Polska musi wykonać wyrok TSUE, by uniknąć niewyobrażalnego chaosu - apel 13 organizacji

„Jeżeli wyrok TSUE nie zostanie zrealizowany szybko i w zgodzie ze standardami europejskimi, zasadą pewności prawa, a także z poszanowaniem praw obywateli, którzy pokładali zaufanie w polskim systemie sądownictwa, to nieuchronnie dojdzie do bezprecedensowego chaosu w systemie prawnym. Orzeczenia polskich sądów nie będą przede wszystkim korzystać z zasady wzajemnego zaufania i ‍uznawania w innych państwach członkowskich UE” - napisało w oświadczeniu kilkanaście organizacji zrzeszających sędziów i prokuratorów, organizacji społecznych i inicjatyw obywatelskich broniących praworządności.

Ich „Wspólne stanowisko w sprawie wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 19 listopada 2019 roku w sprawach połączonych A.K. (C-585/18), CP (C-624/18) i DO (C-625/18)” dotyczy wyroku TSUE w odpowiedzi na pytania Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, kiedy sąd jest niezależny i niezawisły w rozumieniu prawa europejskiego.

Sygnatariusze przypominają, że „pełne wykonanie orzeczenia jest obowiązkiem wszystkich władz Rzeczypospolitej Polskiej” a „państwo członkowskie UE, które nie przestrzega standardów dotyczących niezawisłości sądów krajowych nie może uczestniczyć w ‍ponadnarodowej integracji europejskiej".

Stanowisko zostało wypracowane przez zespół wybitnych znawców prawa polskiego i europejskiego. W poukładany, klarowny sposób, krok po kroku, paragraf po paragrafie, wyjaśnia kluczowe elementy wyroku i jego skutki, zarówno dla postępowań, w ramach których zostały zadane pytania prejudycjalne, jak i skutki wykraczające poza te postępowania.

Stanowisko i apel podpisały

• Amnesty International Polska,
• nasze Archiwum Osiatyńskiego,
• członkowie Zespołu Ekspertów Prawnych Fundacji im. Stefana Batorego,
• Forum Obywatelskiego Rozwoju FOR,
• Helsińska Fundacja Praw Człowieka,
• Instytut Prawa i Społeczeństwa "INPRIS",
• Ogólnopolskie Stowarzyszenie Sędziów Sądów Administracyjnych,
• Stałe Prezydium Forum Współpracy Sędziów,
• Stowarzyszenie im. prof. Zbigniew Hołdy,
• Stowarzyszenie Prokuratorów "Lex Super Omnia",
• Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustitia"
• oraz Stowarzyszenie Sędziów "Themis" i Inicjatywa "Wolne Sądy".

Apel

W związku z ogłoszonym wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Luksemburgu ws. KRS i Izby Dyscyplinarnej, podkreślamy, że pełne wykonanie orzeczenia jest obowiązkiem wszystkich władz Rzeczypospolitej Polskiej.

Wskazujemy, że państwo członkowskie UE, które nie przestrzega standardów dotyczących niezawisłości sądów krajowych nie może uczestniczyć w ‍ponadnarodowej integracji europejskiej. Trybunał Sprawiedliwości uważa bowiem niezawisłość sędziowską za element wartości praworządności w rozumieniu art. 2 TUE, która jest nieodzowna dla funkcjonowania systemu prawnego Unii Europejskiej, a także do tego, by inne państwa członkowskie i instytucje unijne miały zaufanie do polskich sądów i ‍do polskiego systemu sądowniczego.

Jeżeli wyrok TSUE nie zostanie zrealizowany szybko i w zgodzie ze standardami europejskimi, zasadą pewności prawa, a także z poszanowaniem praw obywateli, którzy pokładali zaufanie w polskim systemie sądownictwa, to nieuchronnie dojdzie do bezprecedensowego chaosu w systemie prawnym.

Wskazujemy na to, że na prezesach sądów, sędziach, a także na ustawodawcy, KRS i pozostałych władzach państwowych ciąży ogromna odpowiedzialność, by w jak najszybszym czasie wykonać wyrok TSUE, by zagwarantować bezpieczeństwo prawne wszystkich obywateli UE.

Skutki wyroku

Całe, piętnastostronicowe Stanowisko jest dostępne w Archiwum Osiatyńskiego, wraz z Załącznikiem zawierającym dodatkową argumentację.

Poniżej przedstawiamy kilka punktów stanowiska dotyczących wybranych skutków wyroku TSUE.

„TSUE wskazał, że nieprawidłowości w procedurze powoływania sędziów wpływają na niezależność sądów wymaganą przez prawo unijne, stąd wyrok ten ma dużo szersze znaczenie w kontekście polskiego systemu prawnego. Stanowisko TSUE będzie miało również wpływ na status Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz kilkuset sędziów orzekających w sądach w całej Polsce, którzy nominację sędziowską albo awans otrzymali dzięki rekomendacji nowej KRS.

"Wyrok TSUE daje możliwość kwestionowania statusu wszystkich sędziów powołanych i awansowanych przez KRS w obecnym składzie, a nie tylko sędziów ID.

Ponieważ nie istnieje oddzielny system sądownictwa polskiego powołany tylko do rozstrzygania spraw z ‍elementem unijnym, skutki wyroku dotyczą wszystkich spraw rozpoznawanych przez sędziów powołanych przy udziale KRS w obecnym składzie i wydawanych w tych sprawach orzeczeń. Jest tak dlatego, że potencjalnie w ‍każdej sprawie występować może zagadnienie wymagające wykładni lub stosowania prawa UE.

Jako, że wszystkie funkcje sędziowskie w Polsce wiążą się z potencjalnym stosowaniem prawa UE w rozumieniu wyroku w sprawie ASJP, wszystkie nominacje dokonane przy udziale nowej KRS będą mogły być uznane za naruszające prawo unijne.

Z tego względu sędziowie nominowani przy udziale KRS w obecnym kształcie, od momentu wydania omawianego orzeczenia powinni w ‍interesie bezpieczeństwa obrotu prawnego i poszanowania prawa jednostki do niezależnego sądu powstrzymać się od orzekania i podejmowania innych czynności sędziowskich".

Pierwsza strona stanowiska organizacji społecznych ws. wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 19 listopada 2019 roku