Ostatni dzień kampanii samorządowej

Porozumienie z państwami członkowskimi w sprawie przeglądu dyrektywy o emisjach przemysłowych (IED) zostało przyjęte 393 głosami za, przy 173 głosach przeciwko oraz 49 wstrzymujących.

Za wejściem w życie dyrektywy była większość europosłów Prawa i Sprawiedliwości, Nowej Lewicy oraz europosłanka Polski 2050. Przeciwko – europosłowie Platformy Obywatelskiej oraz PSL.

Zmniejszenie zanieczyszczeń

Zmiany w dyrektywie dotyczącej emisji przemysłowych to element Zielonego Ładu i realizacja strategii unijnej Fit for 55, w ramach której Europa ma się stać kontynentem neutralnym klimatycznie do 2050 roku.

Dyrektywa w sprawie emisji przemysłowych określa zasady zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby pochodzących z dużych instalacji rolno-przemysłowych. Reguluje wytwarzanie odpadów, wykorzystanie surowców, efektywność energetyczną oraz dopuszczalny poziom hałasu i odoru.

Nowe przepisy mają być zastosowaniem w praktyce zasady „zanieczyszczający płaci” – zgodnie z postulatami, jakie wyrażono w konkluzjach Konferencji w sprawie przyszłości Europy.

Nowe przepisy wprowadzą obowiązek ustalenia najwyższych dopuszczalnych poziomów emisji dla objętych nimi sektorów. Aby walczyć z niedoborem wody, cele w zakresie efektywności środowiskowej staną się obowiązkowe w odniesieniu do zużycia wody. W przypadku odpadów, efektywnego gospodarowania zasobami, efektywności energetycznej i wykorzystania surowców, cele będą mieściły się w określonych przedziałach, a w przypadku nowych technologii będą miały charakter orientacyjny.

Obowiązki dla hodowców zwierząt

Zmieniona dyrektywa IED obejmie teraz również instalacje przemysłu wydobywczego, czyli kopalnie i duże instalacje produkujące baterie. Zostaje też rozszerzona na gospodarstwa hodowlane.

Zapisy dyrektywy IED będą miały zastosowanie w przypadku gospodarstw trzody chlewnej, w których żyje co najmniej 350 zwierząt. W przypadku drobiu dyrektywa ma zastosowanie do gospodarstw posiadających co najmniej 300 kur niosek oraz co najmniej 280 kurczaków. W przypadku gospodarstw hodujących zarówno świnie, jak i drób, dyrektywa będzie miała zastosowanie w gospodarstwach, które hodują co najmniej 380 sztuk tych zwierząt.

Do 2026 roku z przepisów wyłączeni są hodowcy bydła, ale po tym terminie, Komisja ma dokonać przeglądu skutków dyrektywy i rozszerzyć zapisy także na nich.

Ponadto dyrektywa zawiera tzw. klauzulę wzajemności, która nakazuje, by producenci spoza UE, którzy eksportują do UE spełniali wymogi podobne do przepisów obowiązujących producentów unijnych.

Większa przejrzystość

Dyrektywa zakłada też stworzenie unijnego portalu emisji przemysłowych, w którym obywatele będą mieli dostęp do danych dotyczących wszystkich zezwoleń wydanych w UE i lokalnej działalności powodującej zanieczyszczenia.

Przedsiębiorstwom, które nie zastosują się do przepisów, mogą grozić kary w wysokości co najmniej 3% rocznego obrotu w UE. Kraje UE przyznają obywatelom dotkniętym nieprzestrzeganiem przepisów prawo do ubiegania się o odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu.

„Dzisiejsze głosowanie pokazuje, że Parlament Europejski pozostaje zaangażowany w realizację celów Zielonego Ładu. Pokazuje również, że cele te można osiągnąć bez nakładania dodatkowych obciążeń administracyjnych na przedsiębiorstwa, a zwłaszcza na europejskich rolników” – powiedział po głosowaniu sprawozdawca projektu Radan Kanev z Bułgarii.

