Ostatni dzień kampanii samorządowej

We wczorajszym ataku na siedzibę irańskiego ambasadora w Damaszku zginął irański generał Mohammad Reza Zahedi, ważna postać w Siłach Ghods. Siły to część Korpusu Strażników Rewolucji, odpowiedzialna za działania poza granicami Iranu. Zahedi najwyżej postawiony irański wojskowy zabity przez wroga od zabicia przez Amerykanów generała Kasema Sulejmaniego w 2020 roku.

Wśród ofiar jest także inny generał Korpusu, Mohammad Hadi Hadż Rahimi.

Izrael: bez komentarza

Według Syryjskiego Obserwatorium Praw Człowieka w ataku zginęło również siedmiu innych Irańczyków, swóch Syryjczyków i Libańczyk. W budynku, znajdującym się tuż obok irańskiej ambasady, najpewniej miała miejsce polityczna narada z udziałem wysoko postawionych wojskowych irańskich. Choć nie ma oficjalnego potwierdzenia (izraelska armia odmawia komentarza), za atakiem najprawdopodobniej stoi Izrael. Izraelczycy w ostatnich latach regularnie wykonują naloty w Syrii na cele związanie z irańskim Korpusem Strażników Rewolucji. Po 7 października izraelskie naloty na cele w Syrii wzmożyły się, w odpowiedzi na częstsze ataki ze strony grup wspieranych przez Iran z terenów Libanu i Syrii.

Jeśli rzeczywiście za atak odpowiada Izrael, jest to silna eskalacja konfliktu izraelsko-irańskiego.

Bezprecedensowy atak na placówkę dyplomatyczną

W ostatnich miesiącach Izraelczycy eliminowali ważnych przedstawicieli irańskiego Korpusu Strazników Rewolucji, to nigdy nie atakowano placówek dyplomatycznych. Irański ambasador w Syrii Hossein Akbari nie był obecny w budynku. Irańskim mediom powiedział, że izraelskie samoloty „brutalnie wzięły na cel moją rezydencję i konsularną część ambasacji, razem z irańskimi atatache militarnymi”.

Syryjski minister spraw zagranicznych Faisal Mekdad (w trakcie ataku był w sąsiednim budynku irańskiej ambasady) mówił wczoraj o „haniebnym ataku terrorystycznym”. Razem ze swoim irańskim odpowiednikiem Hosseinem Amirem-Abdollahianem za atak winą Izrael. Irańczycy przyznają, że przedstawiciele Korpusu Strażników Rewolucji są obecni w Syrii, ale jedynie po to, by doradzać syryjskiemu przywódcy Baszarowi al-Asadowi.

Jak odpowie Iran?

Jak na ten atak odpowie Iran? Analityk bliskowschodniej polityki Tomasz Rydelek napisał w mediach społecznościowych:

„Teoretycznie jest to atak bezprecedensowy, a wyeliminowany cel (Zahedi) był bardzo wartościowy. Teoretycznie zatem odpowiedź Iranu również powinna być ostra. Jednak Teheran musi przy swojej odpowiedzi uwzględnić szerszy regionalny kontekst. Cześć oficerów Korpusu będzie pewnie obawiała się, że ”irańska odpowiedź„ będzie mogła być wykorzystana przez Izrael jako pretekst do ”specjalnej operacji„ na terenie południowego Libanu (przeciwko Hezbollahowi). Może się zatem okazać że Iran przyjmie ten policzek, jakim jest zabójstwo Zahediego, i nadstawi kolejny”.

„Tak sprawa Pegasusa, Hermesa, jak i chociażby stosowania push-backów na granicy, będą skrupulatnie wyjaśnione. Jeśli chodzi o tę ostatnią kwestię, to dziś podjąłem decyzję – po uprzedniej konsultacji z prokuratorem regionalnym w Lublinie – o utworzeniu specjalnego zespołu prokuratorów, który przeanalizuje raz jeszcze wszystkie tego typu sprawy” – zapowiedział Prokurator Krajowy Dariusz Korneluk w rozmowie z Dziennikiem Gazetą Prawną.

