"Akt niezgodny z prawem". Komitet Nauk Prawnych PAN protestuje ws. wykazu czasopism Czarnka

Komitet Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk zdecydowanie protestuje w sprawie sposobu opracowywania oraz zawartości wykazu i punktacji czasopism naukowych, który 9 lutego przedstawiło Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego kierowane przez Przemysława Czarnka. Po publikacji wykazu do dymisji podała się wiceminister Anna Budzanowska.

Na podstawie wykazu oceniana jest praca naukowców i naukowczyń zatrudnionych na uniwersytetach i w ośrodkach badawczych w Polsce. Od oceny zależy zatrudnienie, awanse, nadawanie stopni naukowych badaczom i badaczkom. Oceny poszczególnych pracowników i pracownic przekładają się na ocenę całych instytucji naukowych, a przez to, pośrednio, na przyznawanie im pieniędzy publicznych pochodzących z podatków.

O nowej liście zrobiło się w mediach głośno m.in. przez informację, że Minister Czarnek, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, podwyższył punktacje czasopism, w których sam ostatnio publikował. Znacząco podwyższono też punktację czasopism teologicznych. Ale to nie koniec kontrowersji.

Komitet Nauk PAN tworzy kilkudziesięciu prawników-naukowców reprezentujących różne dziedziny prawa, pracujących w różnych polskich uniwersytetach i ośrodkach badawczych (pełna lista poniżej).

Komitet zauważył, że:

• wykazu nie konsultowano ze środowiskiem naukowym, co jest sprzeczne z przyjętymi standardami,
• w wykazie znalazła się grupa czasopism z zakresu nauk prawnych, których punktacja została ustalona w sposób arbitralny i sprzeczny z zasadami merytorycznymi i proceduralnymi,
• wykaz sporządzono w sposób niezgodny z obowiązującym prawem,
• wskazane naruszenia prawa w procesie opracowywania omawianego wykazu będą miały bezpośredni wpływ na ewaluację jednostek naukowych, która została zaplanowana na 2022 rok i mogą stanowić podstawę kwestionowania decyzji, jakie zapadną w jej wyniku.

"Komitet Nauk Prawnych zwraca uwagę na dylematy, przed jakimi staną organy kolegialne wydziałów i instytutów, których pracownicy przynależą do dyscypliny nauki prawne, zobowiązane do podejmowania decyzji z uwzględnieniem aktu Ministra, który został wydany niezgodnie z prawem".

Publikujemy całe stanowisko Komitetu Nauk Prawnych.

UCHWAŁA

Nr 01/2021

KOMITETU NAUK PRAWNYCH POLSKIEJ AKADEMII NAUK

z dnia 15 lutego 2021 roku

w sprawie wykazu i punktacji czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych

W dniu 9 lutego 2021 r. Minister Edukacji i Nauki wydał komunikat w sprawie wykazu czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych.

Komitet Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk zdecydowanie protestuje, tak w sprawie sposobu opracowywania powołanego wykazu, jak i jego zawartości.

W wykazie znalazła się grupa czasopism z zakresu nauk prawnych, których punktacja została ustalona w sposób arbitralny i sprzeczny z zasadami merytorycznymi i proceduralnymi określonymi w obowiązującym w tej materii rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 7 listopada 2018 r. w sprawie sporządzania wykazów wydawnictw monografii naukowych oraz czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 349), a więc w sposób niezgodny z obowiązującym prawem.

Przepisy rozporządzenia wymagają, aby zmiany w wykazie czasopism każdorazowo przygotowane były przez Komisję Ewaluacji Nauki. Wymóg ten został zlekceważony.

Naruszony został też wymóg, aby oceny czasopism dokonały zespoły powoływane odrębnie dla każdej dyscypliny (§ 7 ust. 2). Zgodnie z rozporządzeniem taki zespół może proponować włączenie do wykazu czasopism, które zostały objęte bazą ERIH+ oraz, na zasadach określonych w rozporządzeniu, proponować zmiany wysokości punktów przypisanych poszczególnym czasopismom. W każdym z tych przypadków wymaga to szczegółowego uzasadnienia (§ 13 ust. 2). Te propozycje i uzasadnienia powinny być podstawą przygotowywania wykazu przez Komisję Ewaluacji Nauki, która nowym wykazem została zaskoczona.

Standardy obowiązujące w środowisku naukowym wymagają, aby unormowania o żywotnym dla niego znaczeniu były poddawane konsultacjom. Komitet Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk przypomina przy tym, że zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1796) ocena wydawnictw naukowych należy do ustawowych kompetencji komitetów naukowych PAN.

