Minister Gliński gra nie fair. Zabrał połowę pieniędzy na Bardzo Młodą Kulturę. Bez słowa uzasadnienia

9 lutego 2017 roku operatorzy Programu Bardzo Młoda Kultura (BMK) finansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego otrzymali informację od Narodowego Centrum Kultury o zmniejszeniu dofinansowania na realizację programu o 50% w roku 2017. Powołano się na decyzję MKiDN, jednak nie załączono jej do pisma ani nie wskazano miejsca jej publikacji, aby możliwe było zapoznanie się z jej treścią i uzasadnieniem. Nie wskazano także daty wydania decyzji.

17 lutego 2017 w odpowiedzi na wniosek o udostępnienie skanu decyzji ministra, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych otrzymała skan pisma z MKiDN do NCK z informacją o zmniejszeniu budżetu. Tego samego dnia operatorzy przekazali do NCK list, w którym zaapelowali o podjęcie wspólnych działań na rzecz zmiany decyzji przez MKiDN.

20 lutego 2017 NCK poinformowało, że zawarte z nimi umowy przewidują warunkowe przyznanie środków na lata 2017 i 2018, w zależności od wysokości otrzymanej przez NCK dotacji od MKiDN.

21 lutego 2017 Członkowie Forum Kraków oraz Teatr Polski w Bydgoszczy opublikowały swoje stanowiska w sprawie

22 lutego 2017 głos zabrał Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego, wyrażając poparcie dla apelu Forum Kraków oraz innych instytucji o utrzymanie dofinansowania programu na tym samym poziomie.

Wydarzenia monitoruje Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, która od ponad roku zbiera informacje na temat naruszeń ze strony resortów Prawa i Sprawiedliwości w relacjach z organizacjami pozarządowymi. Niemal co tydzień do repozytorium spływają informacje o kolejnych nieprawidłowościach.

Ad.1. Bardzo Młoda Kultura, jak każdy program, ma charakter ograniczonego w czasie projektu, co sprawia, że należy go traktować jako ogólnopolski pilotaż, nie zaś jak narzędzie systemowe, mające uruchomić na stałe kanały wymiany wiedzy, informacji i w konsekwencji wspólne działania w obrębie edukacji kulturalnej. Taka konstrukcja pozwala na dokonanie namysłu odnośnie do skali angażowanych w projekt środków (12 mln zł). W I roku funkcjonowania programu nacisk finansowy kładziony był na działalność szkoleniowo-warsztatową, badawczą i informacyjną, pozwalając wydać na nią nawet 70 proc. dofinansowania, zaś w roku 2017 i 2018 – najwyżej 40 proc. Oznacza to, że znaczna część wiedzy wynikającej z programu została już uzyskana i może zostać poddana zewnętrznej ewaluacji. W ocenie MKiDN pozwala to na zmniejszenie finansowania działań w 2017 roku z pieniędzy publicznych i przeznaczenie ich na inne ważne zadania, przede wszystkim nowe programy i priorytety programowe Ministra prowadzone w tym roku.

Ad.2. Budżet MKiDN na rok 2017 zgodnie z ustawą budżetową wynosi 3.644.979 tys. zł (w tym współfinansowanie projektów z udziałem środków Unii Europejskiej 42.620 tys. zł).

Ponadto dla cz. 24-KiODN na rok 2017 zaplanowane są środki w wysokości 162.820 tys. zł jako wydatki budżetu środków europejskich.

Szanowny Panie Premierze,

My, niżej podpisani, apelujemy o wycofanie decyzji o obniżeniu finansowania 3-letniego programu Bardzo Młoda Kultura w trakcie jego realizacji – budżet na rok 2017 został zmniejszony o połowę – i zarazem o utrzymanie programu w niezmienionej formie w przyszłym roku.