„Każda sprawa, której sposób zakończenia – czy to umorzenie, czy niepodjęcie – budził wśród nas, prokuratorów, kontrowersje czy wątpliwości, zostanie raz jeszcze przebadana. Na to potrzeba czasu i nie jestem w stanie określić, jak długo to będzie trwało. Pracuję w tej chwili nad systemowym podejściem do tych spraw, co do których w przestrzeni publicznej wygłaszane były zastrzeżenia. Tak jak właśnie przy push-backach, gdy wobec funkcjonariuszy państwowych zgłaszane były uzasadnione podejrzenia, że popełnili oni przestępstwo” – dodał.

Na pociągnięcie do odpowiedzialności przedstawicieli służb odpowiedzialnych za wywózki czekają działacze humanitarni. Organizacje działające na granicy o konsekwencje wobec SG apelują od momentu powstania nowego rządu. Od 2022 r. sądy orzekają o nielegalności i bezskuteczności push-backów:

59 ofiar

Według informacji, które Grupy Granica uzyskała od służb, od 13 grudnia, czyli od dnia powołania na urząd premiera Donalda Tuska, do 4 marca Straż Graniczna „odprowadziła do linii granicy” 325 osób.

14 marca 2024 r. koło miejscowości Sorocza Nóżka znaleziono ciało 32-letniego Pakistańczyka. To 59 (udokumentowana) ofiara śmiertelna na granicy polsko-białoruskiej.

W Rabce-Zdroju trzy osoby zginęły przygniecione przez powalone drzewa. Dwie ofiary to dorosłe kobiety, jedna – sześcioletnie dziecko. W Zakopanem drzewo runęło na 23-letnią kobietę jadącą samochodem. Również w Zakopanem drzewo przygniotło 9-letnie dziecko.

W związku z silnymi wiatrami tylko do godziny 14.00 małopolscy strażacy interweniowali ponad 140 razy. „Od soboty na Podhalu wieje z południa huraganowy wiatr, który wraz z napływem zwrotnikowego ciepła przyniósł saharyjski pył. W nocy z niedzieli na poniedziałek wiatr wyraźnie przybrał na sile. Na szczytach w porywach osiąga prędkość 130 km/h, a w Zakopanem porywy wiatru przekraczały 70 km/h, w Rabce-Zdroju 60 km/h” – podaje PAP.

Wiele tras jest nieprzejezdnych, zamknięto także tatrzańskie szlaki. Wstrzymano kolejkę na Kasprowy Wierch.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa rozesłało do mieszkańców województwa małopolskiego alert, informując, że silne wiatry i burze z opadami będą trwać także po południu i w nocy.

Jeszcze w czasie formowania obecnego rządu Donalda Tuska część ministrów miała zastrzegać, że po kilku miesiącach pracy będą kandydować w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Jedną z takich osób ma być Borys Budka, wiceprzewodniczący Platformy Obywatelskiej oraz minister aktywów państwowych, który odpowiada za politykę kadrową spółek Skarbu Państwa.

Podobne pogłoski dotyczyły także szefa resortu kultury Bartłomieja Sienkiewicza. Według „Rz” jest to jednak już mniej pewne, bo minister miał się „rozsmakować w pracy” po tym, jak udało mu się odsunąć PiS od kontroli nad mediami publicznymi.

Do PE ma się wybierać także Krzysztof Hetman, minister rozwoju i technologii z PSL.

Rekonstrukcja mogłaby też objąć ministra rolnictwa Czesława Siekierskiego („ma sobie nie radzić z protestami rolniczymi i negocjacjami ze stroną ukraińską”) oraz Paulinę Hennig-Kloskę, minister klimatu i środowiska (za „aferę wiatrakową”).

Tusk: Rekonstrukcja nastąpi tak czy inaczej

Donald Tusk był pytany o rekonstrukcję rządu podczas konferencji prasowej 19 marca.

„Nikt się nie zgłosił do mnie z prośbą o miejsce w samolocie do Brukseli z moich pań i panów ministrów, a jeśli ktoś będzie chciał kandydować do PE z rządu, to przede wszystkim musi wygrać wybory” – powiedział premier.

