0:00
0:00

0:00

Prawa autorskie: Sławomir Kamiński / Agencja GazetaSławomir Kamiński / ...

Uważam, że sędzia sądu powszechnego musi mieć większe kwalifikacje niż sędzia Trybunału Konstytucyjnego. Sędzia powszechny bada sprawy bardzo złożone, a sędzia TK ma jedno zadanie. Ocenić, czy dany akt ustawodawczy jest zgodny z konstytucją czy nie.

“Gość Poranka”, TVP Info,12 września 2016

Sprawdziliśmy

Fałsz. Sędzia TK musi wyróżniać się wiedzą, sprawy TK nie są mniej złożone

Uważasz inaczej?

Leszkowi Millerowi udało się w trzech zdaniach popełnić trzy błędy: sędziowie rejonowi albo okręgowi wcale nie mają wyższych kwalifikacji niż ci z Trybunału, nie rozpatrują też bardziej skomplikowanych spraw. A Trybunał ma więcej zadań niż sprawdzanie zgodności ustaw z konstytucją.

Sędziowie Trybunału: 10 lat doświadczenia

Czy sędzia Trybunału faktycznie może mieć niższe kwalifikacje niż sędzia sądu powszechnego (czyli rejonowego, okręgowego lub apelacyjnego)? Odpowiedź jest jednoznaczna: nie.

Artykuł 194 konstytucji stanowi, że

Sejm wybiera do Trybunału sędziów „spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą”. Od sędziów sądów powszechnych konstytucja tego nie wymaga.

Na czym konkretnie polega „wyróżnianie się wiedzą prawniczą” oceniają posłowie, ale minimalne wymagania określa ustawa o TK. To te same wymogi, które obowiązują sędziów Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego:

  • ukończenie magisterskich studiów prawniczych;
  • wyróżnianie się wysokim poziomem wiedzy prawniczej;
  • co najmniej dziesięcioletni staż pracy na stanowisku sędziego, prokuratora, adwokata, radcy prawnego lub notariusza albo prezesa, wiceprezesa, starszego radcy lub radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Są wyjątki: kandydat, który może się pochwalić stopniem co najmniej doktora habilitowanego nauk prawnych, nie musi mieć 10-letniego stażu.

Przeczytaj także:

Sądy powszechne to sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne. W każdej z tych instancji sędziowie muszą spełniać inne wymagania:

  • sędzia rejonowy musi mieć co najmniej dwa lata doświadczenia na stanowisku asesora sądowego lub trzy lata na stanowisku asesora prokuratorskiego;
  • sędzia okręgowycztery lata na stanowisku sędziego sądu rejonowego lub wojskowego sądu garnizonowego lub na stanowisku prokuratora;
  • sędzia apelacyjnyco najmniej sześcioletni staż sędziowski, w tym co najmniej trzy lata pracy na stanowisku sędziego sądu okręgowego, sędziego wojskowego sądu okręgowego lub prokuratora prokuratury okręgowej.

Wymagania wobec sędziów sądów powszechnych różnią się w zależności od instancji, a od powyższych zasad jest wiele wyjątków i zastrzeżeń.

Prawo o ustroju sądów powszechnych:

Art. 61. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten,

kto:

3) ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł zawodowy magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;

6) złożył egzamin sędziowski lub prokuratorski;

7) zajmował stanowisko asesora sądowego co najmniej dwa lata lub zajmował stanowisko asesora prokuratorskiego co najmniej trzy lata

  1. Wymagania określone w § 1 pkt 6 i 7 nie dotyczą tego, kto przed powołaniem:

1) zajmował stanowisko sędziego sądu administracyjnego lub sądu wojskowego;

2) zajmował stanowisko prokuratora;

3) pracował w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie badawczym lub innej placówce naukowej i ma tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych;

4) wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza – co najmniej przez trzy lata;

5) zajmował stanowisko prezesa, wiceprezesa, starszego radcy lub radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa – co najmniej przez trzy lata.

  • 3. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto spełnia wymagania określone w § 1 pkt 1–6, ukończył aplikację notarialną, adwokacką lub radcowską i złożył odpowiedni egzamin, oraz przez okres co najmniej pięciu lat był zatrudniony na stanowisku referendarza sądowego w pełnym wymiarze czasu pracy.
  • 4. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto spełnia wymagania określone w § 1 pkt 1–6 oraz:

1) ukończył aplikację notarialną, adwokacką lub radcowską i złożył odpowiedni egzamin, oraz przez okres co najmniej pięciu lat był zatrudniony na stanowisku asystenta sędziego w w pełnym wymiarze czasu pracy albo

2) przez okres co najmniej sześciu lat był zatrudniony na stanowisku asystenta sędziego w pełnym wymiarze czasu pracy.

  • 5. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto zajmował stanowisko o asesora prokuratorskiego przez okres co najmniej trzech lat lub jedno ze stanowisk określonych w § 2 pkt 2–4 w okresie pięciu lat przed zgłoszeniem na wolne stanowisko sędziowskie.
  • 6. Do okresu, o którym mowa w § 4, wlicza się okres zatrudnienia na stanowisku referendarza sądowego w pełnym wymiarze czasu pracy.
  • 7. W przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy okres, o którym mowa w § 1 pkt 7 i § 3–6, podlega proporcjonalnemu wydłużeniu.

