Ostatni dzień kampanii samorządowej

Przegłosowana przez Sejm nowelizacja prawa farmaceutycznego zakładała, by tabletka „dzień po”, czyli antykoncepcja awaryjna, była dostępna bez recepty od 15 roku życia.

„Pan prezydent wsłuchał się w głosy rodziców, które docierały do niego w licznej korespondencji” – mówiła prezydencka ministra Małgorzata Paprocka- „Stan prawny pozostaje niezmieniony, produkt leczniczy pod nazwą EllaOne będzie dostępny na receptę ze względu na bezpieczeństwo dzieci i prawa rodziców.”

Jak zaznaczyła Paprocka, gdyby nowelizacja dotyczyła jedynie osób powyżej 18 roku życia, prezydent nie miałby problemu z podpisem pod ustawą.

Tabletka dzień po tylko dla dorosłych?

„Główną motywacją jest dostępność tego leku dla dzieci. Prezydent zapoznał się ze wszystkim stanowiskami, a projekt ten, choć był projektem rządowym, nie podlegał pełnemu procesowi konsultacji. Stanowiska środowiska lekarskiego też są podzielone, bo grupa osób poniżej 18 roku życia, na której sprawdzono działanie tego leku, jest bardzo mała” – stwierdziła urzędniczka Kancelarii Prezydenta.

Paprocka odniosła się również do pomysłu ministry zdrowia Izabeli Leszczyny, która zapowiedziała ułatwienie dostępu do pigułki rozporządzeniem. Tabletka „dzień po” miałaby być wydawana po wystawieniu recepty farmaceutycznej w aptece.

„Pytanie dla pani minister, po co była ta ustawa. Jeśli nie była regulacja ustawowa, to po co cała ścieżka legislacyjna?” – pytała retorycznie Paprocka.

„Poglądy i opinie w tej sprawie były zróżnicowane, zarówno podczas prac w Parlamencie, jak też w debacie publicznej. Do Kancelarii Prezydenta RP wpłynęła liczna korespondencja, w tym petycja podpisana przez 30 tys. osób, zawierająca wniosek o zawetowanie ustawy. Prezydent spotkał się także z posłankami Lewicy, zabiegającymi o podpisanie ustawy” – czytamy na stronie Kancelarii Prezydenta.

Prezes i redaktor naczelny Telewizji Republika twierdzi, że pozew w sprawie programu „Jedziemy” wysłały nielegalne władze TVP.

W grudniu 2023 minister kultury Bartłomiej Sienkiewicz zmienił władze mediów publicznych, w tym Telewizji Polskiej S.A. Zaś po tym, jak prezydent Andrzej Duda zawetował budżet państwa, w tym pieniądze dla TVP, 27 grudnia Sienkiewicz postawił Telewizję Polską w stan likwidacji. Prezesem (jako likwidator) został Daniel Gorgosz.

Jeszcze w grudniu część dawnych prezenterów TVP zaczęła pracę w Telewizji Republika Tomasza Sakiewicza. Wśród nich był Michał Rachoń. W TVP Rachoń prowadził między innymi poranny program „Jedziemy”, znany z agresywnych komentarzy gościnnych komentatorów.

Niemal identyczny program pojawił się w Telewizji Republika. Nazywa się „Jedziemy Michała Rachonia”, ma zbliżony logotyp, motyw muzyczny w czołówce i zestaw gości. Różnice scenograficzne wynikają zapewne z tego, że Republika nie ma tak dobrze wyposażonego i dużego studia.

Sakiewicz nie zamierza płacić odszkodowania, bo według niego władze TVP są nielegalne i nie mają prawa w ogóle wysyłać pozwu. Twierdzi, że TVP nie ma praw autorskich do programu Rachonia.

Czego chce TVP od Sakiewicza?

„W dniu 26 marca 2024 roku Telewizja Polska SA w likwidacji, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, złożyła w Sądzie Okręgowym w Warszawie pozew przeciwko TV Republika o zaniechanie dokonywania naruszeń praw autorskich przysługujących TVP do audycji »Jedziemy«” – poinformowała TVP.

Telewizja domaga się też „zapłaty odszkodowania za naruszenie praw TVP do audycji oraz z tytułu nieuczciwej konkurencji, wydania bezprawnie uzyskanych korzyści, przeproszenia oraz zapłaty zadośćuczynienia na cel społeczny”. Łączna kwota wszystkich roszczeń wynosi około 1 mln zł.

