Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło

„Gdy przyjechaliśmy w czwartek na granicę (z Litwą), Mikałaj Statkiewicz praktycznie wybiegł z autobusu i pobiegł na terytorium Białorusi. Został zatrzymany. Potem spędził pewien czas w pasie przygranicznym” – powiedział niezależnym białoruskim mediom Denis Kuczynski, doradca liderki białoruskiej opozycji Swiatłany Cichanouskiej.

Uwolnieni wczoraj przez reżim Aleksandra Łukaszenki zostali zawiezieni na granicę a Litwą. Białoruski portal Zerkalo opublikował zdjęcie Statkiewicza samotnie siedzącego przy przejściu granicznym z Litwą w Kamiennym Łogu.

W końcu zamaskowani ludzie zatrzymali go i wywieźli w nieznanym kierunku.

Statkiewicz jest jednym z najbardziej znanych działaczy opozycji wobec reżimu Łukaszenki. W 2010 roku startował w wyborach prezydenckich. Według oficjalnych wyników zdobył nieco ponad jeden procent głosów. Za udział w protestach po wyborach został skazany na sześć lat więzienia, wyszedł po pięciu latach. Ponownie trafił do więzienia w 2020 roku, tym razem miał tam zostać 14 lat.

Jaki jest kontekst

W czwartek 11 września Białorusini uwolnili 52 więźniów politycznych. Było wśród nich trzech Polaków, ale na liście nie było dziennikarza Andrzeja Poczobuta.

Zwolnienie więźniów jest wynikiem negocjacji pomiędzy Białorusinami i Amerykanami. W Mińsku negocjował John Coale, wysłannik prezydenta USA Donalda Trumpa, który spotkał się z białoruskim dyktatorem Alaksandrem Łukaszenką.

Amerykańska delegacja poinformowała o zdjęciu sankcji z białoruskich linii lotniczych Belavia, które zostały nałożone w czerwcu 2022 r. po rozpoczęciu inwazji Rosji na Ukrainę. Amerykanie planują również przywrócić działalność swojej ambasady w Mińsku.

Jak powiedział Coale, cytowany przez białoruską państwową agencję BelTA, Waszyngton szuka normalizacji stosunków z Mińskiem, w tym wznowienia kontaktów politycznych i gospodarczych.

Coale i Łukaszenka mieli również rozmawiać o ewentualnym spotkaniu prezydentów USA i Białorusi. Amerykańska delegacja przekazała Łukaszence osobisty list od Donalda Trumpa, w którym gratulował mu między innymi zwycięstwa Aryny Sabalenki w tenisowym turnieju US Open. Trump podpisał się pod listem samym imieniem, co jest odczytywane jako wyraz przyjaźni.

Przeczytaj inne teksty na podobny temat w OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

„Według naszych informacji granicę przekroczyło 21 dronów” – powiedział rano w Radiu ZET prezydencki minister Marcin Przydacz.

Jak przekazał Przydacz, niektóre maszyny weszły w polską przestrzeń powietrzną i zawróciły.

„Według polskiego wojska drony stanowiły zagrożenie, dlatego zostały kinetycznie neutralizowane. Przyjdzie nam poczekać na raport pewnych informacji, dlaczego stanowiły zagrożenie” – mówił minister i dodawał, że „jeśli 200-kilogramowy dron leci nad terytorium Polski, to sam w sobie już stanowi zagrożenie”.

„17 dron odnaleziony w miejscowości Przymiarki, gmina Księżopol powiat Biłgoraj. Wszystkie służby zostały powiadomione. Policja będzie prowadziła czynności i zabezpieczała teren” – mówiła wczoraj wieczorem Karolina Gałecka, rzeczniczka MSWiA.

Jeszcze wczoraj wieczorem mówiło się o 19 dronach, które przekroczyły polską przestrzeń powietrzną.

Jaki jest kontekst

Przypomnijmy: w nocy z 9 na 10 września rosyjskie drony naruszyły polską przestrzeń powietrzną. Działo się to w trakcie kolejnego zmasowanego ataku powietrznego na Ukrainę. Pierwsze wtargnięcie odnotowano tuż przed północą 9 września, ostatnie ok. godz. 6 rano 10 września.

