Latarnik na Eurowybory. Sześć partii odpowiedziało. Koalicja Obywatelska – nie. Kalkulacja?

„Kilkakrotnie wymienialiśmy sms-y i telefony z panią Wiolettą Paprocką-Ślusarską (na zdjęciu głównym z Donalddem Tuskiem), szefową sztabu wyborczego Koalicji Obywatelskiej, ale potem kontakt się urwał” – mówi OKO.press Jędrzej Witkowski, szef CEO, organizatora Latarnika Wyborczego nr 13. – Wciąż liczymy jednak na to, że ugrupowanie, które chce walczyć o wyborcze zwycięstwo, zreflektuje się i nadeśle odpowiedzi".

Jak to działa?

Tradycyjnie, jak przed każdymi wyborami od 2005 roku (poza samorządowymi) Centrum Edukacji Obywatelskiej uruchomiło w poniedziałek 20 maja 2024, aplikację Latarnika Wyborczego, która pomoże osobom głosującym w eurowyborach za trzy tygodnie (9 czerwca) sprecyzować swoje własne poglądy na temat polityki europejskiej oraz – co jeszcze ważniejsze – porównać je z deklaracjami komitetów wyborczych. Innymi słowy, każde z nas dowie się, na ile jej czy jego przekonania są podobne do stanowiska siedmiu ogólnopolskich komitetów. Przypomnijmy, że są to:

• 1 – Trzecia Droga Polska 2050 Szymona Hołowni – Polskie Stronnictwo Ludowe;
• 2 – Konfederacja Wolność i Niepodległość;
• 3 – Bezpartyjni Samorządowcy – Normalna Polska w Normalnej Europie;
• 4 – Polexit;
• 5 – Koalicja Obywatelska;
• 6 – Lewica;
• 7 – Prawo i Sprawiedliwość.

Według CEO, wypełnienie Latarnika pozwala głosować bardziej świadomie, bo dostaniemy na wyjściu z testu wykres zgodności z siedmioma komitetami i to w procentach.

Wystarczy odnieść się do 25 stwierdzeń, które dotyczą kwestii politycznych, społecznych i ekonomicznych, na które wpływ ma Parlament Europejski i instytucje UE, zaznaczając „zgadzam się” „nie zgadzam się” lub „nie mam zdania” oraz oceniając, czy dana „kwestia jest dla mnie bardzo ważna”. Latarnik od ręki wyliczy nam procenty zgodności.

Pytania opracowało Centrum Edukacji Obywatelskiej pod okiem Komitet Ekspertów.

Szef CEO: Wciąż czekamy na KO

Na 25 pytań Latarnika odpowiedziało sześć komitetów, wszystkie poza Koalicją Obywatelską. Niektóre korzystały z możliwości dopisania komentarzy, ale większość poprzestała na suchym „tak” lub „nie”. Wyjątkiem in plus jest tradycyjnie „pilna” Lewica.

„Kilkakrotnie wymienialiśmy sms-y i telefony z panią Wiolettą Paprocką-Ślusarską, szefową sztabu wyborczego Koalicji Obywatelskiej, ale potem kontakt się urwał” – mówi OKO.press szef CEO Jędrzej Witkowski. – Wciąż liczymy jednak na to, że ugrupowanie, które chce walczyć o wyborcze zwycięstwo, zreflektuje się i nadeśle odpowiedzi".

Tak właśnie postąpił PiS w Latarniku na wybory parlamentarne 2023. Odmówił udziału, ale pośpiesznie wypełnił kwestionariusz, widząc, że liczba osób korzystających z aplikacji już po pierwszym dniu przekroczyła milion.

Nie mając odpowiedzi KO, organizatorzy uzupełnili poglądy tego ugrupowania na podstawie programów i wypowiedzi medialnych, co jest zawsze obarczone błędem.

To kolejny, już 13. Latarnik Wyborczy CEO. Od wyborów parlamentarnych 2005 roku skorzystało z nich 15 mln 300 tys. osób. W wyborach parlamentarnych 2023 padł rekord – 5 mln 560 tys.

Partie polityczne czasem celowo unikały podawania odpowiedzi, zwłaszcza te duże, które popiera wiele grup o różnorodnych poglądach.

„Przed eurowyborami 2019 Koalicja Europejska (PO, PSL, SLD, .N, Zieloni) chciała podać odrębne odpowiedzi dla każdej z pięciu partii, ale nie zgodziliśmy się, uznając, że głos na KE to poparcie całej listy” – opowiada Witkowski

Z kolei przed II turą wyborów prezydenckich 2010 roku Bronisław Komorowski kontra Jarosław Kaczyński oba komitety – zapewne w uzgodnieniu ze sobą – nie udzieliły jednoznacznych odpowiedzi, ograniczając się do komentarzy.