Przepisy muszą teraz zostać przyjęte przez Radę, a następnie zostaną opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE. W życie wejdą 20 dni później. Państwa członkowskie będą miały 22 miesiące na dostosowanie się do dyrektywy.

Posłowie Parlamentu Europejskiego poparli zmianę dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, wprowadzając do niej przepisy dotyczące dekarbonizacji sektora nieruchomości.

Nowe przepisy mają sprawić, że do 2030 roku znacznie zmniejszą się emisje gazów cieplarnianych i zużycie energii w budownictwie, a do 2050 roku sektor ten ma stać się neutralny dla klimatu. Obecnie sektor ten odpowiada nawet za 40 proc. zużycia energii w UE oraz 36 proc. emisji gazów cieplarnianych.

Dyrektywa zakłada, że zarówno budowa, jak i eksploatacja budynków, będzie neutralna dla klimatu. Każdy etap cyklu życia budynku – od produkcji materiałów budowlanych, po ich transport, przez budowę i użytkowanie – będzie wymagał używania czystych technologii.

370 osób „za”, większość PO wstrzymała się

Dyrektywa o efektywności energetycznej budynków przeszła głosami 370 europosłów przy 199 głosach przeciwko oraz 46 wstrzymujących się. Wśród osób wstrzymujących się znalazło się 13 spośród 16 europosłów Platformy Obywatelskiej i PSL.

Europosłowie PiS zagłosowali przeciwko, a Nowa Lewica i Polska 2050 poparły projekt. Z Nowej Lewicy wyłamał się tylko były premier Leszek Miller i europoseł ze Śląska Łukasz Kohut, którzy zagłosowali przeciwko dyrektywie.

Dyrektywę musi teraz ostatecznie zaakceptować Rada UE, a więc ministrowie państw członkowskich, by stała się unijnym prawem.

Renowacje i ulepszenia

Dyrektywa zakłada, że od 2030 roku wszystkie nowe budynki budowane w UE mają być zeroemisyjne, przy czym w przypadku nowych budynków zajmowanych przez władze publiczne, wymóg ten zaczyna obowiązywać w 2028 roku.

W przypadku istniejących budynków mieszkalnych państwa członkowskie będą musiały podjąć działania, które doprowadzą do zmniejszenia średniego zużycia energii o co najmniej 16 proc. do 2030 roku i co najmniej 20–22 proc. do 2035 roku.

Zgodnie z nową dyrektywą państwa członkowskie będą musiały też do 2030 roku wyremontować co najmniej 16 proc. budynków niemieszkalnych o najgorszej charakterystyce energetycznej, a do 2033 roku 26 proc. takich budynków.

Jeśli będzie to wykonalne z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia, do 2030 roku państwa członkowskie będą musiały też stopniowo montować instalacje słoneczne na budynkach publicznych i niemieszkalnych – zależnie od ich wielkości – oraz na wszystkich nowych budynkach mieszkalnych.

Koniec z kopciuchami

Dyrektywa zobowiązuje też państwa członkowskie do tzw. dekarbonizacji systemów grzewczych i wycofywania paliw kopalnych w ogrzewaniu i chłodzeniu.

Od 2025 roku nie będzie można też dotować ich montażu. Będzie można jednak nadal stosować zachęty finansowe w odniesieniu do montażu hybrydowych systemów grzewczych, na przykład łączących kocioł z instalacją cieplną wykorzystującą energię słoneczną lub pompę ciepła.

Nowych przepisów będzie można nie stosować do budynków rolniczych i zabytkowych. Państwa członkowskie będą też samodzielnie decydować, w jakim stopniu przepisy będą obowiązywać w odniesieniu do budynków chronionych, tymczasowych, a także kościołów i miejsc kultu.

Do określania charakterystyki energetycznej budynków będą służyły skonstruowane przez specjalistów współczynniki – m.in. współczynnik globalnego ocieplenia w cyklu życia budynku. Współczynnik ten obejmuje produkcję i utylizację produktów budowlanych użytych do jego budowy.

Dyrektywa określa też minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej.

Wdrożenie przepisów obniży rachunki za prąd

Dyrektywa, która nałoży na inwestorów obowiązek stosowania m.in. bardziej efektywnych energetycznie systemów izolacji, ma doprowadzić do obniżenia zużycia energii, a tym samym rachunków za prąd.

Zdaniem Ciarána Cuffe, posła Zielonych z Irlandii, wdrożenie tych przepisów przyniesie „realne i natychmiastowe korzyści mniej zamożnym członkom naszego społeczeństwa”.

„Zwalczenie 36 procent emisji CO2 w Europie stanowi absolutnie niezbędny filar Europejskiego Zielonego Ładu. Dzisiejsze głosowanie pokazuje, że Parlament nadal wspiera Zielony Ład, który gwarantuje sprawiedliwą, a zarazem ambitną transformację energetyczną” – powiedział Cuffe podczas konferencji prasowej w PE.

Zmiany w dyrektywie dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków zostały zaproponowane przez Komisję Europejską 15 grudnia 2021 roku. Prace nad projektem trwały ponad dwa lata.

Projekt stanowi część pakietu „Fit for 55”, czyli ambitnego pakietu dyrektyw, których wdrożenie ma doprowadzić do tego, że gospodarki UE staną się neutralne klimatycznie do 2050 roku. Stanowi też realizację postulatów Konferencji na temat przyszłości Europy.

Dzięki nowemu Europejskiemu prawu o klimacie (z lipca 2021 roku) wszystkie cele ograniczania emisji na lata 2030 i 2050 są już wiążącymi przepisami unijnymi.

We wtorek w Sejmie Prawo i Sprawiedliwość zorganizowało konferencję na temat bezpieczeństwa. Okazją była 25-ta rocznica przystąpienia Polski do NATO.

W części poświęconej pytaniom od dziennikarzy Kaczyński został zapytany o to, czy zamierza się stawić w piątek na przesłuchaniu przed sejmową Komisją ds. Pegasusa.

„Będę, bo mam obowiązek być. A czy odpowiem na wszystkie pytania? Obawiam się, że na wiele pytań nie będę w stanie odpowiedzieć. Moja orientacja w tej sprawie, obawiam się, nie przekracza tego, co możemy przeczytać w mediach” – odpowiedział prezes PiS. I dodał, że jego zdaniem komisja jest organem propagandowym, „próbą wpisania się w urojoną rzeczywistość dyktatury, nadużyć, inwigilacji”.

Lech Kaczyński odmówił

Dziennikarze pytali Jarosława Kaczyńskiego o jego opinię w sprawie wspólnej wizyty Andrzeja Dudy i Donalda Tuska w Białym Domu.

„Formuła jest specyficzna, niespotykana. Raz mojemu ś.p. bratu zaproponowano taką formułę, ale on odmówił rozmowy w tego rodzaju formacie” – odpowiedział. „Odmówił rozmowy z premierem Tuskiem. To było tuż tuż przed 10 kwietnia 2010 i to nie miało być w Waszyngtonie, tylko w Pradze”.

Dziennikarze dopytywali, co było powodem odmowy.

„Nie będę wracał w tej chwili do historii. Sytuacja jest inna, więc nie będę oceniał decyzji prezydenta Dudy. Chcę tylko powiedzieć, że to formuła, która wykracza poza normalne procedury, które są tutaj stosowane” – odpowiedział Kaczyński.

We wtorek 12 marca Ministerstwo Finansów opublikowało komunikat dotyczący podjęcia przez rząd decyzji o nieprzedłużaniu po 31.03.2024 roku okresowego obniżenia stawki VAT na podstawowe produkty spożywcze. Powodem mają być najnowsze odczyty inflacji oraz prognozy dynamiki cen podstawowych produktów spożywczych objętych stawką 0 proc.

Ministerstwo przypomina, że decyzja o wprowadzeniu zerowej stawki zapadała w momencie, gdy odczyty inflacji ze stycznia 2022 roku wyniosły 9,2 proc.