Kilka dronów zostało zestrzelonych przez stacjonujące w Polsce samoloty F-35 należące do holenderskich sił powietrznych. Szczątki dronów znaleziono do tej pory w 16 lokalizacjach. Większość z nich znaleziono w województwie lubelskim, ale kilka dotarło znacznie dalej od granicy – m.in. w okolice Elbląga w województwie warmińsko-mazurskim, w okolice Opoczna w województwie łódzkim oraz w okolice Nowego Miasta nad Pilicą położonego ok. 75 km od Warszawy.

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

W czwartek 11 września winę Bolsonara uznali sędziowie Cármen Lúcia Antunes Rocha i Cristiano Zanin. Dwa dni wcześniej podobną decyzję podjęła inna dwójka sędziów. Oznacza to, że z pięcioosobowego panelu sędziowskiego cztery osoby są przekonane o winie byłego prezydenta i wyrok zapadł.

Informując o nim, sędzia sądu najwyższego Alexandre de Moraes stwierdził, że Bolsonaro „próbował zniszczyć niezbędne fundamenty demokratycznego państwa prawa, czego największą konsekwencją byłby powrót dyktatury w Brazylii„. Sędzia Antunes Rocha mówiła zaś, że Bolsonaro zasiał w Brazylii „złośliwe ziarna antydemokracji”, ale wyraziła radość z tego, że brazylijskie instytucje i społeczeństwo się obroniły.

Były prezydent został skazany na 27 lat i trzy miesiące więzienia. Sędzia Moraes przez cztery godziny tłumaczył, dlaczego zapadł taki, a nie inny wyrok, mówiąc, że Bolsonaro był przywódcą kryminalnej struktury odpowiedzialnej za zamieszki w styczniu 2023, kiedy po przegranych przez niego wyborach jego zwolennicy ruszyli na sąd najwyższy, parlament i pałac prezydencki, plądrując je.

Jednak piąty sędzia, Luiz Fuks, głosował za uniewinnieniem Bolsonara. Jego zdaniem nie ma dowodów, że to on stał na czele „powstania" 8 stycznia 2023 roku.

Jaki jest kontekst

Jair Bolsonaro został prezydentem w 2019 roku, a do władzy doprowadził go prawicowy, populistyczny program, który można ogólnie porównać do agendy Donalda Trumpa. Zasłynął m.in. nonszalanckim stosunkiem do obostrzeń pandemicznych podczas swojej kadencji, ale przeciwnicy wielokrotnie wypominali mu również wypowiedzi sprzed prezydentury chwalące wojskową dyktaturę w Brazylii czy rządy Pinocheta w Chile oraz aprobatę tortur.

W 2022 roku Bolsonaro przegrał minimalnym stosunkiem głosów kolejne wybory na rzecz charyzmatycznego kontrkandydata lewicy, Luiza Inácia Luli da Silvy. Został tym samym pierwszym prezydentem Brazylii, który nie zdobył drugiej kandencji, a wynik wyborów unaocznił głęboką polaryzację brazylijskiego społeczeństwa. W odpowiedzi rozwścieczeni zwolennicy Bolsonara ruszyli na obiekty rządowe w stolicy kraju, Brasilii.

W 1964 roku w Brazylii doszło do wojskowego zamachu stanu, który doprowadził do ponad 20-letnich dyktatorskich rządów popieranych przez armię – stąd tak obfite wzmianki w mowach sędziowskich na temat możliwości powrotu do wojskowej dyktatury.

Przeczytaj także

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

W Stanach Zjednoczonych trwają obchody upamiętniające 24. rocznicę ataków terrorystycznych z 11 września. W uroczystościach na terenie Pentagonu w Waszyngtonie wziął udział Donald Trump.

Podczas przemówienia amerykański prezydent przytoczył ostatnie słowa kilku pasażerów porwanych samolotów, jakie skierowali przez telefon do swoich najbliższych. Trump opowiedział także historie kilku bohaterów, którzy dobrowolnie ruszyli na pomoc poszkodowanym w atakach. Część z nich zginęła pod gruzami.

