Kilkudziesięciu profesorów prawa: ustawa „kagańcowa” nie do pogodzenia z członkostwem Polski w UE

"W państwie prawa należącym do Unii Europejskiej żaden sędzia polski, będący funkcjonalnie także sędzią europejskim, nie może podlegać jakiejkolwiek odpowiedzialności za wystąpienie z wnioskiem o interpretację prawa unijnego do Trybunału Sprawiedliwości i zastosowanie się do tej interpretacji.

Podważanie tej zasady, a przede wszystkim likwidacja niezawisłości sędziowskiej, jakiej dokonuje projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw (z dnia 20 grudnia 2019 r.) są rażąco sprzeczne z zasadami porządku prawnego Unii Europejskiej, a także z Konstytucją RP.

Kilkudziesięciu* profesorów prawa, doktorów habilitowanych i doktorów nauk prawnych najważniejszych uniwersytetów i ośrodków naukowych w całej Polsce podpisało list otwarty, w którym przestrzegają polskie władze przed nieuchronną konsekwencją wejścia w życie tak zwanej ustawy "dyscyplinującej" czy "kagańcowej" przyjętej przez Sejm 20 grudnia 2019 roku.

Wśród sygnatariuszy są pracownicy naukowi uniwersytetów Warszawskiego, Jagiellońskiego, Śląskiego, Łódzkiego, Wrocławskiego, Gdańskiego, Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polskiej Akademii Nauk, Szkoły Głównej Handlowej, Akademia Leona Koźmińskiego, a także uniwersytetów zagranicznych m.in. we Florencji, Belfaście, Sydney.

*Artykuł został zaktualizowany 15 stycznia 2019 roku. Pod apelem podpisało się 149 osób.

W sobotę 11 stycznia o godz. 15:00 spod Sądu Najwyższego w Warszawie przez Krakowskie Przedmieście pod Pałacem Prezydenckim aż do Sejmu i Senatu przejdzie Marsz Tysiąca Tóg pod hasłem "Prawo do niezawisłości, prawo do Europy". Będziemy w milczeniu protestować przeciwko ustawie "dyscyplinującej", represjom wobec sędziów i prokuratorów oraz naruszaniu zasady państwa prawa i trójpodziału władz w Polsce oraz wyprowadzaniu Polski z europejskiej przestrzeni prawnej. Dołącz! OKO.press też tam będzie.

List otwarty prawników w sprawie naruszania podstawowych zasad prawa europejskiego przez władze polskie w świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 19 listopada 2019 r. dotyczącego niezawisłości polskich sądów

Warszawa, 6 stycznia 2020

Jako środowisko zajmujące się prawem Unii Europejskiej, jak również innymi dziedzinami prawa, wyrażamy zdecydowany sprzeciw wobec ignorowania i lekceważenia podstawowych zasad prawa w reakcjach politycznych i legislacyjnych władz polskich na wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 19.11.2019 r. w sprawie niezawisłości polskich sądów (połączone sprawy C-585/18, C-624/18, C-625/18).

Wyrok ten wprost wskazuje, że spory dotyczące prawa unijnego muszą być rozstrzygane przez niezawisłe sądy.

Wymóg niezawisłości sędziowskiej stanowi integralny element sądzenia i podlega szczegółowym gwarancjom, które są wspólne dla wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej tworzących razem wspólnotę prawa.

Trybunał Sprawiedliwości potwierdził obowiązek każdego sądu odstąpienia od stosowania przepisów prawa polskiego sprzecznych z prawem unijnym, który to obowiązek może być zrealizowany tylko przez weryfikację niezależności sądów rozpatrujących sprawy unijne według kryteriów uściślonych w tym wyroku.

Trybunał Sprawiedliwości nakazał ocenę wszystkich okoliczności prawnych i faktycznych, które mogą wzbudzić w społeczeństwie uzasadnione obawy co do niedopuszczalnego wpływu władz politycznych na sądy, a także co do braku neutralności sądów wobec ścierających się przed nimi interesów. Takie okoliczności mogą dotyczyć m.in. sposobu powoływania sędziów lub możliwości ich ścigania przez zależne od polityków organy dyscyplinarne w związku z treścią wydawanych orzeczeń.

Podkreślamy, że wyrok Trybunału Sprawiedliwości wiąże każdy sąd krajowy, a nie tylko ten, który wystąpił z pytaniem prejudycjalnym. Każdy polski sąd jest związany interpretacją prawa unijnego dokonaną przez Trybunał Sprawiedliwości i jest zobowiązany do stosowania jej w swoim orzecznictwie.