Dodawał też, że trzeba mieć „bardzo poważne osiągnięcia”, by wygrać wybory, pełniąc rolę ministra. „Zobaczymy, która z pań i panów ministrów mają na tyle dobre samopoczucie, sądzą, że otrzymają taką szansę w wyborach europejskich”.

Premier zapowiedział, że do „rekonstrukcji nastąpi tak czy inaczej”, ale nie ze względu na europejskie ambicje ministrów, tylko gdy w jego opinii zajdzie taka potrzeba.

„W związku z najnowszymi odczytami inflacji oraz prognozami dynamiki cen podstawowych produktów spożywczych objętych przejściową stawką VAT 0 proc., Ministerstwo Finansów podjęło decyzję o nieprzedłużaniu po 31.03.2024 roku okresowego obniżenia stawki VAT na podstawowe produkty spożywcze” – informowało w połowie marca w krótkim komunikacie Ministerstwo Finansów.

Zerowy VAT na żywność obowiązywał od stycznia 2022 roku. Rząd PiS zdecydował się wówczas na taki ruch, by obniżyć ceny żywności dla konsumentów, gdy inflacja stawała się coraz bardziej uciążliwa i zbliżała się do 10 proc. Kilka dni temu Główny Urząd Statystyczny podał najnowsze dane o inflacji. W marcu wskaźnik cen wzrósł o 1,9 proc. w stosunku do marca 2023 roku. W stosunku do lutego ceny wzrosły o 0,2 proc.

Od dziś stawka 5 proc. VAT obejmuje znowu: mięso i ryby, mleko i produkty mleczarskie, jaja, miód naturalny, orzechy, warzywa i owoce oraz ich przetwory, tłuszcze zwierzęce i roślinne jadalne, zboża i przetwory ze zbóż, w tym pieczywo i pieczywo cukiernicze, określone preparaty i mleko do żywienia niemowląt i dzieci oraz dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego.

Powrót 5 proc. stawki może podnieść ceny żywności mocniej niż sezonowy standard. Efekty podwyżki mogą się jednak rozłożyć na kolejne miesiące. Niektóre duże sieci handlowe już zapowiedziały, że w kwietniu zamrożą swoje ceny na poziomie sprzed podwyżki. Sieci mogą sobie na to pozwolić, co potwierdza, że ich marże w ostatnich miesiącach były stosunkowo wysokie.

„Najpewniej obędzie się bez przełożenia tejże podwyżki w stosunku 1:1 przez największe dyskonty. Spodziewamy się jednak, że z czasem ceny będą podnoszone, co powinno poskutkować miesięcznym wzrostem cen żywności w kolejnych kilku miesiącach” – pisali ekonomiści mBanku.

Jak wyższe ceny żywności przełożą się na ogólny wskaźnik inflacji? Według prognoz Konfederacji Lewiatan powrót 5-procentowej stawki VAT podniesie wskaźnik inflacji o ok. 0,9 pkt proc. Ekonomiści wskazują jednak, że efekt drożejących produktów złagodzony będzie przez wzmacnianie się złotego oraz zwiększanie wynagrodzeń realnych. „Nie ma lepszego momentu na zdjęcie tarczy antyinflacyjnej z żywności, niż jest obecnie” – twierdzi ekspert Konfederacji Lewiatan.

„Podwyżka VAT podbije inflację o 0,8 pkt proc., ale przejściowo” – prognozował Marcin Klucznik z Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Na powrocie do 5 proc. stawki VAT na żywność budżet państwa ma zyskać 12 mld złotych.

Gdy rząd PiS pisał w 2023 roku ustawę budżetową na 2024 roku, planowano w niej zniesienie zerowego VAT na żywność. Tak zapisano w nowelizacji ustawy o finansach publicznych z sierpnia 2023 roku. PiS przedłużył obowiązywanie zerowego VAT na żywność dopiero po przegranych wyborach, gdy formował się już nowy rząd dotychczasowej opozycji.