Kto po Gronkiewicz-Waltz? Strategie lewicy i liberałów: nie dać się zjeść PO i zablokować PiS

Przedstawiciele kilku partii opozycyjnych występujący w debacie zorganizowanej 30 października 2017 w warszawskim klubie „Państwomiasto” wzięli się za bary z dwoma wyzwaniami. Pierwsze: jak się odróżnić od PO i PiS - i nie dać zgnieść przez pojedynek tych dwóch gigantów. Drugie: jak wygrać wybory samorządowe w Warszawie.

Powiedzmy z góry, że „wygrać” znaczyło dla każdego z uczestników debaty co innego.

Paweł Rabiej, kandydat Nowoczesnej na prezydenta Warszawy, oraz Adrian Zandberg, członek zarządu partii „Razem” (i jej faktyczny lider) grali o najwyższą stawkę.

• Rabiej chce być kandydatem całego liberalnego centrum i lewicy na prezydenta miasta.
• Zandberg - żeby Razem było najważniejszym ogniwem lewicowej koalicji, która może nie wygra jeszcze w wyborach na prezydenta Warszawy, ale wprowadzi swoich ludzi do warszawskiego samorządu i w ten sposób wypromuje się na krajowej scenie.

W debacie brali udział przedstawiciele i przedstawicielki mniej liczących się ugrupowań: partii Zielonych (Dagmara Misztela), Paulina Piechna-Więckiewicz (Inicjatywa Polska, d. SLD, radna m.st. Warszawy) oraz Jan Mencwel, działacz ruchów miejskich („Miasto jest nasze”). Ta trójka miała zdecydowanie węższą perspektywę, mówiła więcej o czysto lokalnych sprawach, podczas gdy np. Adrian Zandberg zawiesił się na szczegółowym pytaniu o przebieg obwodnicy śródmiejskiej w Warszawie.

Jakie są strategie tych ugrupowań? Czy mają wspólne interesy?

Dyskusja dobrze pokazywała dylematy polityków spoza „duopolu” PO-PiS wymienianego przez obecnych jako przekleństwo polskiej polityki.

Krytykowano zarzut „symetryzmu” stawiany przez publicystów sprzyjających PO tym ludziom z opozycji, którzy krytycznie oceniają także rządy PO-PSL.

Narzekano, że dominacja PO i PiS spycha ich do narożnika. Wyborcy są zmuszani strachem, aby głosować na te partie. Wyborcy PiS boją się PO i - mówił Zandberg - z zaciśniętymi zębami głosują na partię Kaczyńskiego, i na odwrót. „Jeśli na serio chce się rozmawiać o fenomenie poparcia dla populistycznej prawicy, metodą nie jest zamykanie oczu i cofnięcie się do przeszłości. Siłą duopolu było to, że jedni straszyli drugimi. To jest naprawdę jedyne paliwo, na którym liberalna część tego duopolu funkcjonowała”.

"Cały ten „symetryzm” to rodzaj straszaka. Służy do przekonania wyborców: „wróćmy do ciepłej wody w kranie, wróćmy do PO i będzie fantastycznie” - mówił Paweł Rabiej z Nowoczesnej.

Kalkulacja Nowoczesnej

Kandydat Nowoczesnej na prezydenta przedstawił jasno kalkulację wyborczą swojej partii. Brzmi ona tak: PiS nie wygra w liberalnej i otwartej Warszawie, chociaż z pewnością wprowadzi kandydata do drugiej tury. Kandydat opozycji, który wejdzie do drugiej tury, ma więc duże szanse na zwycięstwo.

Rabiej uważa, że to on tym kandydatem powinien zostać. PO jest nieruchawa po 11 latach rządów Hanny Gronkiewicz-Waltz i skompromitowana skandalami reprywatyzacyjnymi. Być może wystawi kandydata, który przegra z przedstawicielem środowisk liberalnych i lewicowych, nie unurzanym w skandale warszawskie. „Co pani prezydent otwiera usta, to dodaje wyborców PiS” - mówił.

Rabiej otwarcie emablował lewicowych wyborców, przekonywał, że bez zdrady swoich wartości mogą na niego zagłosować. Mówił, że pod 80 proc. programu Nowoczesnej dla Warszawy mógłby się podpisać Adrian Zandberg.

