Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

Już 146 krajów świata uznaje państwowość Palestyny (stan na wrzesień 2025). Teraz do grupy tej dołączy kolejnych dziewięć krajów.

Andora, Belgia, Francja, Malta, Luksemburg, Portugalia, Wielka Brytania, a także Kanada i Australia zapowiedziały, że uznają państwowość Palestyny przed rozpoczynającym się w poniedziałek 22 września 80. Zgromadzeniem Ogólnym ONZ.

Stoi za tym m.in. wysiłek dyplomatyczny prezydenta Francji Emanuela Macrona, który w ten sposób chce przyczynić się do zakończenia wojny w Gazie.

Prezydent Francji uważa, że uznanie Palestyny to „najlepszy sposób na izolację Hamasu” – mówił o tym w wywiadzie telewizyjnym dla izraelskiej stacji Channel 12 w czwartek 18 września.

„Uznanie państwa palestyńskiego oznacza po prostu uznanie uzasadnionego oczekiwania narodu palestyńskiego [do posiadania państwa – red.] i nie ma nic wspólnego z Hamasem” – powiedział Macron w wywiadzie dla izraelskiej telewizji Channel 12. „To najlepszy sposób na izolację Hamasu” – dodał prezydent Francji.

Kolejna fala decyzji o uznaniu Palestyny ma związek z brutalną ofensywą Izraela w Strefie Gazy i brakiem reakcji rządu w Jerozolimie na wezwania do zawieszenia ognia. Państwa chcą w tej sposób wywrzeć presję na Izrael i zrobić krok w stronę rozwiązania dwupaństwowego.

„Uznanie Palestyny przez kolejne państwa podtrzymuje nadzieje na rozwiązanie dwupaństwowe (...) Chodzi o to, by podtrzymać proces, w który angażowały się kolejne brytyjskie rządy” – powiedział David Lammy, wicepremier Wielkiej Brytanii, w programie BBC Sunday w niedzielę 21 września.

Izrael sprzeciwia się tym działaniom i uważa, że to „nagradzanie Hamasu”.

Wciąż najwięcej państw nieuznających Palestyny znajduje się w Europie. Państwowości Palestyny nie uznają państwa bałtyckie, Niemcy, Holandia, Dania, Grecja, Włochy, Czechy, Austria, Finlandia, Szwajcaria, Chorwacja, Macedonia Północna oraz Monako.

Jaki jest kontekst?

Palestyna składa się z dwóch niepołączonych ze sobą stałym terytorium części: z Zachodniego Brzegu i ze Strefy Gazy. Jako państwo jest dziś uznawana przez 146 z 193 członków ONZ, w tym przez Polskę, Hiszpanię, czy Irlandię. Od 2012 roku Palestyna ma w ONZ status państwa nieczłonkowskiego – stałego obserwatora. Nie uznają jej m.in. Stany Zjednoczone, Izrael i większość państw Europy Zachodniej.

Najbardziej zagorzałym przeciwnikiem uznania państwowości Palestyny, oprócz Izraela, są Stany Zjednoczone. Administracja prezydenta Donalda Trumpa posunęła się nawet do tego, że wbrew statutowi ONZ, odmówiono wydania wiz władzom Autonomii Palestyńskiej, aby ci mogli wziąć udział w 80. Zgromadzeniu Ogólnym ONZ w Nowym Jorku. Amerykański Departament Stanu poinformował o tym w piątek 29 sierpnia.

Jednak w sobotę 20 września Zgromadzenie Ogólne ONZ przegłosowało rezolucję pozwalającą prezydentowi Palestyny, Mahmoudowi Abbasowi, przemówić do światowych przywódców podczas nadchodzącego szczytu w Nowym Jorku za pośrednictwem łącza wideo.

Polska utrzymuje stosunki dyplomatyczne z władzami palestyńskimi od 1988 roku, kiedy to uznała państwowość Palestyny. Od 1989 roku w Warszawie mieści się Ambasada Państwa Palestyny, a w Ramallah w Autonomii Palestyńskiej znajduje się Biuro Przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej przy Palestyńskiej Władzy Narodowej.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

W ciągu ostatniej doby w wyniku rosyjskich ataków na terenie Ukrainy zginął co najmniej jeden cywil, a ośmiu innych zostało rannych – informuje dziennik Kyiv Independent powołując się na informacje od władz regionalnych.

Ukraińskie siły powietrzne podały, że w nocy rosyjskie siły zbrojne wystrzeliły w stronę Ukrainy 54 drony bojowe i pozorujące typu Shahed. 33 z nich zostały przechwycone przez obronę przeciwlotniczą. Pozostałe 21 dronów uderzyło w osiem lokalizacji w obwodzie donieckim, czernihowskim, zaporoskim, mikołajowskim i sumskim.

Wśród rannych jest 21-letni mężczyzna z Pokrowska, 68-letnia kobieta ranna w wyniku ataku drona FPV (first-person-view – to typ drona, który jest wyposażony w kamerę, a osoba nim sterująca ma dokładny podgląd co atakuje) oraz dwóch strażaków, którzy zostali zaatakowani podczas gdy walczyli z pożarem sieci energetycznej.

Zgodnie z międzynarodowym prawem humanitarnym atakowanie ludności cywilnej i personelu wykonującego zadania ratownicze jest zabronione, co oznacza, że ataki te mogą stanowić zbrodnie wojenne.

„Rosja musi odczuć konsekwencje swoich działań. Potrzebne są odpowiednie środki przeciwdziałania, aby zmusić ją do dążenia do pokoju. Można to osiągnąć dzięki sile naszej armii, naszym zdolnościom uderzeniowym dalekiego zasięgu oraz silnym sankcjom” – napisał na X prezydent Wołodymyr Zełenski.

Zełenski poinformował, że tylko w zeszłym tygodniu Rosja wystrzeliła w Ukrainę 1,5 tys. dronów bojowych, 1280 kierowanych bomb lotniczych i 50 pocisków różnego typu. W broni tej znaleziono tysiące zagranicznych komponentów z Europy, Stanów Zjednoczonych, Chin czy Japonii.

„Wszystkie te technologie pomagają Rosji w produkowaniu broni na dużą skalę (…) Jeśli Rosja nie zostanie powstrzymana, z pewnością stanie się to zagrożeniem dla krajów Europy i regionu Indo-Pacyfiku (…) Musimy odciąć wszystkie możliwe szlaki dostaw oraz wywrzeć presję na kraje i firmy, które im pomagają (…) Liczymy na to, że 19. pakiet sankcji UE będzie naprawdę bolesny, a Stany Zjednoczone dołączą do Europejczyków [i nałożą sankcje na Rosję – red.] – napisał Zełenski.

Władze Ukrainy poinformowały także w sobotę 21 września, że w wyniku wojny Rosja straciła już ponad 1,1 miliona żołnierzy, którzy zginęli w walkach. Tylko ostatniej doby straty rosyjskie – według danych Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Ukrainy – wyniosły 1010 osób.

Z danych ukraińskich wynika też, że od początku pełnoskalowej inwazji 24 lutego 2022 roku Rosja straciła w Ukrainie ponad 11 tysięcy czołgów, ponad 23 tysiące bojowych wozów opancerzonych, ponad 60 tysięcy pojazdów i zbiorników paliwa, niemal 33 tysiące systemów artyleryjskich, niemal 1500 systemów rakietowych wielokrotnego wystrzeliwania, ponad 1200 systemów obrony powietrznej, 422 samoloty, 341 helikopterów, ponad 60 tysięcy dronów, 28 statków i łodzi oraz jedną łódź podwodną.

Dane podawane przez Ukrainę są dużo wyższe niż straty podawane przez Rosję.

Tylko w tym roku Rosja wyda na zbrojenia ok. 7,5 proc. swojego PKB. Tempo produkcji zbrojeniowej w Rosji jest wyższe niż tempo produkcji zbrojeniowej w Europie.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Agencja Moody’s opublikowała w piątek 19 września komunikat, w którym poinformowano o utrzymaniu długoterminowego ratingu Polski na poziomie A2, przy jednoczesnym obniżeniu jego perspektywy ze stabilnej na negatywną.

Według Moody’s zmiana odzwierciedla „znacznie słabsze prognozy fiskalne i długowe niż wcześniej oczekiwano”. Agencja prognozuje deficyt sektora finansów publicznych na poziomie 6,8 proc. PKB w 2025 r. i 6,6 proc. PKB w 2026 r., przy rosnących wydatkach społecznych, wyższych płacach w sektorze publicznym, kosztach obsługi długu oraz zwiększonych nakładach obronnych, które mają sięgnąć ok. 5 proc. PKB. Moody’s szacuje, że dług publiczny Polski wzrośnie do 65 proc. PKB w 2026 r. i przekroczy 70 proc. PKB pod koniec dekady.