Sakiewicz: „Sprawa jest absurdalna”

„Rozmawiałem z prezesem TVP i zaprzecza, że jakikolwiek pozew został wysłany” – powiedział portalowi Press.pl Sakiewicz. Naczelny Republiki ma na myśli Michała Adamczyka, który według niego jest prezesem TVP. Sakiewicz mówi, że rozmawiał też z byłym prezesem TVP Mateuszem Matyszkowiczem i on również nie wysyłał żadnego pozwu.

„My możemy opierać się tylko na legalnych władzach. To, że ktoś siłą wchodzi do jakiejś instytucji, używa przemocy i podaje się za władze, to nie znaczy, że ma jakieś uprawnienia. Wszystkie sądy negują legalność tych władz, łącznie z sądami pracowniczymi” – stwierdził prezes Republiki.

Na pytanie, czy coś zmieni w programie Rachonia, Sakiewicz odpowiedział: „Dlaczego miałoby się zmieniać? Sama sprawa jest absurdalna. Oni nie mają praw autorskich do znaków towarowych, a w dodatku są nielegalną władzą”.

Sam Rachoń żartował na portalu X (dawniej Twitter): „Jeśli likwidatorzy od pułkownika Rympałka próbują w ten sposób powiedzieć, że chcieliby mieć na antenie program »Michał Rachoń #Jedziemy«, to sorry, ale nie widzę żadnej możliwości współpracy z uzurpatorami, których do TVP policyjnymi sukami przywieźli politycy ściskający się z Putinem takim jakim on jest”.

Główny Urząd Statystyczny podał najnowsze dane o inflacji. W marcu wskaźnik cen wzrósł o 1,9 proc. w stosunku do marca 2023 roku. W stosunku do lutego ceny wzrosły o 0,2 proc.

Ceny żywności w stosunku do zeszłego roku wzrosły o 0,2 proc., ceny energii spadły o 2,6 proc., ceny paliw o 4,5 proc. Poza tym na razie nie znamy wiele więcej szczegółów.

źródło wykresu: GUS

Po publikacjach w połowie miesiąca w styczniu i lutym, wracamy do normalnego trybu – szybki szacunek inflacji poznajemy już na koniec miesiąca, dokładne dane – za dwa tygodnie. Szybki szacunek oznacza, że ostateczna wartość może się jeszcze zmienić, ale nieznacznie – z pewnością mamy do czynienia z najniższą wartością inflacji od czasów przedpandemicznych. A jeśli ta wartość się potwierdzi, to dokładnie od marca 2019.

Czy już w celu?

Czy to znaczy, że wróciliśmy już na dobre do inflacji w celu inflacyjnym NBP? Cel NBP to inflacja na poziomie 2,5 proc., z jednopunktowymi przedziałami ufności z obu stron (czyli między 1,5 a 3,5 proc.). Natomiast celem NBP jest inflacja na tym poziomie przynajmniej w średnim okresie. Na razie mamy do czynienia z dwoma odczytami. A wszyscy obserwatorzy gospodarczy – i w NBP, i niezależni ekonomiści – są przekonani, że inflacja będzie w najbliższych miesiącach rosnąć. Widzimy najpewniej najniższy odczyt w tym roku.

Będzie rosło

Przede wszystkim od 1 kwietnia wraca podatek VAT na żywność. To powinno podnieść ceny żywności mocniej niż sezonowy standard. Efekty podwyżki mogą się jednak rozłożyć na kolejne miesiące. Niektóre duże sieci handlowe już zapowiedziały, że w kwietniu zamrożą swoje ceny na poziomie sprzed podwyżki. Sieci mogą sobie na to pozwolić, co potwierdza, że ich marże w ostatnich miesiącach były stosunkowo wysokie.

Inny czynnik to koniec mrożenia cen energii. Rząd zapowiada programy osłonowe, ale nie obejmą one wszystkich, więc w drugiej połowie roku inflacja może przyspieszyć.

Inflacja bazowa (wskaźnik po odliczeniu najbardziej chwiejnych sezonowo cen, czyli energii, paliw i żywności) wciąż jest znacząco wyższa niż wskaźnik ogólny. Szacunki wskazują na okolice 4,5 proc. i comiesięczny wzrost na poziomie 0,4 proc. Może to sugerować, że wciąż jesteśmy stosunkowo przyzwyczajeni do podwyżek, a ciągły przeciętny wzrost pensji pozwala je nam zaakceptować. Sprzedawcy są więc wciąż w stanie podnosić ceny. Nawet jeśli znacząco niżej niż rok czy dwa lata temu, to zatrzymanie tego trendu nie będzie łatwe. Dziś jesteśmy w dołku, ale wiele wskazuje na to, że w kolejnych miesiącach znów możemy zobaczyć inflację na poziomie 4-5 proc. To niewiele w stosunku do prawie 20 proc., jakie widzieliśmy rok temu. Ale wystarczająco wysoko, by Rada Polityki Pieniężnej nie była chętna obniżaniu stóp procentowych w tym roku.