Art. 62. Profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych w polskich szkołach wyższych, w Polskiej Akademii Nauk oraz w instytutach naukowo-badawczych i innych placówkach naukowych może być powołany na stanowisko sędziego sądu powszechnego, w niepełnym, nie mniejszym niż połowa, wymiarze czasu pracy.

Art. 63. § 1. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany sędzia sądu rejonowego oraz sędzia wojskowego sądu garnizonowego, który posiada co najmniej czteroletni okres pracy na stanowisku sędziego sądu rejonowego lub sędziego wojskowego sądu garnizonowego lub na stanowisku prokuratora.

  • 1a. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany również prokurator, który posiada co najmniej czteroletni okres pracy na stanowisku prokuratora lub sędziego.
  • 2. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany także ten, kto

spełnia wymagania określone w art. 61 § 1 pkt 1–4, jeżeli:

1) wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza – co najmniej przez sześć lat;

1a) zajmował stanowisko prezesa, wiceprezesa, starszego radcy lub radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa – co najmniej przez sześć lat;

2) pracował w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie badawczym lub innej placówce naukowej i ma tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych;

3) zajmował stanowisko sędziego sądu administracyjnego lub sędziego wojskowego sądu okręgowego.

  • 3. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany ten, kto wykonywał zawód lub zajmował stanowisko określone w § 2 w okresie 3 lat przed powołaniem.

Art. 63a. (uchylony)

Art. 64. § 1. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany sędzia sądu powszechnego i sądu wojskowego, który posiada co najmniej sześcioletni okres pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora, w tym co najmniej trzyletni okres pracy na stanowisku sędziego sądu okręgowego, sędziego wojskowego sądu okręgowego lub prokuratora prokuratury okręgowej.

  • 1a. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany również prokurator, który posiada co najmniej sześcioletni okres pracy na stanowisku prokuratora lub sędziego, w tym co najmniej trzyletni okres pracy na stanowisku prokuratora prokuratury okręgowej, prokuratora wojskowej prokuratury okręgowej, sędziego sądu okręgowego, sędziego wojskowego sądu okręgowego lub prokuratora prokuratury apelacyjnej, Prokuratury Krajowej, Prokuratury Generalnej, Naczelnej Prokuratury Wojskowej lub prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
  • 2. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany także ten, kto spełnia wymagania określone w art. 61 § 1 pkt 1–4, jeżeli:

1) wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza co najmniej przez osiem lat;

1a) zajmował stanowisko prezesa, wiceprezesa, starszego radcy lub radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa – co najmniej przez osiem lat;

2) pracował w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie badawczym lub innej placówce naukowej i ma tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych;

3) zajmował stanowisko sędziego sądu administracyjnego.

  • 3. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany ten, kto wykonywał zawód lub zajmował stanowisko określone w § 2 w okresie 3 lat przed powołaniem.

Zatem sędziowie sądów powszechnych muszą mieć od dwóch do ośmiu lat doświadczenia. Od sędziów Trybunału wymaga się więc doświadczenia co najmniej o dwa lata dłuższego i dodatkowo „wyróżniającej się wiedzy prawniczej”, co jednak trudniej zmierzyć.

Czym zajmuje się Trybunał

Miller uważa, że Trybunał ma jedno zadanie: ocenia zgodność ustaw z konstytucją. To nieprawda. Wystarczy zajrzeć do konstytucji. Art. 188 konstytucja jasno wylicza, co należy do obowiązków Trybunału:

TK orzeka w sprawach zgodności z konstytucją ustaw, umów międzynarodowych, przepisów prawa centralnych organów państwowych (np. rozporządzeń) oraz celów lub działalności partii politycznych. Poza tym Trybunał sprawdza też zgodność ustaw i innych przepisów prawa z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi oraz innymi ustawami.

Sprawy łatwiejsze i trudniejsze nie istnieją

Jak porównać złożoność spraw w sądach powszechnych i w Trybunale Konstytucyjnym? Być może sprawa drobnej kradzieży sklepowej jest prostsza niż kwestia konstytucyjności ustawy o TK. Jak jednak porównywać sprawy trybunalskie ze złożonymi sprawami gospodarczymi? Czy stopień skomplikowania powinno się liczyć tomami akt sądowych, wagą zagadnienia, liczbą osób, których będzie dotyczył wyrok? Zdaniem konstytucjonalisty, dr hab. Ryszarda Piotrowskiego, porównanie Leszka Millera po prostu nie ma sensu.

– Każda sprawa, która staje na wokandzie sądu, jest skomplikowana i dotyczy wartości konstytucyjnych najwyższej rangi. Zawsze potrzebna jest staranność i mądrość, która pozwoli wydać rozstrzygnięcie w sposób przyzwoity i odpowiadający literze prawa. To może być równie trudne w Trybunale, jak w sądzie I instancji - powiedział Piotrowski OKO.press.

Podsumujmy: po pierwsze, sędziowie Trybunału Konstytucyjnego oceniają nie tylko zgodność ustaw z konstytucją. Po drugie, muszą spełniać wyższe wymagania niż sędziowie sądów powszechnych. Po trzecie, ich praca wcale nie jest mniej skomplikowana niż praca innych sędziów. Miller trzykrotnie się myli.

;
Na zdjęciu Daniel Flis
Daniel Flis

Od 2023 r. reporter Frontstory. Wcześniej w OKO.press, jeszcze wcześniej w Gazecie Wyborczej. Absolwent filozofii UW i Polskiej Szkoły Reportażu. Był nominowany do nagród dziennikarskich.

Komentarze