W II turze wyborów prezydenckich 2020 roku ani komitet Andrzeja Dudy, ani Rafała Trzaskowskiego nie wziął udziału w Latarniku. Przypomnijmy, że na Dudę głosowało wtedy 10 mln 440 tys., a na Trzaskowskiego 10 mln 18 tys. osób.

Test OKO.press: przechył na lewo?

Przeprowadziliśmy prosty eksperyment. Na wszystkie 25 pytań odpowiedzieliśmy twierdząco, zaznaczając, że każda kwestia jest „bardzo ważna”. Taki test jest o tyle ważny, że generalnie ludzie mają raczej tendencję w kwestionariuszach do zgadzania się.

Oto jaki profil nam wyskoczył:

Czy to nie lewicowy przechył pytań? – pytam Jędrzeja Witkowskiego.

„Niekoniecznie lewicowy, raczej bardziej proeuropejski. Taki jest wynik współpracy z europejską inicjatywą Vote Match, która pozwala Europejczykom i Europejkom porównywać swoje odpowiedzi także z partiami innych krajów. Ostatecznie skorzystaliśmy tylko z ośmiu ich twierdzeń, które jako tako pasowały do polskich realiów politycznych. Wyrażają one właśnie bardziej proeuropejskie postawy, są dalekie od eurosceptycyzmu. Ale i tutaj wprowadzaliśmy korekty sformułowań, żeby zmniejszyć tę tendencję”.

UE powinna ograniczyć się do współpracy gospodarczej?

Tak brzmi pierwsze stwierdzenie. Możesz zaznaczyć „zgadzam się”, „nie zgadzam się” lub „nie mam zdania”. Po udzieleniu odpowiedzi na wszystkie 25 pytań dostaniesz informację, jak odpowiadały na kolejne pytania komitety oraz poznasz ich komentarze (o ile je dołączyły).

Odpowiedzi na pytanie nr 1 wyglądają tak:

1. Trzecia Droga Polska 2050 Szymona Hołowni – Polskie Stronnictwo Ludowe odpowiada: NIE (bez komentarza);
2. Konfederacja Wolność i Niepodległość – TAK (bez komentarza);
3. Bezpartyjni Samorządowcy – Normalna Polska w Normalnej Europie – TAK. „Państwa członkowskie są zbyt różne i nie da się ich unifikować we wszystkich dziedzinach życia społecznego i gospodarczego”;
4. Polexit – TAK „I tylko do tego”;
5. Koalicja Obywatelska – NIE. ODPOWIEDŹ ORGANIZATORA NA PODSTAWIE PROGRAMU WYBORCZEGO: "Z wypowiedzi Donalda Tuska na Europejskim Kongresie Gospodarczym w Katowicach wynika, że lider partii Koalicji Obywatelskiej jest za wzmacnianiem także innych obszarów polityki Unii Europejskiej niż współpraca gospodarcza. O obronności: Donald Tusk podkreślił potrzebę inwestycji w obronność na poziomie ogólnoeuropejskim – „Mówię tu o minimum 100 miliardach euro, a także ewentualnych dodatkowych środkach – na przykład z tych, które nie będą przez państwa (członkowskie – red.) wykorzystane z tytułu planów odbudowy – na obronę, na bezpieczeństwo Europy”. O transformacji energetycznej: „Tu, na Śląsku, nikogo nie trzeba przekonywać, jak ważny jest Zielony Ład. (...) Tutaj nikt nikogo nie musi przekonywać, co znaczy środowisko naturalne i że trzeba zrobić wszystko, żeby to środowisko naturalne – generalnie człowieka, jego życie i przyszłość – chronić wszystkimi dostępnymi metodami”.
6. Lewica – NIE. „Unia Europejska stała się czymś więcej niż tylko paktem gospodarczym. Czas, by Unia stała się prawdziwym demokratycznym domem wszystkich Europejczyków i Europejek. Ogólnounijna debata i proces konstytucyjny nastawiony na włączenie lokalnych społeczności powinien doprowadzić do stworzenia projektu europejskiej konstytucji, która zostanie następnie przyjęta przez wszystkich obywateli i obywatelki UE”
7. Prawo i Sprawiedliwość – NIE MAM ZDANIA (bez komentarza).

Ta ostatnia odpowiedź (PiS) może zaskakiwać. Trudno powiedzieć, czy nie jest ona wyrazem strategii, żeby nie narazić się bardziej umiarkowanym wyborcom i wyborczyniom prawicy. A może sformułowanie pytania było nawet dla PiS zbyt skrajne?

Uwaga! Odpowiedzi siedmiu ugrupowań możesz poznać dopiero po wypełnieniu wszystkich punktów. Choćby dlatego warto wziąć udział w Latarniku na Eurowybory.