"Według wstępnych danych GUS inflacja w styczniu br. obniżyła się do 3,9 proc. (r/r) i było to najniższe tempo wzrostu cen konsumpcyjnych w tym ujęciu od marca 2021 r. Wyraźnie spadło także roczne tempo wzrostu cen żywności i napojów bezalkoholowych – do 4,9 proc. w styczniu br. (tj. najniżej od września 2021 r.).

Szacuje się, że w lutym i marcu br. zarówno inflacja (r/r) jak i tempo wzrostu cen żywności (r/r) utrzymają się w tendencji spadkowej. Niższej dynamice cen żywności będą sprzyjać spadkowe tendencje cen na światowych rynkach rolnych, a także silny efekt bazy, wynikający z wysokiego wzrostu cen żywności przed rokiem" – czytamy w komunikacie.

MF dodaje, że dane inflacji oraz dynamiki cen żywności GUS opublikuje 15 marca.

W każdej chwili możliwy powrót zerowej stawki

Obniżona do 0 proc. stawka VAT na żywność obowiązuje w Polsce od 1 lutego 2022 roku. Od tamtego czasu jest sukcesywnie przedłużana. Obecny rząd wydał rozporządzenie utrzymujące zerową stawkę w grudniu 2023 roku.

O tym, że rząd planuje powrócić do 5-procentowej stawki, uprzedzał w ubiegłym tygodniu premier Donald Tusk.

„Rozmawiałem wczoraj z ministrem finansów. Sytuacja, jeśli idzie o ceny żywności, jest zaskakująco optymistyczna. Z różnych powodów notujemy rekordowo niskie ceny niektórych produktów. Inflacja w marcu powinna jeszcze spadać, stabilizować się na niskim poziomie” – stwierdził premier.

I dodał, że choć rekomenduje powrót do 5 proc. stawki VAT, to „możemy wrócić w każdej chwili do stawki zerowej, jeśli będą powody do takiego rozwiązania”.

W poniedziałek prezydent Andrzej Duda przekazał, że przy okazji wizyty w Białym Domu zaproponuje sojusznikom, by państwa NATO zobowiązały się do przeznaczania nie 2 proc., a 3 proc. PKB na obronność.

„Musi być jasna i odważna odpowiedź na rosyjską agresję; tą odpowiedzią będzie zwiększenie potencjału militarnego Sojuszu Północnoatlantyckiego” – mówił prezydent.

We wtorek zapowiedzi prezydenta komentował w Polsat News Michał Kobosko, wiceprzewodniczący Polski2050.

„Ja osobiście usłyszałem wczoraj pierwszy raz tę propozycję prezydenta Dudy. Nie wydaje mi się, sądząc po reakcji członków rządu, żeby była uzgadniana” – mówił.

„Można powiedzieć, że nie musiała z jednej strony, ale z drugiej strony wydaje mi się, że byłoby dość racjonalne i logiczne, gdyby pan prezydent przed ogłoszeniem publicznym jednak konsultował tak daleko idący pomysł”.

Co z pułapem 2 proc.?

„Mówimy o gigantycznych kwotach, o dziesiątkach miliardów euro i dolarów. Mówimy w sytuacji, w której wielu członków Sojuszu Północnoatlantyckiego nie spełnia dzisiaj tego warunku 2 proc. PKB, na który wszyscy się umówiliśmy” – kontynuował Michał Kobosko. „Najpierw róbmy wszystko, żeby wszystkie kraje NATO-wskie, wszystkie liczące się armie, które współtworzą NATO osiągnęły ten poziom 2 proc. PKB. 3 proc. na dzisiaj nie jest zbyt realistyczne”.

W 2023 roku tylko 11 z krajów NATO przekroczyły pułap wydawania 2 proc. PKB na obronność. Część z krajów zapowiedziała, że osiągną go w 2024 roku. Liderem zestawienia jest Polska z wynikiem 3,9 proc.

Interaktywna mapa OKO.press: