Morawiecki nie musiał jechać do Kijowa z unijną czwórką. Ale jak mu pójdzie na Radzie Europejskiej?

Krótka odpowiedź to dwa razy „nie”. Choć oczywiście punkt wyjścia dla obecnego polskiego orędowania za Ukrainą mógłby być o wiele lepszy, gdyby nie ostatnie lata wielkich błędów Polski w ramach UE oraz wciąż pootwieranych konfliktów o państwo prawa.

Rumunia nadrabia poparcie dla Ukrainy

Argumenty z Rumunią przypominają zarzuty z 2020 roku, kiedy nagromadzenie pomyłek oraz fatalna spuścizna już kilkuletniej szarpaniny PiS-owskich władz z Brukselą doprowadziły do tez, że Litwa – w kontekście wydarzeń po wyborach prezydencji na Białorusi – miałaby przechwytywać miejsce Polski w kształtowaniu polityki wschodniej Unii. Teraz doraźnie, i z podobnych powodów, można to usłyszeć z użyciem argumentu o Rumunii, ale to jest jeszcze odleglejsze od rzeczywistości.

Prezydent Klaus Iohannis, również pod naciskiem krytyki wewnątrz rumuńskiej, nadrabiał swą wcześniejszą nieobecność w Kijowie po tygodniach zadziwiająco – jak na Rumunię – małej aktywności co do Ukrainy. Ponadto w kontekście unijnym Rumun widzi swą rolę – również podczas ukraińskiej podróży – jak adwokat Mołdawii, która zręcznie podłącza się pod ukraiński wniosek o status kandydacki. I zapewne też go otrzyma.

Bruksela nie sprawdza, jak Polska przyjęła tylu uchodźców. Jest wdzięczna

Polska na forum Unii niewątpliwie pełni teraz szczególną rolę w kwestii Ukrainy, która – pomimo sporów o praworządność i wcześniejszych sojuszy z Orbanem – jest uznawana przez resztę UE. To widać od kwestii technicznych, jak np. wprowadzanie ukraińskiego ambasadora na unijne obrady przez Polaka i wsparcie eksperckie Polaków nawet przy opracowywaniu wniosku Kijowa o przejęcie do UE, po twarde bezpieczeństwo, czyli np. zarządzanie hubem dostaw broni dotowanych i koordynowanych przez UE w ramach Europejskiego Funduszu Pokoju.

Ogromną rolę odegrało przyjęcie mas uchodźców z Ukrainy, a w Brukseli mało kto ma głowę, by wdawać się w dyskusje, ile przy tym obowiązków niesprawnej administracji musiały wziąć na siebie polskie organizacje obywatelskie bądź samorządy.

Wyjątkowa rola Polski w sprawie Ukrainy nie sprawia, że winduje to Warszawę do pierwszej ligi w Unii (nigdy w niej nie była), w której rdzeniu pozostaje Francja i Niemcy, do których – jako duży kraj współzałożyciel Wspólnoty – usiłują czasem i tylko częściowo dołączyć Włochy. Trójkąt weimarski bywał w przeszłości formatem ważnym, ale dotychczas zawsze – choćby ze względu na duże różnice potencjału gospodarczego – bardzo asymetrycznym.

Podróż samych kłopotów

Historia organizacji podróży do Kijowa to

• kłopoty Niemców (odmowa zaproszenia prezydenta Steinmaiera przez Zełenskiego przy okazji wizyty z Dudą i przywódcami krajów bałtyckich),
• mająca różnorakie powody zwłoka z podróżą Macrona, co ostatecznie przerodziło się w pomysł wspólnej – m.in. rozładowującej napięcia dyplomatyczne wokół Scholza – wyprawy przywódców francusko-niemieckiego „silnika” UE.
• Dołączył Draghi, który pierwotnie planował swą wizytę już na maj.
• A potem pod tę resztę podczepił się Iohannis.

Wątpliwości budzi teza, że wiadomym z góry celem tej podróży było ogłoszenie unijnego „tak” dla wniosku Ukrainy o status kandydata do UE, przy czym powinna być obecna Polska. Draghi od tygodni mówił o swej zgodzie wprost i publicznie. Macron, choć po swojemu ubierał to w wielopiętrowe niuanse, to też dość jasno sygnalizował zgodę.

• Ale na dwa dni przed tą podróżą otoczenie Ursuli von der Leyen, szefowej Komisji Europejskiej z oczywistych powodów mającej dobry wgląd w politykę wewnątrzniemiecką, nie miało pewności co do Scholza. Trzymano się nadziei, że Scholz – stojąc obok Zełenskiego, Macrona i Draghiego – nie zacznie głośno wysuwać zastrzeżeń. A ostatecznie niemiecka zgoda na status kandydacki ogłoszona już w Kijowie stała się dużą nowością.

Gdyby Morawiecki nie obrażał Macrona…

Czy z punktu widzenia Polski mogłoby być lepiej? Bez wątpienia. Stosunki między Macronem i Morawieckim na pewno – mówiąc delikatnie – nie są zażyłe, a telefon prezydenta Francji do prezydenta Dudy w sprawie wizyty w Kijowe trudno tłumaczyć względami protokolarnymi („prezydent dzwoni do prezydenta”). To po prostu Duda zarówno na forum NATO (w Polsce taka rola prezydenta to tradycja), jak i w dziedzinie niektórych działań unijnych (to duża nowość) stał się głównym rozmówcą zagranicznych przywódców w kwestii Ukrainy.

Gdyby przykładowo i relacje Macrona z premierem były stabilniejsze, to może przy okazji powrotu z wizyty kijowskiej – choćby dla kurtuazji – odbyłoby się w Polsce jakieś spotkanie „po drodze”. Ale braku zażyłości w tym przypadki nie warto automatycznie brać z marginalizację.