Istota ojcostwa na przykładzie doświadczeń Jana Pawła II, czyli 120 tys. na upowszechnianie kultury

Program ministerstwa kultury i dziedzictwa narodowego ma przybliżać kulturę tym, którzy mają do niej utrudniony dostęp - na przykład niepełnosprawnym, osobom starszym albo młodzieży z miejscowości oddalonych od teatrów czy galerii. Nie dziwi zatem, że najwyższą dotację (120 tys.) przyznano Fundacji Pomocy Osobom Niepełnosprawnym. Ale tyle samo pieniędzy dostał projekt „OJCIEC - mobilna wystawa ze sceną holograficzną poruszająca istotę ojcostwa na przykładzie doświadczeń Jana Pawła II”.

Dotację otrzyma spółka Trias AVI, która sprzedaje instalacje audiowizualne. Przygotowywała m.in. aplikacje dotykowe w Galerii Faras w Muzeum Narodowym w Warszawie. Nie wiemy, czym będzie "mobilna wystawa o ojcostwie z Janem Pawłem II w tle". OKO.press poprosiło o szczegóły firmę Trias AVI.

Kto jeszcze i na co dostał

Założenia programu "Kultura dostępna" są godne pochwały: ma pomóc pokonać bariery w dostępie do kultury - widzialne i niewidzialne. Ułatwić udział w wydarzeniach kulturalnych na przykład tym, dla których opera jest za droga albo słowo "kultura" w ogóle im się źle kojarzy (część młodzieży). Ma też pomóc różnym grupom współdziałać.

Regulamin głosi: "Priorytetowo traktowane będą zadania popularyzujące dziedzictwo o znaczeniu narodowym i poszerzające dostęp do oferty kulturalnej, o wysokiej wartości edukacyjnej i artystycznej, integrujące społecznie".

Wśród siedmiu projektów, które dostały po 102 tys. cztery wpisują się w "politykę historyczną" a la PiS.

Czemu ojcostwo Jana Pawła II?

Po przeczytaniu regulaminu i wyników konkursu redakcji OKO.press nasunęło się kilka pytań:

• Czyżby Polacy mieli problem z dostępem do dziedzictwa Jana Pawła II?
• Czy Jan Paweł II jest elementem "dziedzictwa narodowego"?
• Dlaczego publiczna instytucja ma brać udział w promowaniu katolickiego świętego?
• Czy "ojcostwo" JPII jest tym elementem kultury, który ministerstwo chce upowszechniać? Jeśli tak, to dlaczego ojcostwo wyłącznie duchowe? Bo inne nie wchodzi przecież w grę.
• Czyżby ministerstwo kultury promowało patriarchat? I czy na pewno są w Polsce jakieś grupy, który z patriarchalną odmianą kultury nie mają do czynienia? I trzeba im ją dostarczyć w wersji holograficznej.

Jest również ciekawe, jak doświadczenia ojcostwa JPII mają służyć integracji różnych grup wykluczonych w Polsce. I najważniejsze pytanie:

Jan Paweł II o ojcostwie i rodzinie

Według JPII rodzina jest w kryzysie (rozwody, wolne związki, plaga przerywania ciąży i sterylizacji). "U korzeni tych negatywnych objawów - pisze papież w adhortacji z początku pontyfikatu "Familiaris consortio" - często leży skażone pojęcie i przeżywanie wolności, rozumianej nie jako zdolność do realizowania prawdziwego zamysłu Bożego wobec małżeństwa i rodziny, ale jako autonomiczna siła, utwierdzająca w dążeniu do osiągnięcia własnego egoistycznego dobra, nierzadko przeciwko innym". Dopiero "osąd ewangeliczny Kościoła" i "ofiarowana ludziom jego wola służebna prawdzie, wolności i godności każdego mężczyzny i każdej kobiety" prowadzi do "ocalenia i urzeczywistnienia całej prawdy i pełnej godności małżeństwa i rodziny".

W "Evangelium vitae" z 1995 r. dużo miejsca JPII poświęcił z kolei odpowiedzialności ojca za decyzję o aborcji.

Jan Paweł II widział też rodzinę, ojca i matkę, a także ich rodzicielstwo, jako relację, w której Bóg cały czas aktywnie uczestniczy, o ile nie zostanie odepchnięty przez człowieka. Już sama prokreacja ma "status współpracy z Bogiem Twórcą".

[tab tekst="Fragment przemówienia "Ojcostwo i macierzyństwo w zamyśle Bożym" (1999)"]

W porównaniu z okresem sprzed 18 lat, kiedy rozpoczynaliście swoją działalność akademicką, sprzeciw zsekularyzowanej mentalności wobec prawdy o człowieku, o małżeństwie i o rodzinie stał się dziś w pewnym sensie jeszcze bardziej radykalny. Nie polega już tylko na podważaniu poszczególnych zasad etyki seksualnej i małżeńskiej. Wizerunkowi mężczyzny i kobiety, wypracowanemu przez rozum naturalny, a zwłaszcza przez chrześcijaństwo, przeciwstawia się alternatywną antropologię. Nie przyjmuje ona do wiadomości faktu, wpisanego w cielesność człowieka, że odmienność płciowa jest cechą kształtującą tożsamość osoby. Skutkiem tego jest kryzys pojęcia rodziny opartej na nierozerwalnym małżeństwie mężczyzny i kobiety, stanowiącej naturalną i podstawową komórkę społeczną. Ojcostwo i macierzyństwo są traktowane wyłącznie jako sprawa jednostki, można je zatem realizować także z pomocą technik biomedycznych, które nie wiążą się z małżeńskim współżyciem płciowym. Postuluje się w ten sposób niedopuszczalny «rozdział między wolnością a naturą», które są przecież połączone «wewnętrzną harmonią i wzajemnym odniesieniem» (por. Veritatis splendor).

