Zapowiada się wielkie wydarzenie i pasjonujące spotkanie. II Kongres Praw Obywatelskich (piątek-sobota, 14-15 grudnia 2018) krążyć będzie wokół stanu praworządności i praw człowieka w Polsce, diagnozując politykę władz i reakcje środowisk prawniczych, organizacji obywatelskich i społecznych, całego społeczeństwa obywatelskiego. W niezwykłym budynku Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w 43 (!) sesjach tematycznych i warsztatach wystąpi 200 panelistów, w tym wiele znakomitości.

Kongres będzie spotkaniem sędziów i adwokatów, teoretyków prawa, humanistów, naukowców, dziennikarzy, praktyków i aktywistów zaangażowanych w obronę dóbr publicznych i demokratycznych wartości.

Kongres wejdzie na wysokie piętra abstrakcji, gdy w piątkowej sesji Andrzej Leder, Andrzej Friszke i Małgorzata Molęda-Zdziech będą się zastanawiać, „co zrobiliśmy z nasza niepodległością”, ale sięgnie też po namacalne konkrety ucząc na warsztatach pisania skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a nawet pism prejudycjalnych do Trybunału Sprawiedliwości UE (spokojnie – to zajęcia dla sędziów i adwokatów).

Fascynująco zapowiada się sześć debat w auli głównej. W inauguracyjnej wystąpią: Mirosław Wyrzykowski, Paulina Kieszkowska-Knapik, Paul d’Auchamp, a potem:

• Nacjonalizm, patriotyzm, tożsamość konstytucyjna i prawa człowieka (Ziemowit Szczerek, Leszek Jażdżewski, Krzysztof Czyżewski);
• Wymiar sprawiedliwości – najmniej zreformowana władza? Od diagnozy do prawdziwej reformy, czyli prawnicy szukają odpowiedzi na pytanie, co dalej, kiedy dzisiejsze kłopoty przeminą.  Moderuje Adam Bodnar; W przyszłość popatrzy też panel o konsekwencjach obecnego kryzysu konstytucyjnego dla demokratycznego państwa prawnego (z udziałem prof. Ewy Łętowskiej);
• Tortury w Polsce. Tak, są, śmierć Igora Stachowiaka tylko potwierdza regułę  (m.in. adwokat Mikołaj Pietrzak);
• Kurcząca się przestrzeń dla społeczeństwa obywatelskiego i dyskursu publicznego. Raport Agencji Praw Podstawowych UE o zagrożeniach organizacji pozarządowych w Europie komentują: Ewa Kulik-Bielińska, Draginja Nadażdin, Paweł Kasprzak, Katarzyna Kądziela;
• Wzmocnienie pozycji kobiet we współczesnej Polsce – 100 lat po wywalczeniu praw wyborczych kobiet. Prawa reprodukcyjne, polityczne, społeczne. Raporty, problemy, strategie. Moderuje Sylwia Spurek.

Praworządność i demokracja AD 2018

Wiele uwagi Kongres poświęci obecnej sytuacji sądów i w ogóle praworządności w czasach rządów PiS. Tylko kilka tematów:

• Nowe zasady wyboru sędziów i ich wpływ na niezależność sądów (kluczowa kwestia!);
• Prokurator jako gwarant interesu publicznego. Praktyka a rzeczywistość (prokurator Krzysztof Parchimowicz, adwokat Jacek Dubois)
• Skuteczność procedury europejskiego nakazu aresztowania;
• Wnioski z kryzysu wokół ustawy o IPN? (m.in. Aleksandra Gliszczyńska-Grabias);
• Eksperci i ekspertki OBWE o odpowiedzialności policji w zakresie monitorowania demonstracji (warto się dowiedzieć);
• Carte blanche dla służb? Czy sądy sprawują jeszcze kontrolę nad służbami specjalnymi, czy też służby są już poza jakąkolwiek kontrolą? (Igor Tuleya, Piotr Niemczyk);
• Współczesne metody zapewnienia bezpieczeństwa dziennikarzom?;
•  Międzynarodowe standardy monitorowania wyborów (panel ostrzegawczy!).

Prawa człowieka – co je ogranicza

Tu będzie wiele debat, paneli i warsztatów o kwestiach, które bezpośrednio dotyczą praw obywatelskich, w tym różnych grup mniejszościowych. Masa ciekawych tematów:

• Prawo do edukacji seksualnej. Czy niedostatki instytucjonalne mogą być skorygowane przez działalność pozarządową? Czy będzie to działanie wystarczające oraz powszechnie akceptowane? (m.in. Alicja Długołęcka);
• Bezdomność jako wyzwanie dla samorządów lokalnych (m.in. Beata Siemieniako);
• Mniejszości narodowe i etniczne – pilnie potrzebna zmiana polityki;
• Wykluczenie transportowe, czyli  rzadko omawiany wymiar dyskryminacji mieszkańców wsi i miasteczek;
• Czy w Polsce ruch #MeToo miał takie samo znaczenie jak w innych państwach demokratycznych? (Elżbieta Korolczuk, Sylwia Spurek);
• Jak ochrona środowiska wiąże się z prawami człowieka? Moderuje Adam Wajrak;
• Jak połączyć nauczanie historii z nauczaniem o prawach człowieka? Czy to może być ciekawe i zrozumiałe dla młodzieży?
• Metody przeciwdziałania bezdomności – z perspektywy dużego, średniego i małego miasta (Beata Siemieniako i Paweł Rabiej);
• Prawa osób LGBT, i co ważne – dyskusja nad strategią ruchu LGBT;
• Przestępstwa z nienawiści;
• Jaką rolę pełnią symbole w pokojowym manifestowaniu swoich przekonań? (m.in. Marta Lempart)
• Czy prawa osób z niepełnosprawnościami są respektowane w sądach i prokuraturze?

Na Kongres warto się zarejestrować, ale

można też przyjść bez rejestracji i zapisać się na miejscu. Trzeba się jednak liczyć z tym, że na niektóre panele może nie być miejsc.

Kongres współorganizuje Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE. Organizatorzy piszą, że zaprosili przedstawicieli władz, wszystkich urzędów konstytucyjnych oraz korpusu dyplomatycznego. Zobaczymy, czy przyjdą.

---