Bzdura roku. 1200 km płotu z siatki cynkowej od Mierzei do Bieszczad za 235 mln zł ma chronić przed zarazą ze wschodu

"Projekt ustawy o szczególnych zasadach realizacji inwestycji w zakresie budowy zapory zapobiegającej migracji dzików na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej" - pod tą przydługą nazwą kryje się idea budowy płotu wzdłuż wschodniej granicy Polski. Autorem pomysłu jest Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Konstrukcja ma kosztować 235 mln zł i być gotowa w 2020 roku. "Trochę" późno, bo ASF - czyli afrykański pomór świń - jest w Polsce już od 2014 roku, jego epidemia dotarła już pod Warszawę. A to właśnie przed nosicielami wirusa tej choroby ma chronić polskie terytorium płot.

Do lutego 2018 roku odnotowano już ponad 1200 przypadków padłych dzików. ASF jest śmiertelnym zagrożeniem nie tylko dla nich, ale też dla trzody chlewnej. Nawet jeśli chora jest tylko jedna świnia, to trzeba wybić całe stado, bo na wirusa nie ma ani lekarstwa, ani szczepionki. A to naraża rolników na straty finansowe. Dla ludzi i innych zwierząt pomór nie jest niebezpieczny.

Dr hab. Rafał Kowalczyk z Instytutu Biologii Ssaków PAN z Białowieży twierdzi jednak, że budowa tego ogrodzenia jest nieuzasadniona i bardzo droga.

Przypomina, że wirus ASF jest w Polsce od czterech lat. A problem istnieje nie tylko na wschodniej granicy, ale również w centralnej Polsce. I jest to skutkiem skokowego przenoszenia tej choroby nie przez dziki, ale przez człowieka. Bo do hodowli wirusa może zawlec np. rolnik, który nakarmił swoje świnie trawą skoszoną na łące, na której wcześniej pasły się chore dziki (przypadek autentyczny).

"Siatka" na dziki

Jak czytamy w projekcie ustawy, ma to być "zapora [...] w postaci ogrodzenia leśnego - analogicznego do stosowanych w ogrodnictwie". A więc ocynkowana "siatka", którą często widać na poboczach polskich autostrad.

Płot ma mieć 40-centymetrowy fundament, by zwierzęta nie mogły się pod nią podkopać. I być nie wyższy niż 2 metry. Ogrodzenie będzie podobne - jak pokazuje resort w materiałach prasowych - do tego poniżej. Czyli niezbyt imponujące.

Wytrzymałość tej konstrukcji nie budzi specjalnego entuzjazmu ekspertów. Co prawda, zdaniem Andrzeja Łacica, szefa Zarządu Okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego w Lublinie, dzik płotu nie przeskoczy. "Ale może - w zależności od tego, czy będzie to siatka z drutu cienkiego, czy siatka mocna - ją przebić. Takie przypadki się zdarzały" - powiedział reporterowi RMF.fm myśliwy.

Pomór trafił do Europy w latach 50. ubiegłego stulecia. Prawdopodobnie - o czym kilka lat temu mówił w rozmowie z PAP dr Tadeusz Jakubowski z Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego - również dzięki ptakom. Jeśli to prawda (nie jest to jeszcze zbadane), to wirusowi żaden płot nie będzie straszny. Drogą powietrzną będą go przenosić do Polski - a może już to robią - np. kruki żerujące na zwłokach padłych na ASF dzików. Ale nawet jeśli tak nie jest, to wciąż są

"dziury" w płocie.

Ponad 1200-kilometrowa zapora ma sięgać od Mierzei Wiślanej aż po Bieszczady. Będzie przebiegała wzdłuż granic z trzema krajami: Rosją (obwód kaliningradzki), Białorusią i Ukrainą. Płotu nie będzie na granicy z Litwą, co jest niezrozumiałe, bo przecież dziki z Białorusi czy Rosji mogą wchodzić do Polski przez terytorium tego kraju.

"Taki płot ograniczy mobilność dzików i innych dużych zwierząt, ale nie będzie stuprocentowo skuteczny, bo nie ma szczelnych barier.

Naukowiec z PAN podkreśla też, że budowa takiego płotu będzie miała negatywne konsekwencje ekologiczne.

Wbrew europejskim trendom

"Ogrodzenie ograniczy nie tylko mobilność dzików między terytorium Polski, Rosji, Białorusi i Ukrainy, ale również innych gatunków" - mówi dr hab. Kowalczyk. "Migracje, możliwość rozprzestrzeniania się młodych osobników, wymiana genów między populacjami jest bardzo ważna dla wielu gatunków dużych zwierząt jak łosie, rysie, wilki" - dodaje.

Biolog w rozmowie z OKO.press zaznacza, że tworzenie takiej sztucznej bariery jest całkowicie przeciwne europejskim trendom w ochronie środowiska. Te bowiem dążą do zachowania ciągłości ekologicznej. "Służy temu m. in. projekt korytarzy ekologicznych opracowany w naszym Instytucie Biologii Ssaków PAN i powszechnie wykorzystywany przy modernizacji i rozbudowie dróg oraz planowaniu przejść dla zwierząt.

Dzik, czyli kozioł ofiarny

Budowa płotu to nie jedyny pozbawiony uzasadnienia pomysł władzy na walkę z ASF. Obecnie w Polsce dokonuje się również rzeź - mówiąc fachowo: depopulacja - dzików.

Jeszcze kilka miesięcy temu planowano zabicie tylu dzików, by zostało 0,5 osobnika na km kw. na zachód od Wisły i 0,1 dzika na km kw. na wschód od rzeki. Terminem granicznym był koniec listopada 2017 roku.

Teraz na obszarze całego kraju ma zostać najwyżej jeden dzik na 1000 ha, czyli 0,1 osobnika na km kw. Z blisko 229 tys. dzików ma przetrwać zaledwie nieco ponad 31 tys. tych zwierząt. Oznacza to ponad siedmiokrotną redukcję populacji tych zwierząt.

"Ostry odstrzał dzików w Polsce jest prowadzony od trzech lat, a przybrał na sile dodatkowo w ubiegłym roku. I nie spowodował on zatrzymania się rozprzestrzeniania się ASF, co pokazuje, że jest on narzędziem nieskutecznym w walce z tą chorobą. I to już powinno dać decydentom do myślenia" - mówi dr hab. Kowalczyk.

A w szczególności brak lub niewystarczająca bioasekuracja. A to już jest poważny problem, który bardzo trudno rozwiązać" - mówi naukowiec.