Bardzo Młoda Kultura to pierwszy program edukacji kulturowej wspólny dla nauczycieli i animatorów kultury. To pierwszy program, który działa lokalnie i w którym to właśnie lokalni liderzy i społeczności lokalne sami decydują o tym, co dla ich społeczności jest najważniejsze w edukacji kulturowej. To możliwość budowania trwałego dialogu pomiędzy środowiskami kultury i oświaty. To szansa na sztukę w szkołach i edukację w galeriach. To program, który jak żaden inny dociera na wsie i do mniejszych miejscowości. To program, którego zeszłoroczne efekty przekroczyły wszelkie oczekiwania i były z dumą prezentowane przez operatora krajowego. To bardzo ważny program dla każdego zainteresowanego edukacją i kulturą w Polsce.

Tymczasem bez uzasadnienia i bez konsultacji zaplanowany na 3 lata program został przerwany jedną decyzją ministra. Nie zgadzamy się na zmarnowanie efektów programu, pracy zaangażowanych osób, które od 2011 roku poświęciły wiele lat na jego wprowadzenie, a następnie wiele miesięcy na realizację. A przede wszystkim nie zgadzamy się na zaprzepaszczenie szansy na skuteczne docieranie z edukacją kulturową do małych ośrodków i umożliwienie społecznościom defaworyzowanym równego dostępu do kultury. Zależy nam na kontynuacji programu Bardzo Młoda Kultura na ustalonych wcześniej warunkach i zgodnie z podpisanymi i zatwierdzonymi przez Pana umowami z operatorami regionalnymi.

Z uwagi na to, że wysoko przez wszystkich oceniona Bardzo Młoda Kultura jest w toku podjętych na rok 2017 działań, zwracamy się do Pana Premiera o zdecydowaną reakcję i wycofanie decyzji redukcji budżetu i umożliwienie w ten sposób realizacji programu na uzgodnionych wcześniej warunkach. Liczymy na Pańską odpowiedź w trybie pilnym.

Andrzej Mencwel, profesor nauk humanistycznych, Obywatele Kultury Maria Poprzęcka, profesor historii sztuki, Obywatele Kultury Krzysztof Knittel, profesor sztuk muzycznych, Obywatele Kultury Wiesław Mariański, nauczyciel, Obywatele dla Edukacji Zofia Grudzińska, nauczycielka gimnazjalna i psycholog, Obywatele dla Edukacji Alina Gałązka, działaczka społeczna, Obywatele Kultury Barbara Janina Sochal, przewodnicząca Polskiego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka, Obywatele dla Edukacji Iwona Kurz, kulturoznawczyni, Obywatele Kultury Beata Chmiel, menedżerka kultury, Obywatele Kultury Marcin Jasiński, menedżer kultury, Forum Kraków Beata Stasińska, wydawczyni i redaktorka, Obywatele Kultury Sebastian Cichocki, kurator, Obywatele Kultury Elżbieta Tołwińska-Królikowska, pedagog, wiceprezeska Federacji Inicjatyw Oświatowych, Obywatele dla Edukacji

Dlaczego to jest ważne?

Bo bez Bardzo Młodej Kultury nie istnieje w Polsce dyskusja o edukacji kulturowej, nie ma współpracy pomiędzy nauczycielami i animatorami kultury. Nie możemy efektywnie wspierać współpracy kultury i oświaty, nie możemy pomagać w ich wspólnych projektach. Wizja kultury obecna w założeniach programu jest inkluzywna i możliwie szeroka, skutecznie angażująca różne grupy społeczne.

Bo ten program świetnie działa. Bardzo Młoda Kultura w ciągu tylko pierwszego roku znacząco wzmocniła kompetencje nauczycieli i edukatorów, ale też zbudowała podstawy dla współpracy pomiędzy nimi. Połączenie tych potencjałów przynosi korzyści wszystkim, dlatego, że dzięki niemu przygotowana została nowa oferta zajęć: aktywizujących, pogłębiających wiedzę zdobytą w szkole, o istotnym walorze inicjującym do uczestnictwa w kulturze. Program realizuje 16 operatorów, 600 partnerów i instytucji współpracujących, których działania dotarły do prawie 26 tysięcy odbiorców. Sfinansowano 170 projektów regrantingowych zorganizowanych przez lokalnych partnerów programu i 265 wydarzeń sieciujących oraz prawie 200 projektów edukacyjnych, w których wzięło udział 9000 uczestników.

Tylko w pierwszym roku zorganizowano w całej Polsce 294 warsztaty, w których wzięło udział prawie 2000 nauczycieli, animatorów kultury oraz edukatorów, którzy dzięki warsztatom i szkoleniom nie tylko wiedzą, jak prowadzić projekt edukacyjny, sporządzić wniosek na jego dofinansowanie, ale też nauczyli się efektywnych form pracy warsztatowej i animacyjnej, zostali zainspirowani do działań na rzecz lokalnych społeczności, lepiej rozumieją istotę edukacji kulturowej. Efektem zdobycia tych nowych umiejętności jest samodzielność działania, zdolność do animowania lokalnych zbiorowości i tworzenia tego, co jest dobrem wspólnym. Program, obliczony na trzy lata, miał prowadzić do szerokiego upowszechniania tego typu umiejętności. Zmniejszenie dotacji o połowę, a także niejasność, co do dalszych losów programu, znacznie obniża możliwość realizacji tego celu.

Bo bez Bardzo Młodej Kultury nie powstaną świetne płyty hip-hopowe, młodzieżowe projekty o lokalnych społecznościach, spektakle, nietypowe zajęcia w szkołach połączone z badaniami socjologicznymi; nauczycielka chemii nie spotka się z nauczycielką malarstwa, muzycy nie wejdą do szkół, a nauczyciele do studiów nagraniowych...

Jeśli uważasz, że nauczyciele i animatorzy kultury powinni dalej pracować na rzecz dialogu swoich środowisk i pogłębiać współpracę instytucji oświaty i kultury, a dzieciom i młodzieży - często pochodzącym ze środowisk zagrożonych biedą, wykluczeniem społecznym i pozbawionym szans na jakikolwiek kontakt z kulturą, należy się równy dostęp do edukacji kulturowej - podpisz apel i udostępnij go znajomym!

Trzyletni program Bardzo Młoda Kultura, powstał z inicjatywy Obywateli Kultury i jest zarządzany przez Narodowe Centrum Kultury. Jego celem jest stymulacja lokalnych ośrodków m.in. poprzez:

• organizowanie szkoleń,
• badanie lokalnego potencjału,
• szukanie i wspieranie organizacji i podmiotów,
• ogłaszanie otwartych konkursów na realizowanie działań
• finansowanie projektów
• tworzenie sieci współpracy pomiędzy osobami zajmującymi się edukacją i kulturą

W 2016 roku w otwartym konkursie wyłoniono operatorów programu, czyli organizacje, które w każdym z 16 województw miały zajmować się realizowaniem celów oraz wspieraniem lokalnego środowiska. Trzyletnie budżet wynosił 12 mln.

W pierwszym roku udało się zorganizować 294 warsztaty, 170 projektów, 265 wydarzeń integrujących środowisko. Operatorzy pozyskali 600 partnerów i instytucji współpracujących, a działania dotarły do 8 602 odbiorców bezpośrednich, 17 000 odbiorców pośrednich.

W 70 proc. wydarzenia w ramach programu odbywały się na wsiach, a ich odbiorcami były dzieci i młodzież zagrożone ubóstwem i wykluczeniem.

Obywatele Kultury, inicjatorzy programu, porównali go do innych projektów dotowanych przez resort kultury. Dziś 83 proc. pieniędzy z ministerstwa trafia do dużych ośrodków miejskich, głównie miast wojewódzkich. Odpowiedzią na problem centralizacji pieniędzy i wykluczenia z kultury są programy takie jak Bardzo Młoda Kultura. Tam, gdzie nie dociera nikt, docierają animatorzy i edukatorzy szkoleni i wspierani przez BMK.

Znaczenie programu podkreślał też w rozmowie z OKO.press Bartosz Frąckowiak, operator programu w województwie kujawsko-pomorskim:

Bardzo Młoda Kultura to program niezwykle istotny - nastawiony na zmianę społeczną, promujący krytyczne myślenie, tolerancje, otwartość i egalitaryzm.