W rzeczywistości płciowy aspekt cielesności stanowi integralną część pierwotnego planu Bożego, wedle którego mężczyzna i kobieta są stworzeni na obraz i podobieństwo Boże (Rdz 1, 27) i powołani, aby tworzyć wspólnotę osób wierną i dobrowolną, nierozerwalną i płodną, będącą odblaskiem bogactwa miłości trynitarnej (por. Kol 1, 15-16).

Ponadto ojcostwo i macierzyństwo są nie tylko sprawą ludzkiej wolności, ale przede wszystkim aspektem powołania wpisanego w miłość małżeńską, które należy przeżywać jako szczególną odpowiedzialność wobec Boga, przyjmując dzieci jako Jego dar (por. Rdz 4, 1) w postawie uwielbienia dla ojcostwa Bożego, «od którego bierze nazwę wszelki ród na niebie i na ziemi» (Ef 3, 15).

Kiedy eliminuje się aspekt cielesny współżycia małżeńskiego jako «miejsce», w którym może się począć nowe życie ludzkie, tym samym odbiera się prokreacji status współpracy z Bogiem Stwórcą i degraduje się ją do poziomu technicznie kontrolowanej «re-produkcji» kolejnego przedstawiciela gatunku, przez co zatraca się niepowtarzalna osobowa godność dziecka (por. Donum vitae, II B/5). Tylko wówczas bowiem gdy człowiek zachowuje w pełni wszystkie zasadnicze elementy aktu małżeńskiego jako osobowego daru małżonków, zarazem cielesnego i duchowego, okazuje szacunek osobie dziecka i wskazuje wyraźnie, że pochodzi ono od Boga — źródła wszelkich darów.

Beata Chmiel, jedna z liderek ruchu Obywatele Kultury, który zabiegał o utworzenie takiego programu dotacyjnego w MKiDN komentuje dla OKO.press: "Jest mi po prostu wstyd".

"Celem realizującego postanowienia Paktu dla Kultury ogłoszonego po raz pierwszy w 2014 roku programu dotacyjnego "Kultura dostępna" jest wspieranie działań na rzecz uczestnictwa w kulturze osób i środowisk defaworyzowanych czy wykluczonych z powodów prawnych, finansowych, zdrowotnych czy społecznych. Nie wyobrażam sobie, jak ten cel może realizować hologram papieża Wojtyły, nie chcę jednak bez wiedzy o tym projekcie komercyjnej firmy tu mówić, mam bowiem nadzieję, że po pierwsze zobaczymy ich pełny wniosek łącznie z budżetem i wtedy będziemy mogli w pełni ocenić go zarówno merytorycznie, jak i organizacyjnie, ale po drugie, że firma, która otrzymała jedną z dwóch najwyższych dotacji, zrealizuje ten projekt w ramach własnych środków marketingowych czy promocyjnych, nie pobierając publicznych pieniędzy. Z chęcią wytłumaczymy Triasowi, dlaczego warto inwestować własne środki w CSR [społeczna odpowiedzialność biznesu]. Tak, pamiętam, Obywatele Kultury zawsze powtarzali, że jesteśmy za równym dostępem do środków publicznych bez względu na status prawny wnioskującego, ale wydaje mi się niestosowne, że firma, która zajmuje się w ramach swojej działalności komercyjnej podobnymi projektami, sięga do środków przeznaczonych na niwelowanie barier w dostępie do kultury. Ale jeszcze bardziej

OKO.press czeka na odpowiedzi

OKO.press zapytało ministerstwo i firmę Trias AVI o szczegóły projektu. Poprosiliśmy też o odpowiedzi na następujące pytania: w jaki sposób projekt o istocie ojcostwa na przykładzie doświadczeń Jana Pawła II: - sprzyja integracji społecznej, - niweluje bariery w dostępie do kultury, - przybliża kulturę osobom, które mają do niej utrudniony dostęp, - poszerza dostęp do oferty kulturalnej o wysokiej wartości edukacyjnej i artystycznej?

Zapytaliśmy też firmę Trias, jakie doświadczenia ojcostwa Jana Pawła II mają na myśli.

Program "Kultura dostępna" był efektem podpisania „Paktu dla kultury” - umowy społecznej między rządem Donalda Tuska a stroną społeczną reprezentowaną przez ruch Obywatele Kultury. Program realizował punkt Paktu „państwo odpowiada za (…) zapewnienie równego dostępu do kultury wszystkim obywatelom”.

Autorka tego tekstu jest jedną z sygnatariuszek Paktu dla kultury.