Czy jedynacy cierpią z powodu braku rodzeństwa? Niekoniecznie

Często można spotkać się z opinią, że brak rodzeństwa niekorzystnie wpływa na charakter. Pozbawieni rodzeństwa mają mniej szans na socjalizację. Przez to są bardziej egoistyczni, narcystyczni, nadwrażliwi, rozpieszczeni i cierpią z powodu samotności (niepotrzebne skreślić).

To przekonanie może mieć swoje początki w badaniach dziewiętnastowiecznych psychologów, w tym E. W. Bohannona, który na podstawie dwustu ankiet stwierdził, że jedynacy posiadają więcej negatywnych cech osobowości.

Trzeba pamiętać, że przeciętna rodzina w dziewiętnastym wieku miała troje lub czworo dzieci (statystycznie 3,5). Z początkiem dwudziestego wieku liczba ta zaczęła powoli spadać, ale do połowy dwudziestego stulecia nadal było to dwoje lub troje (przeciętnie 2,5).

Jedynacy byli rzadkością, więc stwierdzenia o ich wadach mniej dziwią (to, co rzadkie, wydaje się obce i groźne).

W twierdzeniach o złych cechach jedynaków jest niewątpliwie i podejrzliwość wobec mniejszej płodności, i krytyka ewentualnych wyborów reprodukcyjnych, i presja społeczna na posiadanie większej liczby dzieci – ale te wątki można pozostawić już historykom.

Od połowy ubiegłego stulecia liczba dzieci przypadających na rodzinę stale spada (i dzieje się tak nie tylko w krajach rozwiniętych). Dziś ponad jedna trzecia dzieci w Polsce nie ma rodzeństwa.

Niedługo jedynaków będzie już połowa, a wkrótce potem będą stanowić większość.

Jedynacy nie mają nic mrocznego

Czy rzeczywiście jedynacy mają gorsze charaktery? Wbrew obiegowej opinii nie ma na to dowodów. Współczesne badania naukowe nijak tego nie potwierdzają.

Opublikowany pod koniec lat 80. ubiegłego wieku przegląd ponad 140 badań cech osobowości nie wykazał związku braku rodzeństwa z negatywnymi cechami osobowości. Również nowe badania nie potwierdzają stereotypu, twierdzi Brytyjskie Towarzystwo Psychologiczne, przytaczając badania z tak różnych kręgów kulturowych, jak Niemcy i Chiny.

Gdy się nad tym zastanowić, ma to głęboki sens. Przecież nikt nie zamyka jedynaków w domach. Przecież chodzą do przedszkoli i szkół, mają więc takie same okazje do socjalizacji, jak wszystkie dzieci.

Nic dziwnego, że nauka nie potwierdza tych stereotypów. Oczywiście chodzi o związki statystyczne na poziomie populacji. Badania nie wykluczają istnienia jedynaków o wypaczonych charakterach, natomiast wykluczają, że jest to regułą.

Zły wpływ rodzeństwa

Być może to posiadacze rodzeństwa mają gorzej. Na to wskazują nowe badania na dość dużej grupie niemal 20 tysięcy dzieci, przeprowadzone w Niemczech i Chinach, donosi „The Guardian”.

Naukowcy, którzy publikują pracę w „Journal of Family Issues” twierdzą, że jedynacy cieszą się najlepszym zdrowiem psychicznym. Im więcej rodzeństwa, tym to zdrowie jest statystycznie gorsze. Kto by pomyślał, że jedynacy będą jednak pod tym względem najzdrowsi.

Najgorzej jest mieć starsze rodzeństwo oraz braci i siostry urodzonych krótko przed i po swoich narodzinach – wtedy statystyczne szanse na zdrowie psychiczne maleją jeszcze bardziej.

Co może wpływać na to, że rodzeństwo pogarsza stan ducha i umysłu?

Naukowcy wyjaśniają to teorią „rozproszenia zasobów”. Jedynacy mają do dyspozycji więcej zasobów materialnych (na przykład pożywienia) i niematerialnych (opieki rodziców). Im więcej dzieci tym mniej zasobów otrzymuje każde z nich.

Warto jednak przypomnieć, że liczba dzieci w rodzinie zależy od jej statusu majątkowego. Dzieci z mniej zamożnych rodzin mają statystycznie więcej rodzeństwa. Jednocześnie statystycznie słabiej wypadają pod kątem zdrowia psychicznego. Nie jest więc wykluczone, że badania – przynajmniej w pewnym stopniu – odzwierciedlają związek zamożności ze zdrowiem psychicznym.

Nie ma to jednak znaczenia dla jedynaków, bo statystycznie mają mniej problemów natury psychicznej. Jednym słowem bycie jedynakiem raczej nikomu nie szkodzi – wręcz przeciwnie.

Cykl „SOBOTA PRAWDĘ CI POWIE” to propozycja OKO.press na pierwszy dzień weekendu. Znajdziecie tu fact-checkingi (z OKO-wym fałszometrem) zarówno z polityki polskiej, jak i ze świata, bo nie tylko u nas politycy i polityczki kłamią, kręcą, konfabulują. Cofniemy się też w przeszłość, bo kłamstwo towarzyszyło całym dziejom. Rozbrajamy mity i popularne złudzenia krążące po sieci i ludzkich umysłach. I piszemy o błędach poznawczych, które sprawiają, że jesteśmy bezbronni wobec kłamstw. Tylko czy naprawdę jesteśmy? Nad tym też się zastanowimy.