W piątek prezydent Andrzej Duda ma ogłosić swoją decyzję o podpisie pod nowelizacją ustawy, dzięki której tak zwana tabletka „dzień po” ma stać się dostępna bez recepty. W TOK FM mówiła o tym Małgorzata Paprocka, ministra z kancelarii prezydenta. Wiadomości te potwierdziła oficjalna strona kancelarii. W rozmowie ze stacją radiową Paprocka mówiła o zmianach w prawie z dużą dozą sceptycyzmu.

„Pan Prezydent nie zwleka z decyzją, ale sporo środowisk prosiło o spotkania w tej sprawie. Pan Prezydent waży racje. Wątpliwości są poważne” – wyjaśniała ministra. Chodzi między innymi o udostępnienie antykoncepcji awaryjnej pacjentkom poniżej 18 roku życia. Bez recepty będą mogły po nią sięgnąć już 15-latki, a więc najmłodsze osoby, które obejmuje tak zwany „wiek zgody”.

Tabletka dzień po: prezydent ma wątpliwości co do wieku

„Wchodzimy tu w konstytucyjne gwarancje ochrony zdrowia dzieci, prawa rodziców. Zupełnie inaczej wygląda ocena takich rozwiązań w przypadku osób pełnoletnich, zupełnie inaczej wobec osób poniżej 18 roku życia, patrząc przede wszystkim z perspektywy konstytucyjnych obowiązków i rodziców, i gwarancji dodatkowych, a także kwestii fizjologii i psychologii dzieci” – kontynuowała Paprocka. – „Stanowisko Pana Prezydenta nie dotyczy tego, czy takie leki powinny być dostępne, tylko dla kogo powinny być dostępne, i czy w tym procesie uczestniczą rodzice oraz lekarz. Jeżeli dziś pacjent poniżej 18 roku życia udaje się do lekarza, to musi mu towarzyszyć rodzic, a współdecydowanie np. o zgodzie na zabieg medyczny zaczyna się dopiero od lat 16. Wcześniej o tym decydują rodzice czy opiekunowie prawni” – zaznaczała prezydencka ministra.

Brak naukowych argumentów za ograniczeniami wiekowymi

Takie stanowisko nie wytrzymuje jednak zderzenia z wiedzą farmaceutyczną dotyczącą leku Ella One, o czym w OKO.press pisała Magdalena Chrzczonowicz. W ulotce dołączonej do leku nie ma mowy o szczególnym zagrożeniu dla osób poniżej 18. r.ż. Zamiast tego czytamy: „Ten lek jest odpowiedni dla wszystkich kobiet w wieku rozrodczym, w tym osób młodocianych”. Do skutków ubocznych leku przejdziemy za chwilę.

Z kolei w opisie produktu leczniczego na stronie Europejskiej Agencji Leków, instytucji UE, która rekomenduje leki do obrotu w UE czytamy: „Osoby młodociane: octan uliprystalu w celu antykoncepcji doraźnej jest odpowiedni dla kobiet w wieku rozrodczym, w tym osób młodocianych. Nie wykazano żadnych różnic w zakresie bezpieczeństwa lub skuteczności w porównaniu z kobietami dorosłymi w wieku co najmniej 18 lat”.

Tabletka „dzień po” w rozporządzeniu? Taka może być furtka

Na niebezpieczeństwa związane z zażywaniem Ella One poniżej 18 roku życia nie wskazują również wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia.

Wiele wskazuje na to, że mimo to prezydent nie podpisze ustawy. Ministerstwo zdrowia nie chce w takiej sytuacji zrezygnować z prób udostępnienia leku bez recepty. Jak przekonuje resort, istnieją też inne możliwości prawne, dzięki którym tabletka „dzień po” będzie łatwiejsza do kupienia. „Mam przygotowane rozporządzenie, które korzysta z kompetencji, jaką już dzisiaj mają farmaceuci. Jestem w ciągłym dialogu z farmaceutami. Dopinamy szczegóły, jak mają brzmieć przepisy tego rozporządzenia” – mówiła ministra zdrowia Izabela Leszczyna w TVN24. Rozporządzenie ma ułatwić uzyskanie recepty farmaceutycznej na Ella One, a więc wydanej w aptece bezpośrednio przed kupnem leku.