60 proc. Polaków uważa, że biskupi stają po stronie księży molestujących dzieci, a nie ofiar [SONDAŻ]

W grudniowym (2018) sondażu IPSOS dla OKO.press zapytaliśmy, czy w przypadkach pedofilii w Kościele biskupi stają raczej po stronie sprawców (molestujących księży) czy po stronie ofiar (molestowanych dzieci).

O tym, że biskupi chronią sprawców najczęściej przekonane są osoby z wyższym wykształceniem, z dużych miast i o największych dochodach. Taka odpowiedź wybrało też więcej mężczyzn (64 proc.) niż kobiet (57 proc.).

72 proc. osób w wieku 40-49 lat uważa, że biskupi wspierają molestujących księży. To wyraźnie najwyższy wynik spośród wszystkich grup wiekowych. Najbardziej wyrozumiałe dla biskupów są osoby powyżej 60. roku życia. 49 proc. z nich uważa, że biskupi wspierają księży pedofilów, 22 proc., że ofiary, a 29 proc. nie ma w tej sprawie zdania.

Wyborcy PiS wyrozumiali dla biskupów

Wyborcy wszystkich partii opozycyjnych w większości uważają, że biskupi wspierają sprawców. Uważa tak ponad 80 proc. wyborców Koalicji Obywatelskiej (Platforma Obywatelska i Nowoczesna), SLD, partii Roberta Biedronia, Teraz! Ryszarda Petru i Partii Zieloni.

Nieprzychylni biskupom są też wyborcy PSL i Kukiz'15. Odpowiednio 65 i 59 proc. twierdzi, że hierarchowie są po stronie księży.

Najbardziej wyrozumiali dla biskupów są wyborcy PiS. Z opinią, że kościelni hierarchowie stoją raczej po stronie sprawców zgadza się 36 proc. elektoratu PiS. Aż 36 proc. nie ma w tej sprawie zdania, a na wspieranie przez biskupów ofiar wskazuje 28 proc., czyli o 11 punktów procentowych więcej niż w ogólnym wyniku.

Skąd niezdecydowani?

W każdej z przebadanych grup więcej osób uważa, że biskupi stają po stronie molestujących księży aniżeli ofiar. Niezależnie od badanej grupy, zwykle ponad 20 proc. respondentów zaznacza odpowiedź „nie wiem/trudno powiedzieć”. To stosunkowo dużo, w innych pytaniach respondenci rzadziej wybierają tę odpowiedź.

Powodów może być kilka. Wielu biskupów broni księży dopuszczających się czynów pedofilskich, nawet wtedy, gdy ci zostali skazani prawomocnym wyrokiem. Są jednak tacy, i o nich jest zazwyczaj głośno, którzy publicznie przepraszają za grzechy Kościoła. Dlatego jeśli trzeba oceniać ogół biskupów, niektórym trudno wskazać jednoznaczną odpowiedź.

Innym powodem może być - ciągle silne - przywiązanie Polaków i Polek do Kościoła katolickiego i jego struktur. Krytyka wysoko postawionych hierarchów ciągle stanowi trudność. Jednocześnie o przypadkach pedofilii wśród księży jest coraz głośniej, trudno więc temat całkowicie zignorować.

Co musi biskup

Szczegółowe postępowanie biskupów w sprawie przypadków pedofilii regulują wytyczne Konferencji Episkopatu Polski. Pierwsze wytyczne KEP opublikował w 2009 roku. Przez kolejne sześć lat były aktualizowane przez KEP i poprawiane przez Watykan. Ostateczna wersja – zaakceptowana przez Stolicę Apostolską – obowiązuje od 2015 roku.

Wcześniej, już w 2001 roku, Papież Jan Paweł II nałożył na biskupów obowiązek informowania Watykanu, jeśli biskup „dowie się chociażby o prawdopodobieństwie grzechu zastrzeżonego”. Jednak z ujawnianych przez kolejne lata spraw ukrywania księży pedofilów wynika, że dopóki nie zostały wprowadzone wytyczne KEP, polscy hierarchowie niewiele sobie z tego robili.

Wytyczne zobowiązują biskupa ordynariusza do „zaangażowania na rzecz przejrzystości w wyjaśnianiu wszelkich podejrzeń o niewłaściwe zachowania oraz do zapewnienia, że osoby winne naruszeń praw dzieci i młodzieży, niezależnie od pełnionej funkcji lub urzędu, zostaną pociągnięte do odpowiedzialności”. Biskup nie może więc stawać po żadnej ze stron podczas wyjaśniania sprawy.

Zgodnie z wytycznymi, kiedy biskup otrzyma wiadomość o przestępstwie seksualnym podległego mu księdza, przeprowadza wstępne dochodzenie. Prowadzi przesłuchania oskarżonego, ofiary i innych osób mających wiedzę o sprawie oraz zbiera dokumenty, np. opinie lekarskie i psychologiczne. Zgodnie z art. 9 „Oskarżony duchowny aż do momentu udowodnienia mu winy korzysta z domniemania niewinności. W żadnym wypadku nie może być pozbawiony prawa do obrony. Należy mu również ułatwić uzyskanie pomocy psychologicznej i prawnej”.

Jednak kiedy wina księdza zostanie udowodniona w procesie kanonicznym, biskup musi się dostosować do wyroku wydanego przez Kongregację Nauki Wiary oraz, jak wynika z art. 3 wytycznych:

Przełożony kościelny powinien okazywać gotowość udzielenia pomocy duchowej i psychologicznej”.

Po wyroku kongregacji biskup zgodnie w wytycznymi powinien więc stanąć po stronie ofiary.

Murem za sprawcą

Wielu biskupów nic sobie z powyższych zapisów nie robi i murem staje za swoimi podwładnymi, kiedy ci zostają oskarżeni o molestowanie małoletnich, a nawet wtedy, kiedy księża zostają prawomocnie skazani przez świecki sąd:

• ksiądz R.J. z diecezji rzeszowskiej w latach 2003-2008 molestował cztery dziewczynki, z których trzy miały mniej niż 15 lat. Został skazany za to na dwa lata więzienia w zawieszeniu na cztery. Biskup rzeszowski Jan Wątroba odstąpił jednak od wymierzenia mu kary kościelnej. W uzasadnieniu tej decyzji napisał, że „wina ks. J. jest wątpliwa”, a „media zszargały jego dobre imię, którego jednak nie utracił wobec ludzi z którymi pracował”;
• niedawno metropolita gdański, abp Sławoj Leszek Głódź bronił prałata Henryka Jankowskiego. Okazało się, że legendarny kapelan „Solidarności” przez kilkadziesiąt lat molestował małoletnich, co opisała „Gazeta Wyborcza”. Głódź w orędziu wygłoszonym podczas pasterki dziękował kapłanom za posługę oraz „za hart ducha – a często, kiedy godność kapłańska – zarówno żyjących, jak i zmarłych – przez środowiska wrogie Kościołowi stawiana jest pod pręgierzem oskarżeń, zarzutów, pomówień, często na wyrost, na oślep, dla medialnego także efektu”.

Sondaż IPSOS dla OKO.press 12-14 grudnia 2018, metodą CATI (telefonicznie), na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie 1007 osób.