Jaśkowiak: Jestem zdumiony jak bardzo politycy PiS boją się oświecenia i Europy [WYWIAD OKO.press]

Europejska Karta Równości to dokument opracowany w 2006 roku przez Radę Gmin i Regionów Europy, który zobowiązuje władze lokalne do dbania o równość kobiet i mężczyzn. Chodzi m.in. o promowanie kobiet na stanowiskach kierowniczych, aktywizację do życia politycznego, wyrównywanie płac, a także walkę ze stereotypami i dyskryminacją.

Poznańscy radni PiS, przy wsparciu m.in. posła Bartłomieja Wróblewskiego, „Ordo Iuris” i lokalnych środowisk katolickich, od miesięcy protestowali przeciwko dokumentowi, uzasadniając, że promuje on „gender” i „ideologię LGBT". A to ich zdaniem zagraża fundamentom polskości. Do kumulacji doszło 11 lutego 2020 podczas głosowania nad uchwaleniem Karty.

Urząd miasta obstawiało osiem wozów TVP. A kilkadziesiąt protestujących modliło się, trzymając w dłoniach krzyże, gromnice i różańce.

OKO.press o sesji Rady Miasta i Europejskiej Karcie Równości rozmawia z prezydentem Poznania Jackiem Jaśkowiakiem.

Anton Ambroziak OKO.press: Uchwalaniu Europejskiej Karty Równości Kobiet i Mężczyzn w życiu lokalnym towarzyszyły dantejskie sceny. Na salę obrad wniesiono różańce, uczestnicy protestu modlili się, a w stronę radnych wykrzykiwali hasła: „precz z ideologią LGBT”, „hańba”, a nawet „do gazu". Skąd te napięcia?

Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania: Politycy PiS, w tym poseł Bartłomiej Wróblewski, wykorzystali tę Kartę, nie stanowiącą żadnego zagrożenia dla tradycyjnych wartości, obyczajowości czy rodziny, do straszenia i szczucia mieszkańców przeciwko sobie.

Celowo podgrzewali emocje, doprowadzając do sytuacji, która wymknęła im się spod kontroli. Jeden z radnych PiS zapytany przez dziennikarzy po głosowaniu o przebieg obrad, stanowczo dystansował się od części protestujących. Mówił, że to osoby z zaburzeniami psychicznymi, a część z nich określił nawet mianem lumpów.

Czyli nie ma się czego bać? Dokument nie zniszczy „rodziny”, nie będzie „promował ideologii LGBT”, nie jest „zamachem na rodzinę”, jak twierdzą jego przeciwnicy?

W trakcie sesji rady miasta zacytowałem słowa Jana Pawła II, apelując, by do naszych działań podchodzić bez strachu, bez uprzedzeń, bez stereotypów.

I zmiksował pan „nie lękajcie się” ze słowami Olgi Tokarczuk: „patrzmy do przodu, a nie wstecz”.

I adresuję te słowa także do siebie. Europejska Karta Równości to między innymi zobowiązanie do większego wykorzystania potencjału kobiet. To naprawdę niesłychane, że pierwsza kobieta w zarządzie Międzynarodowych Targów Poznańskich pojawiła się dopiero za mojej kadencji. Tak samo w przypadku miejskiej spółki Targowiska, gdzie funkcje kierownicze piastowali wcześniej głównie mężczyźni.

Karta to rodzaj zobowiązania, że samorząd będzie działał na rzecz równości kobiet i mężczyzn w swojej społeczności. Jak pan to rozumie?

Dokument obliguje nas do przeglądu wcześniejszych działań. Musimy sprawdzić, czy sprawiedliwie lokujemy środki w różnych obszarach. Weźmy dla przykładu boiska Orliki. Z jednej strony wszyscy są dumni, że młodzież z nich korzysta.

Dzięki Karcie mamy też dostęp do doświadczeń innych miast. Możemy się uczyć i inspirować. Ona zobowiązuje nas też do wypracowania Równościowego Planu Działania, gdzie określimy nasze cele i priorytety.

Nie chcemy tego robić sami, przeprowadzimy szerokie konsultacje społeczne. Zarzucano nam, że nie zrobiliśmy ich przed przyjęciem Karty, ale Poznań nie od dziś jest za równościowym podejściem. Do wszystkich. Gdy Warszawa podpisywała „Deklarację LGBT”, my uznaliśmy, że nie należy wyróżniać jednej grupy społecznej; że trzeba patrzeć szerzej. Stąd dokument taki, jak ten.

I rolą samorządu jest przyjmowanie takich dokumentów? Obok Nysy, Słupska i Gdańska żadne inne władze lokalne w Polsce nie zdecydowały się na uchwalenie Karty, mimo że ta istnieje od 2006 roku. W tym czasie podpisało ją aż 1,7 tys. podmiotów z 35 krajów.

Jesteśmy w Europie Zachodniej i uważamy, że należy robić wszystko, żeby w tym kręgu cywilizacyjnym pozostać. Chcemy, żeby nasze standardy, były standardami zachodnioeuropejskimi. To, czego Polska potrzebuje najbardziej, to oświecenie.

Byłem zdumiony, jak bardzo radni i posłowie PiS boją się tego oświecenia i boją się Europy. Gdy zasłaniali się sloganami o obronie polskich tradycji, mi skojarzyło się to z utworem Jacka Kaczmarskiego „Dobre Rady Pana Ojca".

