Ostatni dzień kampanii samorządowej

Minister sprawiedliwości prokurator generalny Adam Bodnar złożył wniosek do Komisji Europejskiej o przystąpienie Polski do Prokuratury Europejskiej (EPPO). Czekając na jego rozpatrzenie, minister podejmuje „działania przygotowawcze”.

„Proces ważny, rewolucyjny”

Zdaniem Bodnara, przystąpienie Polski do Prokuratury Europejskiej, to „proces ważny dla polskiej prokuratury i na swój sposób rewolucyjny”.

„Dzięki przystąpieniu do Prokuratury Europejskiej możliwa będzie skuteczniejsza walka z korupcją, przestępczością zorganizowaną oraz mafiami vatowskimi” – mówił Adam Bodnar podczas wspólnej konferencji z Laurą Kövesi, europejską prokurator generalną.

Europejska Prokuratura zajmuje się bowiem ściganiem transgranicznych przestępstw finansowych na szkodę budżetu UE powyżej 10 milionów euro. Taki charakter mają m.in. wszystkie duże przestępstwa vatowskie – bezpośrednio wpływają bowiem na wielkość przychodów do unijnego budżetu. Ale EPPO ściga też przypadki prania pieniędzy, korupcję itd.

Prokuratura Europejska działa na bazie tzw. wzmocnionej współpracy. Wystarczy wola państwa członkowskiego i zgoda KE, by przystąpienie kolejnego kraju do EPPO stało się faktem.

Będą powołania do Prokuratury Europejskiej

Minister Bodnar przypomniał, że decyzję o dołączeniu do EPPO podjął premier Donald Tusk, ale musiała ona zostać zaakceptowana przez całą Radę Ministrów, a następnie komisje sejmowe i senacką komisję ds. Unii Europejskiej. Dopiero po uzyskaniu tych zgód sformułowany został oficjalny wniosek do Komisji Europejskiej. Teraz czekamy na odpowiedź ze strony Komisji Europejskiej.

W międzyczasie minister Bodnar już podejmuje niezbędne działania przygotowawcze: we wtorek 30 stycznia ma zostać ogłoszony konkurs na stanowisko europejskiego prokuratora z Polski. To będzie prokurator z Polski, który będzie pracował w Luksemburgu. Każde państwo członkowskie, które uczestniczy w systemie EPPO ma bowiem prokuratora, który pracuje w głównym biurze EPPO. Taka osoba nadzoruje całą pracę EPPO, która odbywa się w danym państwie członkowskim.

Bodnar poinformował też, że docelowo delegację do Prokuratury Europejskiej dostanie 24 prokuratorów z Polski. Zostaną oni wydelegowani do pracy w jednych czterech biur EPPO, które powstaną w Polsce.

Na stanowiska powołane mogą zostać jedynie osoby o „niezbędnej integralności zawodowej” oraz doświadczeniu.

„Do pracy w Prokuraturze Europejskiej] wybrani zostaną prokuratorzy wyspecjalizowani w przestępczości finansowej i zorganizowanej, z doświadczeniem badania spraw vatowskich oraz osoby o niezbędnym poziomie integralności zawodowej (...) To muszą być też osoby, które władają językiem angielskim. Po to, aby wykonywać czynności tutaj w kraju, a także współpracować z kolegami z zagranicy, bo wiele z tych spraw, które są prowadzone, to są sprawy o charakterze transgranicznym” – wyjaśnił minister.

Laura Kövesi: „Samodzielne ściganie korupcji to iluzja”

Laura Kövesi podkreśliła, że przystąpienie Polski do Europejskiej Prokuratury to „duże rozszerzenie i wzmocnienie dla EPPO”. Zespół EPPO powiększy się bowiem o 24 prokuratorów delegowanych z Polski, którzy będą pracowali w 4 biurach.

Kövesi odniosła się też do dezinformacji na temat Europejskiej Prokuratury, którą przez lata szerzył PiS.

„Wielokrotnie słyszałam, że dołączenie do Prokuratury Europejskiej oznacza, że Polska straci część swojej suwerenności. Z mojego punktu widzenia to bajki dla dzieci. Przyłączenie do Prokuratury Europejskiej oznacza, że Polska będzie bezpieczniejsza, silniejsza. Dlaczego? Ponieważ wspólnie będziemy walczyć z przestępczością finansową i zorganizowaną" – powiedziała.

Kövesi podkreśliła, że wie o czym mówi, bo przez ponad 28 lat pracowała jako prokurator i walczyła z przestępczością zorganizowaną oraz korupcją.