Brak zastosowania tej interpretacji i wykonania wyroku Trybunału Sprawiedliwości przez sądy i inne organy krajowe – w tym ustawodawcze – jest naruszeniem prawa i może skutkować postępowaniem przeciwko państwu o naruszenie zobowiązań traktatowych, a w konsekwencji dotkliwymi karami pieniężnymi.

W państwie prawa należącym do Unii Europejskiej żaden sędzia polski, będący funkcjonalnie także sędzią europejskim, nie może podlegać jakiejkolwiek odpowiedzialności za wystąpienie z wnioskiem o interpretację prawa unijnego do Trybunału Sprawiedliwości i zastosowanie się do tej interpretacji.

Podważanie tej zasady, a przede wszystkim likwidacja niezawisłości sędziowskiej, jakiej dokonuje projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw (z dnia 20 grudnia 2019 r.) są rażąco sprzeczne z zasadami porządku prawnego Unii Europejskiej, a także z Konstytucją RP. Ewentualne wejście w życie tej ustawy jest nie do pogodzenia z dalszym uczestnictwem Polski w europejskiej przestrzeni prawnej.

Podpisani *:

1. Robert Grzeszczak, prof. dr hab., Uniwersytet Warszawski
2. Jacek Barcik, dr hab., prof. UŚ, adw., Uniwersytet Śląski
3. Stanisław Biernat, prof. dr hab., Uniwersytet Jagielloński
4. Dagmara Kornobis-Romanowska, prof. dr hab., Uniwersytet Wrocławski
5. Aleksander Cieśliński, dr hab., Uniwersytet Wrocławski
6. Michał Krajewski, LLM, Europejski Instytut Uniwersytecki we Florencji
7. Sylwia Majkowska-Szulc, dr hab. prof. UG, Uniwersytet Gdański
8. Monika Adamczak-Retecka, dr hab., prof. UG, Uniwersytet Gdański
9. Dariusz Adamski, prof. dr hab, Uniwersytet Wrocławski
10. Ewa Bagińska, prof. dr hab., Uniwersytet Gdański
11. Michał Balcerzak, dr hab., prof. UMK, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
12. Ryszard Balicki, dr hab., Uniwersytet Wrocławski
13. Mariusz Baran, dr, Uniwersytet Jagielloński
14. Jan Barcz, prof. dr hab., Akademia Leona Koźmińskiego
15. Maria Boratyńska, dr hab., Uniwersytet Warszawski
16. Michał Bożek, dr hab., prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
17. Błażej Bugajski, dr, r. pr., Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
18. Wojciech Burek, dr, Uniwersytet Jagielloński
19. Ewelina Cała-Wacinkiewicz, dr hab. prof. US, Uniwersytet Szczeciński
20. Janina Ciechanowicz-McLean, prof. dr hab., Uniwersytet Gdański
21. Tatiana Marta Chauvin, dr hab., Uniwersytet Warszawski
22. Anna Chorążewska, dr hab., prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
23. Rafał Cieślak, dr, r.pr., Uniwersytet Warszawski
24. Anna Czaplińska, dr, Uniwersytet Łódzki
25. Władysław Czapliński, prof. dr hab., INP Polska Akademia Nauk
26. Katarzyna Czerwińska-Koral, dr, Uniwersytet Śląski
27. Patrycja Dąbrowska-Kłosińska, dr, Queen's University Belfast; Politechnika Warszawska
28. Grzegorz Dobrowolski, dr hab. prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
29. Monika Domańska, dr, INP Polska Akademia Nauk
30. Bogdan Dolnicki, prof. dr hab., Uniwersytet Śląski
31. Adam Doniec, dr, r.pr.
32. Katarzyna Dudka, prof. dr hab., Uniwersytet Marii Curie–Skłodowskiej w Lublinie
33. Sławomir Dudzik, prof. dr hab., Uniwersytet Jagielloński
34. Magdalena Fedorowicz, dr. hab., prof. UAM., Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
35. Paweł Filipek, dr, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
36. Przemysław Florjanowicz-Błachut, mgr prawa
37. Maria Frankowska, prof. dr hab. profesor emerita, SIU School of Law, USA
38. Agnieszka Frąckowiak-Adamska, dr hab., Uniwersytet Wrocławski
39. Mariusz Fras, dr hab., prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
