czasem przed kilkoma obcymi osobami albo przed kilkorgiem znajomych — a to bywa jeszcze trudniejsze.

Kobiety wzięły słowa w swoje ręce. Dałyśmy sobie głos. Sobie samym i sobie nawzajem. Podawałyśmy mikrofon, pomagałyśmy opanować tremę. Kobiety wiedzą, co chcą mówić i jak chcą mówić. Gdzie i do kogo.

„Od wielu lat nikt nie wsłuchuje się w głos rodziców i opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych” — mówiła Iwona Hartwich. Tak samo nie słuchano samych osób z niepełnosprawnościami. Ani głosu kobiet.

Jestem dziennikarką. To wielkie wyzwanie dla mediów, kiedy obywatele i obywatelki nie potrzebują nas jako pośredników. Nie chcą, żeby media mówiły za nich i za nie. W tych dniach, w tych protestach, kobiety, których w mediach jest mało — za mało — zdobyły władzę nad mediami. Przejęły inicjatywę.

Zabrały głos. Wzięły sobie głos. Ale ten głos nie był pojedynczy, centralnie sterowany. To był wielogłos.

Wiele historii, a każda ważna. I teraz niektóre z tych historii usłyszymy raz jeszcze.