Władczy akt ministra nie może być działaniem arbitralnym, sprzecznym z prawem. Czasopisma zostały dodane do wykazu, albo ich wartość punktowa została podniesiona, w sposób nietransparentny, wbrew zasadom ustalania punktacji wynikającym z powołanego rozporządzenia, celem dowartościowania wybranych środowisk. Komitet zwraca dodatkowo uwagę, że uprzywilejowane zostały zwłaszcza czasopisma z dwóch ośrodków naukowych, a z jedynym z nich bezpośrednio zawodowo powiązany jest urzędujący Minister oraz z dyscypliny naukowej przez niego uprawianej. Równocześnie nie została podniesiona ocena wielu czasopism uznanych w środowisku prawniczym, a punktowanych nisko. Jest to zaprzeczenie rzetelnego procesu oceny czasopism naukowych i zakwestionowanie deklaracji ministerialnych o dążeniu do doskonałości naukowej.

Komitet Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk dostrzega niebezpieczeństwa wynikające z mechanizmu polegającego na uzależnianiu kariery akademickiej od oceny dokonywanej w tak zmiennych i uznaniowych warunkach, ustalanych arbitralnie przez organy władzy publicznej. Zniekształca to przebieg tej kariery, zwłaszcza młodych pracowników naukowych, skłaniając ich do koniunkturalizmu.

Komitet Nauk Prawnych zauważa, że wskazane naruszenia prawa w procesie opracowywania omawianego wykazu będą miały bezpośredni wpływ na ewaluację jednostek naukowych, która została zaplanowana na 2022 r., i mogą stanowić podstawę kwestionowania decyzji, jakie zapadną w jej wyniku.

Komitet Nauk Prawnych zwraca uwagę na dylematy, przed jakimi staną organy kolegialne wydziałów i instytutów, których pracownicy przynależą do dyscypliny nauki prawne, zobowiązane do podejmowania decyzji z uwzględnieniem aktu Ministra, który został wydany niezgodnie z prawem.

W imieniu KNP PAN

prof. dr hab. Robert Grzeszczak

Przewodniczący KNP PAN

W Komitecie Nauk Prawnych PAN w latach 2020-2023 zasiadają:

dr hab. prof. UŚ Jacek Barcik – UŚ, prof. dr hab. Stanisław Biernat – UJ , dr hab. prof. UW Wojciech Brzozowski – UW, prof. dr hab. Marek Chmaj – SPWPS, prof. dr hab. Krystyna Chojnicka – UJ, dr hab. prof. UJ Zbigniew Ćwiąkalski – UJ, prof. dr hab. Wojciech Dajczak – UAM, prof. dr hab. Robert Grzeszczak – UW, prof. dr hab. Hubert Izdebski – SWPS, dr hab. prof. INP PAN Witold Klaus – INP PAN, prof. dr hab. Zbigniew Kmieciak – UŁ, dr hab. prof. UWr Bartłomiej Krzan – UWr, ks. prof. dr hab. Franciszek Longchamps de Bérier – UJ, prof. dr hab. Ewa Łętowska – PAN, dr hab. prof. UW Ryszard Piotrowski – UW, prof. dr hab. Jerzy Pisuliński – UJ , dr hab. prof. UJ Janusz Raglewski – UJ, prof. dr hab. Irena Rzeplińska – INP PAN, prof. dr hab. Andrzej Sakowicz – UwB, prof. dr hab. Bronisław Włodzimierz Sitek – SWPS, prof. dr hab. Krzysztof Skotnicki – UŁ, prof. dr hab. Marek Smolak – UAM, prof. dr hab. Andrzej Szmyt – UG, dr hab. prof. INP PAN Monika Szwarc – INP PAN, dr hab. prof. UŁ Kazimierz Michał Ujazdowski – UŁ, prof. dr hab. Stanisław Waltoś – UJ/WSIiZ, dr hab. prof. INP PAN Karolina Wierczyńska – INP PAN, dr hab. prof. UG Grzegorz Wierczyński – UG, prof. dr hab. Zbigniew Witkowski – UMK , prof. dr hab. Andrzej Wróbel – ALK, prof. dr hab. Anna Wyrozumska – UŁ, dr hab. prof. UW Mirosław Wyrzykowski – UW, prof. dr hab. Jerzy Zajadło – UG, prof. dr hab. Mariusz Załucki – KA im. F.M., prof. dr hab. Marek Zubik – UW

Władze i organy Komitetu:

Przewodniczący: Prof. dr hab. Robert Grzeszczak

Zastępca i Zastępczyni przewodniczącego: Prof. UŚ dr hab. Jacek Barcik, Prof. INP PAN dr hab. Karolina Wierczyńska

Członkinie i Członkowie Prezydium: Prof. dr hab. Irena Rzeplińska, Prof. dr hab. Anna Wyrozumska, Prof. dr hab. Marek Zubik