Wspominał o publicznych żłobkach dostępnych dla każdego i programie budownictwa komunalnego. Popełnił jednak błąd, mówiąc, że o wygranej w Warszawie prawdopodobnie nie zadecyduje program wyborczy kandydata, tylko emocje związane z polityką krajową - co natychmiast zostało dostrzeżone przez przedstawicieli innych ugrupowań. Nawet jeśli to prawda, to kandydatowi na prezydenta miasta nie wypada przyznać, że jego program ma drugorzędne znaczenie.

Zandberg gra w inna grę

Adrian Zandberg z partii Razem grał w zupełnie inną grę niż kandydat Nowoczesnej. Uchylił się od odpowiedzi na pytanie o wspólnego kandydata rozdrobnionej lewicy, mówiąc, że negocjacje trwają. Przyznawał też - chociaż nie wprost - że zwycięstwo takiego kandydata w wyborach prezydenckich jest mało prawdopodobne. Ważne, żeby lewica zdobyła silną reprezentację. O wyborach w Warszawie mówił:

„Warszawa jest dla lewicy ogromną obietnicą - miastem najbogatszym, ale też miastem potężnych nierówności. Można w niej pokazać, że można budować państwo opiekuńcze, że nikt nie jest zostawiony sam sobie. To jest realne - w Warszawie możemy to wykazać szybko”.

Lider Razem wyliczał socjaldemokratyczne elementy programu:

• dla wszystkich dzieci bezpłatne miejsca w żłobkach;
• dopłaty dla nauczycieli, które sprawiają, że nie uciekają z tego zawodu;
• prowadzony na wielką skalę program budownictwa miejskiego, wyrywającego dziesiątki tysięcy osób z rynku „drogiego i cholernie nieuczciwego wynajmu prywatnego”.

Dodawał: „Tu są narzędzia, żeby pokazać, że to możliwe w skali całej Polski”.

Lokalne postulaty działaczek

Dwie działaczki lewicy skupiły się bardziej na sprawach lokalnych. Paulina Piechna-Więckiewicz (Inicjatywa Polska, d. SLD) narzekała na OKO.press - które napisało, że PiS powinien wysyłać kwiaty lewicowym liderom, ponieważ podziały wśród nich sprawiły, że głosy wyborców lewicy się zmarnowały, a PiS zyskał większość. Dziś lewica jest „szantażowana”, żeby pójść ze zjednoczoną opozycją przeciw PiS.

Dagmara Misztela z Zielonych skarżyła się na brak zainteresowania ze strony mediów. Mówiła o sprawie smogu, zieleni miejskiej, publicznych toaletach.

Jan Mencwel miał przesłanie do wyborów PO. „Dla mnie wyborcy PiS to bardzo ważna grupa, do której też kierujemy nasze działania. Próbujemy im przekazać, że PiS nie jest jedyną alternatywą dla PO” - mówił. O uderzająco lewicowym programie Nowoczesnej Mencwel żartował: „Podoba mi się ten program. Ale mam wrażenie, że Ryszard Petru go nie przeczytał”.

Duch Patryka Jakiego

Nad całą dyskusją unosił się duch wiceministra sprawiedliwości w rządzie PiS i przewodniczącego komisji reprywatyzacyjnej Patryka Jakiego - przywoływanego wielokrotnie przez prawie wszystkich uczestników.

Jaki nie ma szans na wygraną w Warszawie, podkreślano, ale jego popularność wśród części mieszkańców jest problemem. Widać było, że uczestnicy liczą się z możliwą wygraną kandydata PiS bardziej niż są skłonni publicznie przyznać.

Ze wszystkich pomysłów politycznych w debacie kalkulacja Nowoczesnej wydaje się najbardziej realistyczna, chociaż także obciążona poważnym ryzykiem - zwycięstwa PiS. Na wewnętrznym konflikcie w łonie opozycji skorzysta tylko PiS.

Uczestnicy o tym wiedzą, ale równocześnie nikt nie chce zrezygnować z własnych celów i obawia się utraty własnych wyborców, którzy zbyt odległe koalicje mogą uznać za rozmycie swoich ideałów.

Gdybym pracował w sztabie wyborczym Patryka Jakiego, słuchałbym tej debaty z satysfakcją.

PS.: Organizatorami debaty była Fundacja Głośniej oraz Pańska Skórka.