Obniżenie perspektywy związane jest z ryzykiem politycznym — agencja uwzględnia konflikt między rządem z prezydentem, którzy pochodzą z innych obozów politycznych oraz zakłada, że rząd może zdecydować się na zwiększenie wydatków przed wyborami parlamentarnymi w 2027 roku. Te dwa czynniki mają utrudnić konsolidację fiskalną.

Pomimo wyzwań Moody’s podtrzymała ocenę A2, wskazując na „wysoką siłę gospodarczą Polski” – trendowy wzrost realnego PKB na poziomie bliskim 3 proc. i dalsze zbliżanie się dochodów do średniej UE. Agencja prognozuje wzrost PKB o 3,3 proc. w 2025 r. i 3,2 proc. w 2026 r., napędzany głównie konsumpcją prywatną i inwestycjami. Pułapy ratingowe dla zobowiązań w walucie krajowej i zagranicznej pozostają na poziomie Aa1.

Na początku września także agencja Fitch Ratings utrzymała długoterminowy rating Polski w walucie obcej na poziomie „A-”, ale zmieniła perspektywę na negatywną ze stabilnej w związku z przewidywanymi problemami rządy ze zmniejszaniem deficytu.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Kilka europejskich lotnisk zostało sparaliżowanych w wyniku cyberataku na dostawcę systemów odprawy i wejścia na podkład. Zaatakowana firma Collins Aerospace poinformowała o awarii. „Wpływ ogranicza się do elektronicznej odprawy pasażerów i nadania bagażu i można go złagodzić, wprowadzając ręczną odprawę” – poinformowano w oświadczeniu wysłanym e-mailem, który cytuje agencja Reuters. Firma dodaje, że pracuje nad jak najszybszym rozwiązaniem problemu.

Awaria dotyczy między innymi lotniska Heathrow, lotniska w Berlin-Tegel oraz lotniska Brukseli. Część lotów zostałą odwołana, część ulega opóźnieniu.

„Cyberatak na europejskiej lotniska – uważnie przyglądamy się sytuacji. Na ten moment nie ma sygnałów o zagrożeniu dla lotnisk w Polsce.

Po pierwszych analizach wiele wskazuje na ukierunkowany atak, wymierzony w jednego międzynarodowego dostawcę oprogramowania lotniskowego.

Informacje o sytuacji są na bieżąco zbierane, a polskie służby są w kontakcie ze służbami z innych państw” – napisał wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski na Twitterze (X).

Co się wydarzyło?

Zgromadzenie Ogólne ONZ przegłosowało rezolucję pozwalającą prezydentowi Palestyny, Mahmoudowi Abbasowi, przemówić do światowych przywódców podczas nadchodzącego szczytu w Nowym Jorku za pośrednictwem łącza wideo. Stało się tak po tym, jak administracja Donalda Trumpa odmówiła mu wydania wizy. Rezolucję poparło 145 państw, pięć było przeciw, a sześć wstrzymało się od głosu. USA nie przyznały wiz także ok. 90 członkom palestyńskiej delegacji.

Na konferencji w poniedziałek kilka krajów – w tym Kanada, Francja, Wielka Brytania, Belgia i Australia – ma formalnie uznać państwowość Palestyny. Mahmoud Abbas planował w swoim przemówieniu podziękować państwom uznającym prawo Palestyńczyków do samostanowienia i przedstawić wizję przyszłego państwa bez Hamasu – informuje The Guardian.

Jaki jest kontekst?

Zgromadzenie Ogólne ONZ rozpocznie się w poniedziałek i potrwa sześć dni. W ciągu całego wydarzenia przemawiać będzie prawie 150 przywódców państw. We wtorek w Nowym Jorku wystąpi prezydent Donald Trump, który, jak przypomina Reuters, wzywa m.in. do ograniczenia finansowania ONZ przez USA, wstrzymania współpracy USA z Radą Praw Człowieka ONZ oraz przedłużenia wstrzymania finansowania palestyńskiej agencji pomocowej UNRWA. Trump najprawdopodobniej spotka się tam także z Sekretarzem Generalnym ONZ Antonio Guterresem. Będzie to ich pierwsze spotkanie od początku drugiej kadencji prezydenta USA.

W piątek przed Zgromadzeniem Ogólnym ONZ wystąpi także premier Izraela Benjamin Netanjahu, który jest poszukiwany przez Międzynarodowy Trybunał Karny w związku z zarzutami dokonywania przez Izrael zbrodni wojennych oraz zbrodni przeciwko ludzkości w Strefie Gazy.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat:

Przeczytaj także: