Jackowski: Uczucia religijne żydów i muzułmanów się chroni, a katolików nie

„Kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów religijnych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”

Według statystyk policji liczba spraw wszczętych z art. 196 oscyluje w ostatnich latach wokół 40 rocznie (przykładowo: 2014 – 55, 2013 – 51, 2012 – 47, 2009 – 33). Podobnie jest z liczbą udowodnionych przestępstw: 2014 – 38, 2013 – 54, 2012 – 51, 2009 – 39. Niestety, nie ma statystyk mówiących o tym, których religii/wyznań dotyczyły te sprawy.

Jackowski nie będzie niczego tłumaczył

Senatora PiS Jana Marię Jackowskiego zapytaliśmy mailowo i telefonicznie o to, jakie sprawy sądowe miał na myśli. Na maila nie odpowiedział, ale odebrał telefon. Zdecydowanie odmówił udzielenia informacji, co mial na myśli mówiąc o działaniu sądów. "Jest pani tak wytrawną dziennikarką, że na pewno sobie pani z tym poradzi. Proszę zrobić kwerendę" - rzekł. I pożegnał się.

Zapytaliśmy więc pracowników Muzeum Historii Żydów Polskich „Polin” i działaczkę warszawskiej społeczności muzułmańskiej, oraz sprawdziliśmy dane dostępne w Internecie.

Obraza uczuć religijnych katolików

Jackowski wypowiadał się w związku z zakończeniem 16-letniego procesu Witolda Tomczaka oskarżonego o zniszczenie w 2000 r. rzeźby papieża Jana Pawła II – eksponatu na wystawie w warszawskiej Zachęcie. W 2000 r. Tomczak, wówczas poseł AWS, razem z posłanką LPR Haliną Nowiną-Konopczyną, wszedł na wystawę, ominął barierki i zdjął z rzeźby Maurizio Cattelana jej fragment – symbol „meteorytu” przygniatającego papieża. Tomczak został oskarżony o dewastację. W lipcu 2016 r. sąd sprawę umorzył na wniosek prokuratury, która uznała, że wydarzenie to nie był akt wandalizmu, ale reakcją na obrazę uczuć religijnych. Choć sąd uznał Tomczaka winnym zniszczenia, nie wymierzył kary. Wbrew zatem temu, co twierdzi Jackowski, sąd okazał się łaskawy – wziął pod uwagę, że rzeźba uraziła uczucia religijne posła i odstąpił od kary za jej dewastację.

Przez ostatnie 16 lat sprawy o obrazę uczuć religijnych były liczne. W znacznej mierze dotyczyły katolików. Trudno stwierdzić, jaki wyrok zapadał częściej. Sprawdzamy kilka najgłośniejszych lub najnowszych spraw oraz odsyłamy do raportu portalu Racjonalista.

W 2013 r. piosenkarka Dorota Rabczewska została skazana prawomocnym wyrokiem za obrazę uczuć religijnych katolików. W jednym z wywiadów Doda stwierdziła, że nie wierzy w Biblię, bo „ciężko wierzyć w coś, co napisał jakiś napruty winem i palący jakieś zioła”. Artystka złożyła skargę do Trybunału Konstytucyjnego, który w 2015 r. uznał, że wyrok jest zasadny, a karanie za obrazę uczuć religijnych nie jest niezgodne z konstytucją.

W 2010 r. sąd uniewinnił innego artystę, Adama Nergala Darskiego, który podczas koncertu podarł Biblię. Nergal został uniewinniony dwukrotnie – drugi raz w 2011 r. po apelacji ze strony oskarżyciela, czyli Ryszarda Nowaka z Ogólnopolskiego Komitetu Obrony przed Sektami.

W 2016 r. sąd uniewinnił też Jerzego Urbana, oskarżonego z art. 196 za publikację w tygodniku „Nie” wizerunku Jezusa wpisanego w znak drogowy zakazu. To jednak nie koniec sprawy, prokuratura wnosi o przesłuchanie dodatkowych świadków.

W 2016 r. prokuratura wszczęła śledztwo w sprawie spektaklu Neomonachomachia Teatru KTO w Krakowie. Według skarżących sztuka profanuje pieśni religijne i patriotyczne m.in. „My, Pierwsza Brygada" i „Boże, coś Polskę".