40. Lech Garlicki, prof. dr hab., prof. emeryt. UW, sędzia TK w stanie spoczynku, były sędzia ETPCz
41. Anastazja Gajda, dr hab., prof. UO, Uniwersytet Opolski
42. Aleksandra Gliszczyńska-Grabias, dr, INP Polska Akademia Nauk
43. Marcin Górski, dr, r.pr., Uniwersytet Łódzki
44. Bogusława Gnela, prof. dr hab. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
45. Dawid Gregorczyk, dr, Uniwersytet Śląski
46. Anna Gronkiewicz, dr, Uniwersytet Śląski
47. Łukasz Gruszczyński, dr hab., prof. ALK, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
48. Ewa Gruza, dr hab., Uniwersytet Warszawski
49. Tomasz Grzejszczak, adw.
50. Agnieszka Grzelak, dr hab. prof. ALK, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
51. Teresa Grzeszak, doc. dr, Uniwersytet Warszawski
52. Wojciech Hermeliński, sędzia TK w stanie spoczynku
53. Monika Jagielska, dr hab. prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
54. Mariusz Jagielski, dr hab. prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
55. Joanna Jagoda, dr hab., prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
56. Jowanka Jakubek-Lalik, dr, Uniwersytet Warszawski
57. Andrzej Jakubowski, dr, INP Polska Akademia Nauk
58. Marcin Janik, dr hab. prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
59. Julia Kapelańska-Pręgowska, dr, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
60. Aleksander Kappes, dr hab., prof. UŁ, Uniwersytet Łódzki
61. Agnieszka Kastelik-Smaza, dr, adwokat
62. Zdzisław Kędzia, prof. dr hab., Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
63. Katarzyna Klafkowska-Waśniowska, dr hab., prof. UAM, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
64. Witold Klaus, dr hab., prof. PAN, INP Polska Akademia Nauk
65. Piotr Kładoczny, dr, Uniwersytet Warszawski
66. Paweł Kowalski, dr, SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny
67. Agata Kozioł, dr, Uniwersytet Śląski
68. Artur Kozłowski, dr hab., prof. UWr, Uniwersytet Wrocławski
69. Barbara Kowalczyk, dr, Uniwersytet Wrocławski
70. Atina Krajewska, dr, University of Birmingham
71. Jerzy Kranz, dr hab., prof. ALK, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
72. Bartłomiej Krzan, dr hab., prof. UWr, Uniwersytet Wrocławski
73. Andrzej Kubas, dr hab., emerytowany prof.UJ, adwokat
74. Witold Kurowski, dr hab., prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
75. Brygida Kuźniak, dr hab., prof. UJ, Uniwersytet Jagielloński
76. Justyna Łacny, dr hab., prof. PW, Politechnika Warszawska
77. Maciej Łaszczuk, adwokat
78. Adam Łazowski, dr, profesor prawa, Uniwersytet Westminster w Londynie
79. Ewa Łętowska, prof. dr hab., członek rzeczywisty PAN, członek czynny PAU
80. Piotr Machnikowski, prof. dr hab., Uniwersytet Wrocławski
81. Marcin Matczak, dr hab. prof. UW, Uniwersytet Warszawski
82. Andrzej Mączyński dr hab., em. prof. zw. Uniwersytetu Jagiellońskiego
83. Jerzy Makarczyk, prof. dr hab., sędzia w stanie spoczynku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
84. Eliza Maniewska, dr, Uniwersytet Warszawski
85. Marek Martyniszyn, dr, Queen’s University Belfast
86. Mirosław Nazar, prof. dr hab., Uniwersytet Marii Curie–Skłodowskiej w Lublinie
87. Jerzy Menkes, prof. dr hab.
88. Arwid Mednis, dr, radca prawny, Uniwersytet Warszawski
89. Barbara Mikołajczyk, prof. dr hab., Uniwersytet Śląski
90. Małgorzata Modrzejewska, dr, Uniwersytet Warszawski
91. Jerzy Mosek, Dziekan Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Gdańsku
92. Monika Namysłowska, dr hab. prof. UŁ, Uniwersytet Łódzki
93. Artur Nowak-Far, Instytut Prawa, Skoła Główna Handlowa
94. Joanna Nowakowska-Małusecka, dr hab., prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
