Ostatni dzień kampanii samorządowej

„To dopiero początek. Zbrodnie przeciwko pamięci o wyzwoleniu świata przez nazistami i faszystami będą karane” – tak sprawę skomentowała Maria Zacharowa, rzeczniczka rosyjskiego ministerstwa spraw zagranicznych, cytuje Reuters.

Rzecznik Kremla Dimitrij Peskow podkreślił, że osoby te są poszukiwane za „zbezczeszczenie pamięci historycznej”.

Od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę, państwa bałtyckie zintensyfikowały proces pozbywania się symboli radzieckiej propagandy ze swojej przestrzeni publicznej. Zarówno w Estonii, jak i w Łotwie oraz Litwie usuwane są pomniki oraz miejsca pamięci po sowieckich okupantach.

Rosyjska policja uznaje obecnie za poszukiwanych estońską premier Kaję Kallas, estońskiego sekretarza stanu Taimara Peterkopa, ministra kultury Litwy Simonasa Kairysa oraz kilkudziesięciu byłych parlamentarzystów z Łotwy.

Gdyby znaleźli się na terytorium Rosji, groziłoby im aresztowanie i nawet do pięciu lat więzienia.

„Kreml ma nadzieję, że uciszy mnie i takich jak ja. Ale tak się nie stanie. Będę dalej mocno wspierać Ukrainę. Będę dalej optować za umocnieniem europejskiej obrony” – napisała Kaja Kallas na platformie X.

Po wpisie Kallas posypały się odpowiedzi innych europejskich polityków.

„Jako osoba wpisana na rosyjską listę poszukiwanych już w 2015 roku, witam cię Kajo Kallas!” – napisał Guy Verhofstadt, belgijski polityk z grupy Odnowić Europę.

„To prawdziwy zaszczyt być uznanym za wyrazistego oponenta przez państwo terrorystyczne – Rosję. Umieszczenie urzędującego lidera UE na liście osób poszukiwanych powinno skutkować ostrzejszymi sankcjami oraz podejmowaniem realnych kroków na rzecz tworzenia unii obronnej” – napisał Verhofstadt

„Rosyjski prezydent Władimir Putin nie przestraszy nas. Hiszpanie i Europą stoją za Tobą” – tak zareagował premier Hiszpanii Pedro Sancheza.

Komentarze po odpowiedzi Kallas były bardzo pozytywne. Jeden z analityków stosunków międzynarodowych Ben Tallis napisał nawet, że to właśnie takich przywódców potrzebuje obecnie NATO i Europa.

Kaja Kallas jest jedną z możliwych kandydatek na stanowisko szefa NATO. Kadencja Jensa Stoltenberga kończy się w październiku 2024.

Posłowie KO Agnieszka Pomaska i Jacek Karnowski poinformowali, że do Prokuratury Okręgowej w Płocku kierują zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przez poszczególnych członków zarządu Orlen S.A. oraz członków zarządu grupy Lotos.

Jedno z zawiadomień ma też dotyczyć byłego szefa Ministerstwa Aktywów Państwowych Jacka Sasina.

Wnioski z raportu NIK „zatrważające”

Zawiadomienia oparte są na ustaleniach raportu NIK w sprawie fuzji Lotosu i Orlenu, opublikowanego na początku lutego. Chodzi o nieprawidłowości w sprawowaniu nadzoru właścicielskiego oraz działania na szkodę spółek, szczególnie przy wyprzedaży aktywów Lotosu.

„Składamy do Prokuratury Okręgowej w Płocku zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa w pierwszej kolejności przez poszczególnych członków zarządu Orlen S.A. To dotyczy Daniela Obajtka, ale również wszystkich innych członków zarządu, m.in. Zofii Paryły, prezesa zarządu grupy Lotos i pozostałych poszczególnych członków zarządu grupy Lotos” – oświadczyła Agnieszka Pomaska podczas konferencji prasowej.

„W związku z działalnością, a w zasadzie z zaniechaniem działalności przez pana ministra Sasina, składamy również zawiadomienie do prokuratury w związku z tym, że nie sprawował odpowiednego nadzoru nad procesem połączenia Orlenu z Lotosem” – poinformowała Pomaska.

Posłanka KO podkreśliła, że „wnioski z wystąpienia pokontrolnego [NIK] są zatrważające”.