„Nic nie jest ważniejsze dla obywateli niż ich bezpieczeństwo i ochrona ich pieniędzy (…). A nie ma czystych państw, nie ma państw całkowicie pozbawionych korupcji, oszust finansowych i przestępstw vatowskich. Samodzielnie nie można osiągnąć sukcesu w tej walce. Jeżeli ktoś uważa, że można skutecznie zwalczać korupcję samotnie, to jest to bardzo niebezpieczna iluzja” – podkreśliła Kövesi.

Europejscy prokuratorzy działają w systemie krajowym

Prokurator poinformowała, że prokuratorzy delegowani do pracy w Prokuratorze Europejskiej będą włączeni w system krajowy, tzn. będą mieli te same uprawnienia, co prokuratorzy krajowi. W państwach członkowskich europejscy prokuratorzy współpracują też z policją oraz służbami podatkowymi.

Podkreśliła też, że „dochodzenia w Polsce będą prowadzone z poszanowaniem polskiego kodeksu karnego, a oskarżenia będą wnoszone przed polskimi sądami”. „To nie jest tak, że prokuratora europejska to jakieś ciało obce. [Dołączenie Polski do EPPO] nie oznacza, że obcy przyjadą do Polski i będą ścigać przestępców. Naszym celem jest wspólna praca. Budowanie silniejszej Polski i silniejszej Europy” – podkreśliła.

„Wszyscy obywatele Polski, którzy będą posiadali wiedzę na temat popełnionego przestępstwa, będą mogli powiadomić o tym przestępstwie Prokuraturę Europejską w Luksemburgu albo nasze biuro w Polsce – po polsku" – dodała.

Na pytanie o to, jakimi sprawami zajmuje się Prokuratura Europejska, Laura Kövesi przywołała przykład sprawy z Portugalii, która w ciągu 1,5 roku rozrosła się do „operacji Admirał”. Zaczęło się od tego, że portugalski urząd podatkowy zwrócił uwagę na dziwną firmę: zatrudniała zaledwie 2 osoby, a generowała przychód wielkości 200 mln euro rocznie. Prokuratura w Portugalii ustaliła, że firma ta ma powiązania z co najmniej kilkudziesięcioma podmiotami w innych państwach członkowskich. Wtedy o sprawie poinformowano Prokuraturę Europejską.

W toku 1,5-rocznego międzynarodowego śledztwa ujawniono istnienie karuzeli vatowskiej, w której udział brało 9 tysięcy firm z całej UE i ponad 600 obywateli. Za oszustwem stało pięć grup przestępczości organizowane z UE i 10 z państw trzecich. Straty wygenerowane przez grupę oszacowano na ponad 2 miliardy euro.

Czym jest EPPO?

Prokuratura Europejska (EPPO) to niezależny organ Unii Europejskiej odpowiedzialny za prowadzenie dochodzeń, ściganie i stawianie przed sądem przestępstw przeciwko interesom finansowym UE. Obejmują one kilka rodzajów nadużyć finansowych: oszustwa związane z VAT stanowiące szkodę dla budżetu UE powyżej 10 mln euro, pranie pieniędzy, korupcję itd. Działa od 1 czerwca 2021 r.

Polska zdecydowała się przystąpić do Europejskiej Prokuratury, jako jeden z ostatnich krajów. Należą do niej obecnie 22 unijne państwa. Minister Bodnar podkreślił, że przystąpienie do EPPO planuje także Szwecja i Irlandia. Jeśli tak się stanie zostaną tylko dwa państwa, które do EPPO nie należą: Węgry i Dania.

Przynależność do EPPO pociąga za sobą konieczność zgłaszania Prokuraturze Europejskiej wszelkich działań przestępczych mających wpływ na budżet UE. Możliwość zgłaszania przestępstw mają też osoby fizyczne.

Dzień po finale 32. edycji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy na koncie fundacji przeliczonych jest już ponad 29,6 milionów złotych. Ze wstępnych szacunków wynika, że w tym roku fundacja zebrała co najmniej 175 milionów złotych. Ostateczna kwota będzie najpewniej o kilkadziesiąt milionów złotych wyższa.

Podczas konferencji prasowej dzień po finale WOŚP, Jerzy Owsiak podkreślał, że cieszy się z „powrotu” do Wielkiej Orkiestry instytucji i służb państwowych. „Pierwszy raz po latach, służby są znowu z nami. Grała z nami Policja, Straż Pożarna, wojsko. Była wojskowa grochówka, można było wsiąść do samochodu strażackiego. Służby były z nami” – mówił Jerzy Owsiak.

