Ostatni dzień kampanii samorządowej

W Rabce-Zdroju trzy osoby zginęły przygniecione przez powalone drzewa. Dwie ofiary to dorosłe kobiety, jedna – sześcioletnie dziecko. W Zakopanem drzewo runęło na 23-letnią kobietę jadącą samochodem. Również w Zakopanem drzewo przygniotło 9-letnie dziecko.

W związku z silnymi wiatrami tylko do godziny 14.00 małopolscy strażacy interweniowali ponad 140 razy. „Od soboty na Podhalu wieje z południa huraganowy wiatr, który wraz z napływem zwrotnikowego ciepła przyniósł saharyjski pył. W nocy z niedzieli na poniedziałek wiatr wyraźnie przybrał na sile. Na szczytach w porywach osiąga prędkość 130 km/h, a w Zakopanem porywy wiatru przekraczały 70 km/h, w Rabce-Zdroju 60 km/h” – podaje PAP.

Wiele tras jest nieprzejezdnych, zamknięto także tatrzańskie szlaki. Wstrzymano kolejkę na Kasprowy Wierch.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa rozesłało do mieszkańców województwa małopolskiego alert, informując, że silne wiatry i burze z opadami będą trwać także po południu i w nocy.

Jeszcze w czasie formowania obecnego rządu Donalda Tuska część ministrów miała zastrzegać, że po kilku miesiącach pracy będą kandydować w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Jedną z takich osób ma być Borys Budka, wiceprzewodniczący Platformy Obywatelskiej oraz minister aktywów państwowych, który odpowiada za politykę kadrową spółek Skarbu Państwa.

Podobne pogłoski dotyczyły także szefa resortu kultury Bartłomieja Sienkiewicza. Według „Rz” jest to jednak już mniej pewne, bo minister miał się „rozsmakować w pracy” po tym, jak udało mu się odsunąć PiS od kontroli nad mediami publicznymi.

Do PE ma się wybierać także Krzysztof Hetman, minister rozwoju i technologii z PSL.

Rekonstrukcja mogłaby też objąć ministra rolnictwa Czesława Siekierskiego („ma sobie nie radzić z protestami rolniczymi i negocjacjami ze stroną ukraińską”) oraz Paulinę Hennig-Kloskę, minister klimatu i środowiska (za „aferę wiatrakową”).

Tusk: Rekonstrukcja nastąpi tak czy inaczej

Donald Tusk był pytany o rekonstrukcję rządu podczas konferencji prasowej 19 marca.

„Nikt się nie zgłosił do mnie z prośbą o miejsce w samolocie do Brukseli z moich pań i panów ministrów, a jeśli ktoś będzie chciał kandydować do PE z rządu, to przede wszystkim musi wygrać wybory” – powiedział premier.

Dodawał też, że trzeba mieć „bardzo poważne osiągnięcia”, by wygrać wybory, pełniąc rolę ministra. „Zobaczymy, która z pań i panów ministrów mają na tyle dobre samopoczucie, sądzą, że otrzymają taką szansę w wyborach europejskich”.

Premier zapowiedział, że do „rekonstrukcji nastąpi tak czy inaczej”, ale nie ze względu na europejskie ambicje ministrów, tylko gdy w jego opinii zajdzie taka potrzeba.

„W związku z najnowszymi odczytami inflacji oraz prognozami dynamiki cen podstawowych produktów spożywczych objętych przejściową stawką VAT 0 proc., Ministerstwo Finansów podjęło decyzję o nieprzedłużaniu po 31.03.2024 roku okresowego obniżenia stawki VAT na podstawowe produkty spożywcze” – informowało w połowie marca w krótkim komunikacie Ministerstwo Finansów.

Zerowy VAT na żywność obowiązywał od stycznia 2022 roku. Rząd PiS zdecydował się wówczas na taki ruch, by obniżyć ceny żywności dla konsumentów, gdy inflacja stawała się coraz bardziej uciążliwa i zbliżała się do 10 proc. Kilka dni temu Główny Urząd Statystyczny podał najnowsze dane o inflacji. W marcu wskaźnik cen wzrósł o 1,9 proc. w stosunku do marca 2023 roku. W stosunku do lutego ceny wzrosły o 0,2 proc.

Od dziś stawka 5 proc. VAT obejmuje znowu: mięso i ryby, mleko i produkty mleczarskie, jaja, miód naturalny, orzechy, warzywa i owoce oraz ich przetwory, tłuszcze zwierzęce i roślinne jadalne, zboża i przetwory ze zbóż, w tym pieczywo i pieczywo cukiernicze, określone preparaty i mleko do żywienia niemowląt i dzieci oraz dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego.

Powrót 5 proc. stawki może podnieść ceny żywności mocniej niż sezonowy standard. Efekty podwyżki mogą się jednak rozłożyć na kolejne miesiące. Niektóre duże sieci handlowe już zapowiedziały, że w kwietniu zamrożą swoje ceny na poziomie sprzed podwyżki. Sieci mogą sobie na to pozwolić, co potwierdza, że ich marże w ostatnich miesiącach były stosunkowo wysokie.

„Najpewniej obędzie się bez przełożenia tejże podwyżki w stosunku 1:1 przez największe dyskonty. Spodziewamy się jednak, że z czasem ceny będą podnoszone, co powinno poskutkować miesięcznym wzrostem cen żywności w kolejnych kilku miesiącach” – pisali ekonomiści mBanku.