Więcej o obrazie uczuć religijnych w tekstach kultury (1)

Więcej o obrazie uczuć religijnych w tekstach kultury (2)

Więcej o obrazie uczuć religijnych w tekstach kultury (3)

Jan Maria Jackowski odnosi się wyraźnie do osób, które obraziły uczucia religijne „w swojej działalności zawodowej”. Chodzi zatem głównie o artystów czy dziennikarzy.

Nie znaleźliśmy takich spraw sądowych w odniesieniu do religii żydowskiej, muzułamańskiej czy prawosławnej. W przypadku judaizmu i islamu znaleźliśmy inne sprawy sądowe związane jakkolwiek z wyznaniem.

Obraza uczuć religijnych Żydów

Kielecka Prokuratura Rejonowa umorzyła wszczęte z urzędu postępowanie w sprawie sesji zdjęciowej na dawnym cmentarzu żydowskim z udziałem pólnagiej modelki. Wbrew opinii środowisk żydowskich śledczy uznał, że "fotograf i modelka nie zamierzali znieważyć osób pochowanych na cmentarzu. Działaniu ich towarzyszyły bowiem elementy wskazujące na chęć osiągnięcia jedynie celu artystycznego".

Nie znaleźliśmy natomiast spraw sądowych dotyczących konkretnie obrazy uczuć religijnych Żydów. Znaleźliśmy jedynie takie, w których mowa o obrazie narodu żydowskiego i antysemityzmie oraz dwie sprawy dotyczące ogólnie praw religijnych Żydów w Polsce.

1. W 2013 r. Sejm ostatecznie zakazał uboju rytualnego, bez względu na cel, czyli także w przypadku obrzędy religijne. Sprawą zainteresowane były zarówno wspólnoty żydowskie, jak i muzułmańskie. W 2014 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że zakaz uboju rytualnego w każdym przypadku, także na potrzeby obrzędów religijnych, jest niekonstytucyjny.
2. W 1999 r. ze żwirowiska obok terenu byłego obozu Auschwitz - Birkenau usunięto wszystkie krzyże ustawione tam rok wcześniej przez Kazimierza Świtonia, działacza opozycyjnego. Środowiska żydowskie zaprotestowały, w wyniku czego Świtoń został skazany za znieważenie innych narodów (Żydów i Niemców). Na miejscu pozostał jedynie krzyż papieski.

W 2010 rozpoczął się proces Leszka Bubla, który oskarżył spółkę Agora S.A. o pomówienie (o antysemityzm), przy okazji nazywając ją „koszerną szmatą”. Agora wystąpiła z oskarżeniem. W 2013 r. sąd uznał, że wypowiedzi i pismo Leszka Bubla nie są antysemickie oraz zaapelował o pogodzenie się stron. Obie strony złożyły apelację.

Obraza uczuć religijnych muzułmanów

W 2015 r. trzech członków Polskiej Ligi Obrony zostało oskarżonych o obrazę uczuć religijnych, gdy okleili poznańskie Muzułmańskie Centrum Kulturalno-Oświatowe nalepkami „Polska wolna od islamu”.

W tym samym roku 29-latka obrzuciła kawałkami wieprzowiny warszawski meczet. Sprawczyni jest sądzona za obrazę uczuć religijnych.

W 2016 r. przy wjeździe do Bydgoszczy ktoś umieścił głowy świń nabite na kije i tablice z przekreślonym meczetem. Nie wiadomo, czy udało się złapać sprawców i postawić im zarzuty. Podobna sprawa, też w Bydgoszczy, z listopada 2015 r. zakończyła się umorzeniem śledztwa.

W kwietniu 2016 r. Policja złapała mieszkańca Wejherowa, który uszkodził tablicę informacyjną przy wejściu do gdańskiego meczetu. Sprawca będzie sądzony m.in. za obrazę uczuć religijnych.

Nie dotarliśmy również do informacji o ściganiu za obrazę uczuć religijnych wyznawców prawosławia. To nie znaczy, że takich przypadków nie było.

Przykłady, które prześledziliśmy nie wskazują na to, by sądy lekceważyły obrazę uczuć religijnych katolików, zaś szczególnie surowo karały gdy obrażane są inne religie. Ponadto, zgodnie z naszymi zasadami weryfikacji wypowiedzi przyjmujemy, że dowody spoczywają na tym, kto informuje/dezinformuje opinię publiczną. Dlatego uznajemy wypowiedź Jana Marii Jackowskiego za bliską fałszu.