Szef WOŚP-u zwrócił się też do byłego ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka, który w niedzielę 28 stycznia stwierdził publicznie, że żołnierze grali z Orkiestrą, bo takie dostali rozkazy. Udział wojska w WOŚP Błaszczak uznał za „rażące nadużycie”.

„Panie ministrze, nikt nikomu nie kazał, nikt nikomu rozkazów nie wydawał. To było fantastyczne, żołnierze grali z nami, bo chcieli, nikt im takich rozkazów nie wydawał” – zapewniał Owsiak.

W tym roku Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy zbiera fundusze na zakup sprzętu na oddziały pulmonologiczne szpitali. To sprzęt, który pomoże leczyć choroby płuc.

Wciąż można też wziąć udział w tegorocznej Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy. Trwają licytacje, można wysyłać sms-y lub wpłacać na e-skarbonki.

Podczas ubiegłorocznej edycji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy odbywającej się pod hasłem „Chcemy wygrać z sepsą. Gramy dla wszystkich – małych i dużych” zebrano ponad 243 miliony złotych. W sumie podczas wszystkich dotychczasowych finałów, udało się zebrać niemal dwa miliardy złotych i zakupić ponad 71,5 tysiąca urządzeń dla szpitali.

Mariusz Błaszczak i Marcin Warchoł poinformowali na konferencji prasowej, że składają zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przez Adama Bodnara. Chodzi o powoływanie prokuratorów do Prokuratury Krajowej – które jest, zdaniem PiS, niezgodne z prawem.

„Przypomnę, że powołał pełniącego obowiązki – wbrew prawu – Prokuratora Krajowego oraz powołuje także wbrew prawu prokuratorów do Prokuratury Krajowej. To jest dewastacja systemu wymiaru sprawiedliwości w Polsce” – podkreślał Błaszczak. „Za to odpowiedzialny jest Adam Bodnar. Oceniamy negatywnie jego aktywność w roli Ministra Sprawiedliwości, w związku z tym, złożyliśmy wniosek o wotum nieufności wobec ministra sprawiedliwości” – dodał.

PiS protestuje

Minister sprawiedliwości 12 stycznia 2024 odsunął Dariusza Barskiego od pełnienia obowiązków prokuratora krajowego. Argumentował, że jego poprzednik – Zbigniew Ziobro – przywrócił Barskiego do służby czynnej niezgodnie z prawem. Powołał p.o. prokuratora krajowego – Jacka Bilewicza. Na stanowisko ma zostać rozpisany konkurs.

Przeciwko tym ruchom opowiada się Prawo i Sprawiedliwość.

24 stycznia 2024 pod biurem Prokuratora Krajowego zgromadzili się politycy PiS, w tym m.in. prezes partii Jarosław Kaczyński, były premier Mateusz Morawiecki oraz były minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak. Politycy PiS protestowali przeciwko „przejęciu prokuratury”.

„Uważam, że to, co robię w prokuraturze, aby przywrócić funkcjonowanie prokuratury na rzecz obywateli, na rzecz ścigania przestępców, na rzecz rozliczania, jest słuszne” – skomentował Adam Bodnar. „Jak rozumiem, to pewnie nie ostatnie zawiadomienie tego typu. Rozumiem, że w ten sposób jest to traktowane jako forma nacisku na mnie”.

Decyzja została wydana 29 stycznia. Referendarz sądowy Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy Agnieszka Bilewicz postanowiła o wpisaniu do Krajowego Rejestru Sądowego otwarcia likwidacji Polskiej Agencji Prasowej. Jako likwidator na stronie elektronicznego Krajowego Rejestru Sądowego wpisany został Marek Błoński.

Jak podaje TVN24, w komunikacie rozesłanym pracownikom PAP likwidator podkreśla, że poniedziałkowe postanowienie „oznacza, że sąd nie dopatrzył się żadnych naruszeń prawa w uchwałach Walnego Zgromadzenia Spółki z 27 grudnia 2023 r. w sprawie otwarcia likwidacji PAP i powołania likwidatora”.

Co dalej z PAP?

„Wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym potwierdza pełną prawidłowość i skuteczność tych uchwał” – napisano w wiadomości do pracowników. Likwidator podkreśla, że „otwarcie likwidacji nie oznacza zaprzestania działalności PAP”.

Na rozpatrzenie oczekuje jeszcze wniosek o wpisanie do Krajowego Rejestru Sądowego nowej Rady Nadzorczej PAP w składzie: Mikołaj Grzegorz Kozak (przewodniczący), Bartosz Piotr Przeciechowski (wiceprzewodniczący) i Krzysztof Sokołowski (sekretarz).