Jak wyższe ceny żywności przełożą się na ogólny wskaźnik inflacji? Według prognoz Konfederacji Lewiatan powrót 5-procentowej stawki VAT podniesie wskaźnik inflacji o ok. 0,9 pkt proc. Ekonomiści wskazują jednak, że efekt drożejących produktów złagodzony będzie przez wzmacnianie się złotego oraz zwiększanie wynagrodzeń realnych. „Nie ma lepszego momentu na zdjęcie tarczy antyinflacyjnej z żywności, niż jest obecnie” – twierdzi ekspert Konfederacji Lewiatan.

„Podwyżka VAT podbije inflację o 0,8 pkt proc., ale przejściowo” – prognozował Marcin Klucznik z Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Na powrocie do 5 proc. stawki VAT na żywność budżet państwa ma zyskać 12 mld złotych.

Gdy rząd PiS pisał w 2023 roku ustawę budżetową na 2024 roku, planowano w niej zniesienie zerowego VAT na żywność. Tak zapisano w nowelizacji ustawy o finansach publicznych z sierpnia 2023 roku. PiS przedłużył obowiązywanie zerowego VAT na żywność dopiero po przegranych wyborach, gdy formował się już nowy rząd dotychczasowej opozycji.

To nie pierwsza tego rodzaju interwencja. Poprzednia miała miejsce w listopadzie 2023. Izrael twierdzi, że bojownicy Hamasu skrywają się przed atakami w meczetach, szpitalach, szkołach. Hamas wielokrotnie zaprzeczał tym doniesieniom. Operacja w Asz-Szifa, najstarszym szpitalu w Gazie, miała się rozpocząć ze względu na istniejące pod placówką tunele. Jak podaje CNN, „dowody nie wykazały ponad wszelką wątpliwość, by pod szpitalem rzeczywiście znajdowało się centrum dowodzenia Hamasu”.

W styczniu izraelski minister obrony Yoav Gallant ogłaszał, że najbardziej intensywna faza interwencji w północnej Gazie jest już zakończona.

Izraelskie wojsko podjęło jednak kolejną interwencję w szpitalu Asz-Szifa 18 marca, ponieważ, jak utrzymywano, do placówki powrócił Hamas. W trakcie najnowszej interwencji zatrzymanych miało zostać kilkuset bojowników, zabitych kolejnych kilkudziesięciu.

Całkowicie spalone budynki

Jak podaje Reuters, po wycofaniu się izraelskich wojsk setki mieszkańców Gazy przybyły w okolice szpitala, żeby obejrzeć skalę zniszczeń placówki oraz jego mieszkalnej okolicy. W sieci krążą materiały wideo, na których widać ciała Palestyńczyków, „niektóre pokryte brudnymi kocami, rozrzucone na ziemi wokół zwęglonej brył budynku szpitala, którego wiele ze ścian całkowicie zniknęło”. Okoliczne budynki również zostały zrównane z ziemią lub spalone. Reuters zaznacza, że materiały nie zostały jeszcze zweryfikowane przez redakcję.

Reporterzy rozmawiali z mieszkańcami Gazy. „To miejsce jest zniszczone, budynki spalone i zniszczone. To miejsce wymaga odbudowy – nie ma już szpitala Asz-Szifa” – przekazywał jeden z mężczyzn.

Ministerstwo Zdrowia Gazy podawało w marcu, że w szpitalu chroni się około trzech tysięcy osób. Rozmówcy CNN twierdzili, że wojska izraelskie zatrzymywały na terenie placówki cywili oraz personel medyczny. Dochodzić miało także do tortur, uniemożliwiania leczenia, a nawet morderstw.

W niedzielę 31 marca w Turcji odbyły się wybory samorządowe, w których główna partia opozycyjna – Republikańska Partia Ludowa (CHP) pokonała Partię Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP), ugrupowanie prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdogana. Zwycięstwo opozycji przyszło po przegranych przez nią wyborach parlamentarnych i prezydenckich w 2023 roku.

Teraz CHP wygrała w największych miastach, w tym w Ankarze oraz w Stambule. Jak analizuje Guardian, partia utrzymała przewagę w zachodniej części kraju, ale zdobyła także bardziej konserwatywne regiony bliżej Morza Czarnego i centralnej Anatolii, które nie były jej tradycyjnie przychylne.

Ostatecznie CHP uzyskało 37,7 proc. W skali kraju (prawie 8 punktów procentowych więcej niż w poprzednich wyborach), AKP 35,5 proc. (Strata 7 pkt). Jak pisze Reuters, to najgorsza porażka Erdogana i jego partii AKP w ciągu ponad dwudziestu lat sprawowania władzy. Sam Erdogan w wieczornym wystąpieniu nazwał wyniki wyborów „punktem zwrotnym”.

Komentatorzy wskazują, że jedną z przyczyn utraty poparcie przez partię urzędującego prezydenta są problemy gospodarcze Turcji. Średnioroczna inflacja oficjalnie wyniosła w 2023 roku 64,8 proc., a według niezależnych ekspertów prawdziwy wskaźnik może być nawet dwa razy wyższy.

W Stambule, największym mieście Turcji (ponad 16 milionów mieszkańców), kandydat Republikańskiej Partii Ludowej Ekrem Imamoğlu uzyskał reelekcję przy 10 punktach procentowych przewagi. Politykowi udało się przyciągnąć wyborców także spoza świeckiego elektoratu CHP.

„Moi drodzy Stambułczycy, dzisiaj otworzyliście drzwi do nowej przyszłości” – mówił Imamoğlu po ogłoszeniu wyników. „Od jutra Turcja będzie inną Turcją. Otworzyliście drzwi do powstania demokracji, równości i wolności. Rozpaliliście nadzieję przy urnach wyborczych”.