„Te wnioski wskazują na to, że w sposób jednoznaczny zabrakło nadzoru ze strony pana ministra Sasina (...) Z raportu NIK wynika jednoznacznie, że minister Sasin po prostu nie dopełnił swoich obowiązków” – powiedziała Agnieszka Pomaska na konferencji prasowej w Sejmie.

„Lotos był świetnie prosperującą spółką”

Zdaniem Pomaski raport NIK pokazuje również „w jaki sposób funkcjonowała spółka pod kierownictwem Daniela Obajtka, prezesa Orlenu”. „Pokazuje niekompetencję, omijanie procedur, pokazuje że tak naprawdę spółka Orlen stała się narzędziem w rękach polityków, narzędziem do wykonywania decyzji, które zapadały na Nowogrodzkiej” – kontynuowała.

Pomaska i Karnowski podkreślali także, „wbrew temu, co mówią politycy PiS, Lotos był spółką świetnie prosperującą. ”Była to spółka, która na siebie zarabiała i przynosiła zyski” – powiedziała Pomaska.

Karnowski zapowiedział także, że posłowie KO będą również w najbliższym czasie chcieli sprawdzić, ile zarabiali dziennikarze grupy Polska Press, która została przejęta przez Orlen.

„Będziemy chcieli sprawdzić, czy były to podobne kwoty do tych, które były w Telewizji Polskiej za czasów Jacka Kurskiego i jego następców” – zapowiedział.

Najwyższa Izba Kontroli ustaliła, że aktywa Lotosu sprzedano w cenie zaniżonej co najmniej o 5 mld zł, a PKN Orlen realizował proces przejmowania Grupy Lotos bez właściwego nadzoru Ministra Aktywów Państwowych.

Śledztwo ws. sprzedaży 30 proc. udziałów w Rafinerii Gdańskiej Saudi Aramco prowadzi Prokuratura Okręgowa w Płocku. Zawiadomienie w tej sprawie także złożyła Agnieszka Pomaska.

Od godziny 14 trwa przesłuchanie byłej marszałek Sejmu Elżbiety Witek przed komisją do spraw wyborów kopertowych. Witek jest pytana o kulisy przygotowań wyborów korespondencyjnych oraz o niezwykle pospieszny tryb procedowania ustawy ws. wyborów kopertowych, która stała się podstawą prawną do zlecenia ich organizacji Poczcie Polskiej. Na większość pytań marszałek Sejmu nie ma odpowiedzi.

To marszałek Witek jest bowiem osobą, która ogłosiła termin wyborów oraz wydała zarządzenie w tej sprawie .

„Prezes PiS nie nalegał na ich przeprowadzenie”

„Wybory prezydenckie w pandemii były dla mnie najpoważniejszym wyzwaniem w kadencji. Ta sytuacja była dla mnie najtrudniejsza w tej kadencji, bo była wielka odpowiedzialność za przeprowadzenie wyborów” – mówiła Witek w odpowiedzi na pytania członków komisji.

Pytana o to, kiedy i od kogo dowiedziała się o pomyśle wyborów korespondencyjnych, Elżbieta Witek odpowiedziała, że „nie pamięta”. Podkreśliła jednak, że „szybkie tempo procedowania ustawy o wyborach korespondencyjnych miało związek z kalendarzem wyborczym”.

„To, co mną kierowało, to zobowiązanie wynikające z Konstytucji. Nie ma w Konstytucji RP jakiegokolwiek przepisu, który pozwalałby mi w jakikolwiek sposób zmieniać terminy [wyborów prezydenckich]” – mówi Witek.

Była marszałek Sejmu była też pytana o to, czy to Jarosławowi Kaczyńskiemu przede wszystkim zależało na organizacji wyborów w maju 2020 roku.

„Nie pamiętam, jaka była opinia Jarosława Kaczyńskiego w sprawie wyborów korespondencyjnych. Ale prezes PiS nie nalegał na ich przeprowadzenie” – odpowiedziała Witek.

„Była to na pewno nowość”

Witek podkreśliła też, że organizacja wyborów kopertowych była jedyną możliwością, aby „w dobie pandemii COVID-19 zorganizować wybory w konstytucyjnym terminie”.

"Myślenie o wyborach korespondencyjnych miało na celu ochronić życie i zdrowie ludzi, a jednocześnie dać im prawo od tego, żeby mogli wybrać swojego prezydenta” – przekonywała.

Podkreśliła też, że „nie było powodów do wprowadzenia wówczas stanu wyjątkowego”.

Na pytanie o to, czy jej zdaniem zgodne z prawem było, żeby z organizacji wyborów prezydenckich wyłączyć PKW i powierzyć to zadanie Poczcie Polskiej i Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych, Witek odpowiedziała, że „była to na pewno nowość, ale po to właśnie przygotowano tę ustawę [o wyborach korespondencyjnych], żeby w taki sposób te wybory przeprowadzić”.

Elżbieta Witek podkreśliła też, że w PiS zdawano sobie sprawę z tego, że „to trudne przedsięwzięcie”. Jej zdaniem jednak, "gdyby wszyscy do tego zadania jednakowo podeszli, było ono absolutnie do przeprowadzenia”.

Marszałek Witek powtórzyła zarzuty wobec ówczesnej opozycji parlamentarnej, która miała rzekomo wpływać na samorządowców, by ci nie przekazywali Poczcie Polskiej spisów wyborców oraz nie współpracowali z władzami celem przygotowania wyborów.

„Słyszałam wypowiedzi polityków ówczesnej opozycji o tym, że zrobią wszystko aby „wywalić” wybory korespondencyjne (…) Wszelkie próby storpedowania wyborów korespondencyjnych miały służyć wymianie kandydata ówczesnej opozycji” – stwierdziła Witek.

„Koledzy z rządu robili wszystko”

Marszałek Witek nie umiała jednak podać odpowiedzi na bardzo konkretne pytania dotyczące możliwości przeprowadzenia wyborów korespondencyjnych.

Na pytanie przewodniczącego komisji śledczej posła Dariusza Jońskiego z KO o to, czy była świadoma tego, że nie wszyscy w Polsce mają skrzynki pocztowe, albo o to, w jaki sposób planowano dostarczyć pakiety wyborcze osobom, które przebywały na kwarantannie poza miejscem swojego stałego zamieszkania, Witek odpowiadała, że „nie wie” i podkreślała, że to nie ona była za organizację odpowiedzialna.

„Jestem przekonana, że koledzy w rządzie robili wszystko, żeby w sposób odpowiedzialny te wybory przeprowadzić” – stwierdziła.

Witek kilkakrotnie podkreśliła też, że „Konstytucja nie dawała możliwości na zrobienie czegokolwiek innego, poza ogłoszeniem wyborów”.

„Gdybym nie wypełniła obowiązku ogłoszenia terminu wyborów, moja odpowiedzialność przed Trybunałem Konstytucyjnym byłaby oczywista” – powiedziała.

Trzy godziny prac nad ustawą

Przewodniczący komisji Dariusz Joński (KO) tuż przed rozpoczęciem posiedzenia z udziałem Elżbiety Witek zwracał uwagę na to, że „całe prace nad projektem ustawy z dnia 6 kwietnia 2020 roku zajęły w Sejmie niespełna trzy godziny”.

„Sejm nie skierował prac nad tą ustawą zmieniającą prawo wyborcze do żadnej komisji. Nie zasięgnął żadnej opinii poza opinią Biura Analiz Sejmowych, która nie oceniała zgodności z prawem, tylko to, czy projekt tej ustawy jest projektem wykonującym prawo UE. Sejm debatował też bez opinii lekarzy” – zauważył Joński.

Wybory kopertowe to wybory prezydenckie przygotowywane przez rząd Zjednoczonej Prawicy, które miały się odbyć 10 maja 2020, niedługo po wybuchu pandemii Covid-19. Aby możliwe było przeprowadzenie powszechnych wyborów korespondencyjnych rządzący podjęli specjalną ustawę o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów na prezydenta w 2020 r., która weszła w życie 9 maja 2020. Na mocy tej ustawy za organizację wyborów w formie korespondencyjnej odpowiadał minister aktywów państwowych Jacek Sasin. Do przeprowadzenia wyborów ostatecznie nie doszło, pomimo że m.in. wydrukowano pakiety wyborcze. Prace przygotowawcze pochłonęły około 70 milionów złotych. Według oceny Najwyższej Izby Kontroli przy organizacji wyborów kopertowych doszło do wielu poważnych nieprawidłowości.

W rozmowie w RMF FM były minister rolnictwa, poseł Jan Krzysztof Ardanowski zrecenzował swoją partię. Mówił, że kampania wyborcza była niepotrzebnie agresywna. Przez to wiele osób sympatyzujących z PiS zagłosowało na Trzecią Drogę. Powiedział też, że w PiS jest wielu ideowych ludzi, ale „kasę zarabiali różni cwaniacy, kombinatorzy”. Zaś Jarosław Kaczyński był izolowany przez „mityczne kierownictwo” od prawdziwych informacji.