Inne decyzje w sprawie PR i TVP

Przypomnijmy – minister kultu dary i dziedzictwa narodowego Bartłomiej Sienkiewicz 27 grudnia 2023 podjął uchwały o otworzeniu likwidacji wszystkich spółek mediów publicznych, wobec których wykonuje prawa z akcji. Decyzja została podjęta po tym, jak Andrzej Duda zawetował ustawę okołobudżetową zakładającą 3 mld dotacji dla mediów publicznych. Od tamtej pory każdą z nich zarządza ustanowiony likwidator, który wkroczył w miejsce poprzednich organów.

Referendarze sądowi w połowie stycznia odmówili wpisania likwidacji Polskiego Radia i TVP do KRS. Ministerstwo Kultury wystosowało już oświadczenia, w których zapowiada zaskarżenie postanowień referendarzy.

„Zniszczyli mi zdrowie. Byłam wrakiem człowieka. Nie wrócę już do pracy w szkole. To się musi zmienić, bo zastraszony nauczyciel nie zaopiekuje się dobrze twoim dzieckiem” – mówi w reportażu TVN24 pt. „Proces” Urszula Mroczek-Gula. To była dyrektorka krakowskiego Zespołu Szkół Zawodowych nr 2, która stanęła przed komisją dyscyplinarną po tym, jak w 2018 roku w internacie jej szkoły zmarł uczeń. Prokuratura nie dopatrzyła się winy dyrektorki. Kuratorium, pod wodzą Barbary Nowak, mimo tego nie chciało odpuścić.

„Może życie całkowicie się zmieniło” – mówi Mroczek-Gula. Po tragedii zwróciła się do Barbary Nowak o wsparcie dla uczniów. Zamiast tego, Nowak wysłała do szkoły kontrolę i informację o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego wobec Mroczek-Guli.

W całej Polsce komisje dyscyplinarne dla nauczycieli działają przy wojewodzie. W Małopolsce wojewoda zawarł porozumienie z kuratorium, oddając Barbarze Nowak władzę nad postępowaniami wobec nauczycieli. TVN24 podsumował historie nauczycieli, którym Barbara Nowak zniszczyła kariery.

Kara za rozmowę o Konstytucji

8 czerwca 2021 uczniowie i uczennice szkoły podstawowej w Dobczycach wzięli udział w spotkaniu „Tour de Konstytucja PL”. To oddolna inicjatywa Fundacji Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych pod patronatem Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, współorganizowana przez kilka społecznych organizacji prawniczych. Prawnicy rozmawiali z dziećmi na dobczyckim rynku. Jeden z uczniów zapytał, czy to prawda, że prezydent Duda łamie Konstytucję.

Sędzia Waldemar Żurek opowiedział, o co chodziło w sporze o zaprzysiężenie sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

Po tym wydarzeniu, dyrektorka Aleksandra Sutkowska i obecne na wydarzeniu nauczycielki dostały informację od kuratorium, że zostaje wszczęte wobec nich postępowanie dyscyplinarne.

„Czułam się jak ktoś gorszy” – przyznaje Aleksandra Sutkowska. „Trzy lata wyjęte z życia” – mówi TVN24. Choć przeszła na emeryturę, wciąż jest zawieszona w wykonywaniu obowiązków dyrektorki szkoły. Czeka na finał swojej sprawy.

„Obrzydliwe” działanie Barbary Nowak

Na orzeczenie komisji dyscyplinarnej czeka również Jan Ryba, dyrektor III LO w Tarnowie. Kuratorium postawiło go przed komisją dyscyplinarną po tym, jak skierował do sądu rodzinnego sprawę maltretowanej przez matkę uczennicy.

Matka zgłosiła się do Barbary Nowak ze skargą na dyrektora. Tymczasem ojciec dziewczynki przyznał w rozmowie z „Wyborczą”, że Jan Ryba uratował jego dziecko. „Działanie kuratorki wobec dyrektora jest obrzydliwe” – mówił w „GW”.

Sprawy wciąż są w toku, ale na szczycie kuratorium już zaszły zmiany. Ministra edukacji Barbara Nowacka odwołała Barbarę Nowak. Obowiązki kuratorki pełni dziś Gabriela Olszowska. To nauczycielka, która również stanęła przed komisją dyscyplinarną i wygrała w sądzie pracy.

W lutym ma rozpocząć się konkurs na stanowisko małopolskiego kuratora oświaty. Olszowska zapowiada, że w nim wystartuje.