Ministerstwo Gospodarki Morskiej chce zabijania fok. Bo osiągnęły "maksymalny poziom biologiczny"

Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej chce odstrzału fok szarych, które w Polsce są gatunkiem ściśle chronionym. Taki wniosek płynie z pisma, które 26 czerwca 2018 resort przesłał do Parlamentarnego Zespołu Przyjaciół Zwierząt.

To odpowiedź na stanowisko zespołu w sprawie fali zabójstw fok, do której doszło w ciągu dwóch ostatnich miesięcy. Kilka martwych zwierząt - w niektórych przypadkach ze zmiażdżonymi głowami, rozciętymi brzuchami, a nawet obciążone cegłami - znaleziono na polskim wybrzeżu na przełomie maja i czerwca 2018 roku.

"W naszym stanowisku wyraziliśmy sprzeciw względem tego procederu. A także krytycznie odnieśliśmy się do słów posłanki PiS Doroty Arciszewskiej-Mielewczyk, która niedawno mówiła, że »foki to szkodniki« i trzeba zacząć ich odstrzał" - mówi OKO.press Paweł Suski, poseł PO i przewodniczący Parlamentarnego Zespołu Przyjaciół Zwierząt.

Dodaje, że w ocenie Parlamentarnego Zespołu Przyjaciół Zwierząt ta wypowiedź miała cechy podżegania. "I to niestety takiego, które miało pozytywny odzew, bo - pomijając rzeczywiste przypadki uśmiercania fok przez ludzi - w mediach pojawiły się pogróżki rybaków, że będą zabijać foki" - dodaje polityk.

"Treść pisma z Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej jest skandaliczna. Powtarza absolutnie nieprawdziwe informacje na temat fok żyjących w Bałtyku" - mówi OKO.press Paweł Średziński z Fundacji Dziedzictwo Przyrodnicze.

Suchej nitki na informacjach zawartych w stanowisku resortu nie zostawia również dr Iwona Pawliczka vel Pawlik, badaczka fok i kierowniczka Stacji Morskiej im. Profesora Krzysztofa Skóry Uniwersytetu Gdańskiego w Helu.

Absurdy resortu

Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej pisze, że foka szara ma "negatywny wpływ na środowisko i na zasoby ryb" Morza Bałtyckiego. W dalszej części czytamy, że "populacje ryb łososiowatych [...] powinny być chronione poprzez ograniczanie przyrostu pogłowia drapieżników, które mają nadmierny na nie wpływ". Jakie to drapieżniki? Tego dowiadujemy się zdanie później: "Foki atakują łososie i trocie wstępujące na tarło w ujściu Wisły, a także żerują na spływających smoltach".

Foka szara to gatunek rodzimy

Słowa polityka w rozmowie z OKO.press potwierdza dr Pawliczka vel Pawlik. Jak twierdzi, pierwszy raz przeczytała - właśnie w piśmie resortu - że rodzimy gatunek może mieć negatywny wpływ na swój naturalny ekosystem. Tłumaczy, że taki szkodliwy wpływ mają gatunki obce, często inwazyjne. Czyli wprowadzone przypadkowo lub celowo przez człowieka w jakiś rejon spoza zasięgu geograficznego, w którym dany gatunek żyje lub żył w przeszłości.

Ministerstwo chce chronić Bałtyk przed... Bałtykiem

Za kompletne nieporozumienie dr Pawliczka vel Pawlik uznaje również postulat Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, by ryby łososiowate chronić przed drapieżnikami. Podkreśla, że resort daje w ten sposób wyraz czysto gospodarczemu podejściu do przyrody. Zgodnie z nim pewne gatunki trzeba eliminować, a populacjami innych sterować.

Ale patrząc z biologicznej perspektywy, gatunki muszą dbać o siebie same. W takim stopniu, na jaki pozwalają im warunki środowiska, w którym żyją.

Winni są rybacy, nie foki

Zdaniem Średzieńskiego z fundacji Dziedzictwo Przyrodnicze z foki próbuje się robić kozła ofiarnego, bo to nie one odpowiadają za spadek liczebności ryb w Bałtyku.

"Ministerstwo wydaje się zapominać, że u polskich brzegów foki pojawiają się rzadko, a jedyne stałe miejsce ich obserwacji znajduje się w ujściu Wisły. Na innych odcinkach polskiego brzegu foka nie znajduje dogodnych warunków do rozmnażania i wychowywania młodych" - dodaje.