O nastrojach wśród szeregowych członków PiS Ardanowski powiedział:

W 2019 roku Jan Krzysztof Ardanowski złamał partyjną dyscyplinę i zagłosował przeciwko tzw. piątce dla zwierząt. Projekt, który osobiście pilotował Jarosław Kaczyński, upadł. Ardanowski został za to zawieszony w prawach członka partii. Po roku Kaczyński go przywrócił do PiS-u.

Dzisiejsza wypowiedź Ardanowskiego to kolejna z serii w ostatnich dniach. Co jeszcze poseł PiS powiedział radiu RMF?

O Kaczyńskim

„Kiedy byliśmy w opozycji, to były wewnętrzne dyskusje, ucieranie poglądów, szukanie najlepszych rozwiązań, a ostatnia kadencja to było wykonywanie poleceń jakiegoś mitycznego kierownictwa”.

„Jarosław Kaczyński nie ma pełnego rozeznania złożoności polskich spraw, jest dość skutecznie izolowany przez kierownictwo od faktycznych informacji”.

„Kaczyński był ostatecznym punktem odniesienia i ostatecznym decydentem. Podejmowanie przez niego decyzji w dużej mierze opierało się na nieprecyzyjnych danych dostarczanych przez otoczenie”.

Dziennikarz RMF FM zapytał, kto blokuje Kaczyńskiemu dostęp do informacji.

„To też chciałbym wyjaśnić. To jest warunek określenia na przyszłość, czy ta partia jeszcze ma szansę na dużą politykę, żeby nie stoczyć się na partię kilkunastoprocentową ze stabilnym, konserwatywnym, radykalnym elektoratem, żeby była w stanie wrócić do możliwości sprawowania władzy, odzyskać zdolność koalicyjną, bo w tej chwili nie ma żadnej”.

Stwierdził też, że „wybory samorządowe nie będą [dla PiS] dobrym wynikiem”. Dodał, że wiele osób z PiS boi się kandydować w wyborach samorządowych, bo boją się zemsty nowej władzy.

O błędach kampanii

„Bardzo agresywna kampania, która sprawiła, że wielu ludzi nawet nam życzliwych zagłosowało na Trzecią Drogę, która mówiła o pojednaniu i o tym, żeby się nie kłócić”.

„Wielkie błędy w polityce wobec wsi. Przekonanie, że głosy chłopów można pieniędzmi kupić. Na wsi straciliśmy ok. 600 tysięcy głosów”.

„Ten żal, ten smutek, te łzy w oczach, że tracimy tak wielką szansę, jaką był PiS dla Polski. Wiele środowisk [konserwatywnych] już nie chce w PiS upatrywać swojego reprezentanta”.

O porażce i rozliczeniach

„PiS musi stanąć w prawdzie i się rozliczyć”.

„Błędów było dużo. Nie czas, by je analizować. One powinny być podstawą analizy, żeby ustalić wizję, strategię na przyszłość, odzyskania zaufania społecznego”.

„Mówienie, że tylko i wyłącznie przyczyną [porażki] były wypowiedzi Tuska czy działania «Wyborczej» czy TVN-u, jest istotnym uproszczeniem”.

„Sztab niczego nie robił bez zgody kierownictwa PiS-u. Przyszłość PiS, to, czy pozostanie na scenie politycznej jako partia, która będzie miała szansę powrotu do rządów, zależy w dużej mierze od tego, czy przedstawi jakaś wizję Polski, czy wskaże, jak należy to realizować, a to zależy też od zmian kadrowych”.

O Pegasusie

„To narzędzie, jeśli potwierdzi się wszystko, to jest absolutny skandal. To musi być wyjaśnione. A wszyscy winni muszą ponieść bardzo surowe konsekwencje. To jest kwestia wiarygodności państwa”.

O Wąsiku i Kamińskim

„Działania na rzecz walki z korupcją oceniam pozytywnie. Tylko prawdę mówiąc efektów tego nie widziałem.

„Wyrok, który ich wyeliminował z życia politycznego, to jest wyrok za konkretne wydarzenie, za aferę gruntową. (...) Nie było żadnej afery gruntowej. Nie było żadnych przesłanek, ja ich nigdy nie dostrzegłem, żeby Lepper próbował brać łapówki za odrolnienie gruntów”.

Dodał, że Wąsik i Kamiński zostali ukarani za wymyślenie afery.

O cwaniakach i kombinatorach

„Jestem w tej partii od 22 lat ze względu na braci Kaczyńskich, byłem doradcą Lecha Kaczyńskiego. Wizja państwa sprawiedliwego, które radzi sobie na arenie międzynarodowej, walczy o swoją suwerenność, rozwija się gospodarczo, jest silnie zakorzenione w tradycji patriotycznej, szanuje rodzinę rozumianą jako relację kobiety i mężczyzny – to mi się podobało”.

„Pierwsza kadencja – my takie programy realizowaliśmy. A później? Zwracają mi uwagę sympatycy PiS codziennie: wielu ideowych ludzi w PiS-ie było, ale kasę zarabiali różni cwaniacy, kombinatorzy, którzy zarabiali miliony rocznie, którzy byli nominatami PiS – również z tym trzeba się zmierzyć”.

Dziennikarz zwraca uwagę, że media o tym pisały. Aranowski:

„[Rządzący] nie przyjmowali do wiadomości i brutalnie za to zapłacili w wyborach”.

Przed sejmową komisją do spraw wyborów kopertowych jako biegły wystąpił dziś były przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej Wojciech Hermeliński.

„Nie było podstawy prawnej oczywiście [do drukowania kart wyborczych]. Decyzja premiera z 16 kwietnia nie stanowiła żadnej podstawy prawnej. Ona odbierała to uprawnienie, które przysługiwało PKW w trybie artykułu 307. To było kolejne naruszenie kodeksu wyborczego” – mówił na posiedzeniu komisji Hermeliński.

Hermeliński: wybrano najgorsze rozwiązanie

Na pytanie o legalność wniosków Poczty Polskiej do samorządów o udostępnienie danych ze spisu wyborców, odpowiedział:

„Oczywiście, że to było poza granicami prawa. Było zdaje się kilka wyroków uznających za winnych samorządowców. Na szczęście niewielka grupa się wyłamała, reszta zachowywała się tak jak powinna się zachować – zgodnie z prawem i nie udostępniać organom nieuprawionym danych”.

Hermeliński twierdzi, że najlepszym rozwiązaniem, by w trakcie pandemii wybory przeprowadzić sprawnie i zgodnie z prawem było ogłoszenie stanu klęski żywiołowej. PiS nie chciał się jednak na to zdecydować.

„Wybrano najgorsze rozwiązanie, spiesząc się do tego, aby wybory jak najszybciej się odbyły” – mówił były przewodniczący PKW.

Czarnek do Hermelińskiego o kompromitacji

Jeden z członków komisji, poseł PiS Przemysław Czarnek wielokrotnie przerywał Hermelińskiemu. Odpowiedzi Hermelińskiego mu się nie podobały i podważał jego znajomość prawa. Czarnek powiedział też, że Hermeliński się kompromituje.

„Panie pośle Czarnek, niech pan szanuje gości, których zapraszamy. Pan zadaje pytania i przerywa, kiedy biegły odpowiada. Po raz kolejny pan pokazuje, że nie ma pan nic wspólnego z kulturą” zareagował na zachowanie Czarnka przewodniczący komisji Dariusz Joński z Koalicji Obywatelskiej.

„Ja nie obrażam, to biegły obraża komisję swoją nieznajomością prawa” – mówił Czarnek.

Przewodniczący Joński przepraszał sędziego Hermelińskiego:

„Panie sędzio, mogę pana przeprosić w imieniu swoim i myślę, że większej części komisji, za zachowanie pana posła Czarnka. To nie pierwszy raz, gdy sam zadaje pytania, odpowiada na nie i wyciąga wnioski, jakie chce”.

Witek: Kaczyński nie naciskał

Kolejną świadkinią była poprzednia marszałkini Sejmu Elżbieta Witek. Pytana, czy Jarosław Kaczyński naciskał, by wybory odbyły się jak najszybciej, powiedziała:

„Nie, nie nalegał. Nie było żadnego wymuszania, była wspólna praca nad tym co zrobić, żeby to było skuteczne, żeby wybory na prezydenta się odbyły”.

Powiedziała, że nie pamięta, od kogo dowiedziała się o pomyśle przeprowadzenia wyborów korespondencyjnych. I przekonywała: „Nie znam żadnej opinii, która pokazywałaby jak zgodnie z konstytucyjną można było przeprowadzić wybory prezydenckie w 2020 roku”.