95. Rudolf Ostrihansky, doc. dr, r.pr.
96. Mateusz Pilich, dr hab., Uniwersytet Warszawski
97. Jerzy Pisuliński, prof. dr hab. Uniwersytet Jagielloński
98. Monika Płatek dr hab, prof. UW, Uniwersytet Warszawski
99. Adam Ploszka, dr, Uniwersytet Warszawski
100. Krzysztof Płeszka, prof. dr hab., Uniwersytet Jagielloński
101. Katarzyna Pokryszka, dr hab. prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
102. Piotr Pomianowski, dr hab., r.pr., Uniwersytet Warszawski
103. Wojciech Popiołek, prof. dr hab., Uniwersytet Śląski
104. Czesław Porębski, prof. dr hab., prof. em. Uniwersytet Jagielloński
105. Magdalena Półtorak, dr, Uniwersytet Śląski
106. Anna Pudło-Jaremek, dr, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
107. Krzysztof Radzikowski, dr, doradca podatkowy, Uniwersytet Warszawski
108. Lidia Rodak, dr, Uniwersytet Śląski
109. Przemysław Kamil Rosiak, LLM College of Europe Brugge
110. Joanna Ryszka, dr hab., prof. UO, Uniwersytet Opolski
111. Małgorzata Rzeszutko-Piotrowska, dr, Prywatna Wyższa Szkoła Nauk Społecznych, Komputerowych i Medycznych w Warszawie
112. Wojciech Sadurski, prof. dr hab., Uniwersytet Warszawski, University of Sydney
113. Andrzej Sakowicz, dr hab., prof. UwB, Uniwersytet w Białymstoku
114. Katarzyna Sękowska-Kozłowska, dr, Polska Akademia Nauk
115. Tadeusz Skoczny - prof. dr hab., Uniwersytet Warszawski
116. Izabela Skomerska-Muchowska, dr, adw. Uniwersytet Łódzki
117. Krzysztof Skotnicki, prof. dr hab., Uniwersytet Łódzki
118. Jacek Skrzydło, dr hab., prof. UŁ, Uniwersytet Łódzki
119. Rafał Stankiewicz, dr hab. prof. UW, Uniwersytet Warszawski
120. Hanna Suchocka, dr hab., prof. UAM, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
121. Katarzyna Sychta, dr, Uniwersytet Śląski
122. Krystyna Szczepanowska-Kozłowska, prof. dr hab., Uniwersytet Warszawski
123. Monika Szwarc, dr hab., prof. PAN, Polska Akademia Nauk
124. Anna Śledzińska-Simon, dr, Uniwersytet Wrocławski
125. Olga Śniadach, dr, Uniwersytet Gdański
126. Jacek Trela, adwokat
127. Piotr Tuleja dr hab. Uniwersytet Jagielloński
128. Paulina Twardoch, dr, Uniwersytet Śląski
129. Jakub Urbanik, dr hab., prof. UW, Uniwersytet Warszawski
130. Stanisław Waltoś, prof. dr hab. Uniwersytet Jagielloński
131. Roman Wieruszewski, prof. dr hab., Europejska Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Poznaniu
132. Jacek Wiewiorowski, dr hab., prof. UG, Uniwersytet Gdański
133. Aneta Wiewiórkowska-Domagalska, dr, European Legal Studies Institute, Universität Osnabrück
134. Jan Widacki, prof. dr hab., Akademia im. A. Frycza Modrzewskiego w Krakowie
135. Marzena Wojtczak, dr, Uniwersytet Warszawski
136. Anna Wyrozumska, prof. dr hab., Uniwersytet Łódzki
137. Mirosław Wyrzykowski, dr hab, prof. UW, Uniwersytet Warszawski
138. Mateusz Żaba, dr, Uniwersytet Śląski
139. Maciej de Abgaro Zachariasiewicz, dr hab., prof. ALK, r.pr., Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
140. Jarosław Zagrodnik, dr hab., prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
141. Jerzy Zajadło, prof. dr hab., Uniwersytet Gdański
142. Andrzej Zakrzewski, prof. dr hab., Uniwersytet Warszawski
143. Anna Zalcewicz, dr hab., prof. PW, Politechnika Warszawska
144. Kazimierz Zgryzek, prof. dr hab., Uniwersytet Śląski
145. Dorota Zienkiewicz, dr hab., Uniwersytet Śląski
146. Marek Zieliński, dr hab., prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
147. Mateusz Ziemblicki, doktorant, Uniwersytet Wrocławski
148. Fryderyk Zoll, prof. dr hab., Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
149. Marek Żylicz, dr hab.

*Lista zaktualizowana 15 stycznia 2019 roku.