Ministerstwo nie zna się na ochronie przyrody

W piśmie resortu pojawiła się również informacja, że "Bałtyk to nie obiekt hodowlany". W związku z tym, "nie jest zrozumiała sztuczna hodowla fok i wypuszczanie ich do środowiska naturalnego".

To - wyrażona nie wprost - aluzja do działalności Stacji Morskiej, która prowadzi Fokarium. Tam od lat naukowcy badają foki. A także pracują nad odtworzeniem kolonii tych ssaków na polskim Wybrzeżu.

"Za to chyba dobrze zna i rozumie metodę zarybiania, stosowanego głównie w celach gospodarczych. I nie ma wątpliwości co do wpuszczania ryb do tego samego akwenu" - ironizuje biolożka.

"Maksymalny poziom biologiczny", czyli ministerialna bzdura

Tam, gdzie ministerstwo podważa zasadność reintrodukcji przez Polskę fok do Bałtyku, wskazuje na to, że nie ma sensu tego robić, ponieważ w tym akwenie ten gatunek już osiągnął "swój maksymalny biologiczny poziom".

"W ekologii używa się pojęcia minimalnego, a nie maksymalnego poziomu biologicznego populacji" - tłumaczy dr Pawliczka vel Pawlik. To taki poziom, który zapewnia bezpieczeństwo jej przetrwania. Definiowany jest głównie liczbą osobników.

Przy tej okazji dr Pawliczka vel Pawlik przypomina, że w Bałtyku liczebność fok - ok. 30 tys. osobników - od kilku lat nie przyrasta. Nie znamy jeszcze przyczyn tego stanu rzeczy.

"Prowadzone są coroczne obserwacje i liczenie fok, które mogą w perspektywie czasowej odpowiedzieć na to pytanie. Być może współczesne środowisko tego morza, które musi pomieścić ekspansywną gospodarkę człowieka, nie jest w stanie zmieścić już więcej fok" - wyjaśnia. Ale może to też być wynik zagrożeń, które hamują rozród gatunku lub zwiększają jego śmiertelność.

Resort nie rozumie zasady zrównoważonego rozwoju

W swoim piśmie Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, by poprzeć swój postulat - mówiąc eufemistycznie - "ograniczenia" populacji fok, powołuje się na wpisaną do Konstytucji RP zasadę zrównoważonego rozwoju. Art. 5 ustawy zasadniczej głosi bowiem, że "Rzeczpospolita Polska [...] strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska" kierując się właśnie tą regułą. Dlatego Polska powinna uwzględniać zarówno interesy rybaków, jak i środowiska naturalnego.

"Mówiąc ogólnie, zakłada ona, że rozwój gospodarczy może się dokonywać przy jednoczesnej poprawie środowiska przyrodniczego, a więc również jego bioróżnorodności.

Ryby w klatki

O ile straty polskich rybaków w połowach powodowane żerowaniem fok są realne, to

Do alternatywnych narzędzi zaliczają się m.in. sieci dostosowane do konkretnych gatunków ryb i różnego rodzaju klatki połowowe.

„Są trwalsze, pozwalają na selekcję złowionych, żywych ryb pod kątem przydatności do gospodarczego wykorzystania (wypuszczenie ryb niewymiarowych i chronionych), zyskowności (odpowiedniej wielkości i popytu), nie muszą być obsługiwane codziennie (dają oszczędności czasu pracy rybaka), umożliwiają przeżycie złowionym rybom w okresach sztormu” – czytamy w projekcie Krajowego Programu Ochrony Foki Szarej z 2012 roku (nie wszedł nigdy w życie).

„Nasi rybacy – z tego, co słyszę – założyli od początku, że w polskich wodach i w polskich warunkach te sieci się nie sprawdzą. Tylko może najpierw należałoby je przetestować, choćby te konstrukcje, które stosują w innych krajach bałtyckich?” – mówiła „Wyborczej” dr Pawliczka vel Pawlik.

Sprzeczność już nie przeszkadza

"Odcinam się od jakiegokolwiek strzelania do fok" - mówił jeszcze na początku kwietnia 2018 roku minister gospodarki morskiej Marek Gróbarczyk, gdy komentował wspomniane na początku artykułu słowa posłanki PiS Doroty Arciszewskiej-Mielewczyk. "Mamy stację na Helu, która otrzymuje dotację unijną w celu rozmnażania fok. A z drugiej strony byśmy strzelali. To paradoks" – podkreślał.