Ten paniczny lęk jest najlepszym dowodem na to, że aktywne działania samorządów są potrzebne. Gdyby nie ten dokument, ja sam może nie zastanowiłbym się nad tym, czy nasze inwestycje infrastrukturalne są sprawiedliwe.

W urzędzie będą parytety?

W urzędzie mamy przewagę kobiet, chociaż nie na stanowiskach kierowniczych. Gdy człowiek zaczyna sprawdzać te kwestie, zaczyna się zastanawiać dlaczego tej równości w życiu publicznym de facto nie ma? Dlaczego mężczyźni dominują w zawodach dobrze płatnych? Dlaczego te sfeminizowane, np. nauczycielki czy pielęgniarki, są słabo opłacane? I w końcu dlaczego wciąż mamy do czynienia z nierównościami płacowymi?

Od 5 lat staram się wsłuchiwać w te głosy i proponować rozwiązania, ale nie rewolucyjne, nie za pomocą parytetów. Decydować muszą kompetencje. Staram się więc dostrzegać potencjał kobiet, stawiać na kobiety. Przez ostatnie lata, w spółkach miejskich i na kierowniczych funkcjach doszło w ten sposób do ogromnych zmian.

Skoro parytety nie, to jak zwiększyć - zgodnie z treścią Karty - udział kobiet w procesie decyzyjnym, w życiu politycznym?

Wycofanie kobiet bierze się z tego, że część z nich nie jest zainteresowana życiem politycznym. Ja przyjąłem strategię zachęcania. Już w wyborach samorządowych namawiałem kobiety, które mają potencjał, wyróżniają się pracowitością, zaangażowaniem, do ubiegania się o mandat radnych.

Podobnie było w wyborach do Sejmu. Nie chodzi o to, żeby ustalić kwotowo, ile kobiet startuje z jedynek, a ile z trójek. Parytety do niczego dobrego nie prowadzą. Płeć nie może być kryterium wyboru. To zaprzeczenie równości. Jestem zwolennikiem zmian ewolucyjnych i po naszych doświadczeniach wiem, że one świetnie się sprawdzają.

Karta wskazuje, by aspekt równościowy doceniać także w relacjach z kontrahentami. Czy powstaną nowe klauzule i regulaminy w zamówieniach publicznych?

To wszystko jest otwarte. Do tej pory zwracaliśmy uwagę przede wszystkim na formę zatrudnienia – by nie były to umowy śmieciowe, tylko umowy o prace. I w tym sensie wymuszaliśmy na dostawcach i kontrahentach wyższe standardy.

Staraliśmy się też korzystać z doświadczeń tych samorządów, którym udaje się prowadzić w pełni równościową politykę. W trakcie rozmów ze skandynawskimi kolegami pytamy, jak doprowadzili do tego, że zaangażowanie kobiet w polityce i biznesie jest większe.

Po co Poznaniowi i Poznaniakom ten dokument?

Poznań w latach powojennych dzięki działalności Targów był definiowany jako okno na świat, na Europę. Chciałbym, żebyśmy pozostali miastem, które wyznacza standardy; które nie boi się nowych rozwiązań.

Już dziś jesteśmy pionierami m.in. w walce ze smogiem. Nie baliśmy się wprowadzić najwyższych w kraju stawek za parkowanie w strefie śródmiejskiej. Ta karta ma dawać przykład innymi samorządom, które chcą, żeby Polska była bliżej Europy. To szczególnie ważne w czasach, gdy do głosu dochodzą nacjonaliści i coraz głośniej słychać antyzachodnie hasła.

Wybory samorządowe i parlamentarne jasno pokazały, że poznaniacy opowiadają się za europejskimi wartościami, a my je wcielamy w życie. Tu Zjednoczona Prawica, z jej agendą, jest w głębokim kryzysie.

Żeby nie mówić, że Karta to tylko PR i deklaracja unijnych wartości, jakie programy planujecie?

Cokolwiek nie zrobimy, musimy robić zgodnie z prawem. Nie możemy, jak twierdzą przeciwnicy, ingerować w podstawy programowe. Wszystkie zajęcia równościowe, które prowadzimy i będziemy prowadzić, to zajęcia dodatkowe, które nie są w sprzeczności z przepisami oświatowymi. Szczególnie zależy nam na oświacie, bo to tam, kształtowane są nowe pokolenia.

Planujemy m.in. zajęcia z edukacji seksualnej. Będziemy też wspierać kobiety na ich drodze zawodowej, starać się, by ich praca była bardziej doceniona.

Czyli będziecie np. inwestować w płace nauczycielek wypłacając im dodatki?

Nie tylko. Chcemy też promować określone zawody, żeby niwelować nierówności w branżach. Już dziś widać, że kobiety coraz częściej wybierają kierunki techniczne. Trzeba to jeszcze wzmocnić. To samo dotyczy służb mundurowych, gdzie obecność kobiet jest korzystna nie tylko dla nich samych, ale i dla całej formacji. Musimy walczyć ze stereotypami, które jak widać, po naszej sesji rady miasta, wciąż są silne.

Ile pieniędzy przeznaczycie na realizację założeń Karty? Będzie oddzielny budżet?

Wszystko okaże się w ciągu dwóch lat. Wtedy zobaczymy, jakich środków potrzebujemy. Oczywiście, jeśli okaże się w międzyczasie, że na rozwój chłopców przeznaczamy dwa razy więcej pieniędzy niż na rozwój dziewczynek, to na bieżąco będziemy starać się korygować nasze budżety.