– powiedział Trump.

„W kolejnych latach wysłaliśmy jasną wiadomość do wszystkich naszych wrogów: jeśli zaatakujecie Stany Zjednoczone, znajdziemy was, zmiażdżymy was bezlitośnie i zatriumfujemy bez wahania. Dlatego nazwaliśmy dawny Departament Obrony, Departamentem Wojny. Będzie inaczej” – powiedział Trump, nawiązując do nowej, rozszerzonej nazwy departamentu stanu odpowiadającego za bezpieczeństwo.

W Nowym Jorku odbyła się doroczna ceremonia odczytywania imion i nazwisk ofiar, które zginęły w zamach. Wyczytywanie nazwisk niemal 3 tys. ofiar zamachów trwa kilka godzin. Ceremonia przerywana jest sześciokrotnie, aby upamiętnić minutą ciszy najtragiczniejsze momenty tego dnia:

8:46 – uderzenie samolotu w północną wieżę World Trade Center (Lot 11 American Airlines)

9:03 – uderzenie samolotu w południową wieżę World Trade Center (Lot 175 United Airlines)

9:37 – uderzenie samolotu w Pentagon (lot 77 American Airlines)

9:59 – zawalenie się południowej wieży WTC

10:03 – rozbicie się czwartego porwanego samolotu United Airlines lot 93 na polu w pobliżu Shanksville w Pensylwanii

10:28 – zawalenie się północnej wieży WTC

Jaki jest kontekst?

11 września 2001 roku terroryści islamskiej organizacji Al–Kaida porwali w USA cztery samoloty. Dwa z nich uderzyły w 110-piętrowe, bliźniacze wieżowce w Nowym Jorku, trzeci w gmach Pentagonu w Waszyngtonie, w którym mieściło się dowództwo amerykańskiej armii. Czwarty z samolotów, który miał uderzyć w waszyngtoński Kapitol, rozbił się w Pensylwanii po tym, jak pasażerowie podjęli walkę z porywaczami.

W dniu zamachów zginęło 2977 osób — pasażerów porwanych samolotów, osób pracujących w zaatakowanych budynkach, strażaków, policjantów i pracowników innych służb, którzy ruszyli na pomoc poszkodowanym. Tego dnia życie straciło również 19 terrorystów.

W kolejnych latach wiele osób, które przeżyły zamachy, zmarło z powodu chorób wywołanych przez toksyczne substancje, które uwolniły się po zawaleniu się wież World Trade Center. Liczba ta szacowana jest na ok. 7 tys.

Inne teksty OKO.press na ten temat

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Dmitrij Pieskow zapowiedział, że po raz ostatni zabiera głos w sprawie wtargnięcia rosyjskich dronów nad polskie terytorium.

„Nasze ministerstwo obrony wypowiedziało się na ten temat i zaproponowało konsultacje, jeśli będą konieczne” – powiedział rzecznik Kremla i podkreślił, że nie ma już w tej sprawie „nic do dodania”.

- dodał Pieskow.

Przedstawiciel Kremla powiedział także, że rozpoczynające się 12 września wspólne manewry Rosji i Białorusi o nazwie „Zapad”, które będą prowadzone m.in. w pobliżu granicy białorusko-polskiej, nie są skierowane przeciwko żadnemu krajowi.

„To zaplanowane ćwiczenia (…). Mówimy o kontynuacji współpracy wojskowej i wypracowaniu interakcji między dwoma strategicznymi sojusznikami” – powiedział Pieskow.

Rzecznik Kremla powiedział też, że nie ma jeszcze porozumienia w sprawie terminu nowej rozmowy telefonicznej rosyjskiego przywódcy Władimira Putina z prezydentem USA Donaldem Trumpem.

"W razie potrzeby połączenie można szybko zorganizować” – dodał.

Jaki jest kontekst?

W nocy z 9 na 10 września 19 dronów przekroczyło polską granicę i poruszało się w głąb kraju. Kilka z nich zostało zestrzelonych przez stacjonujące w Polsce samoloty F-35 należące do holenderskich sił powietrznych. Szczątki dronów znaleziono do tej pory w 16 lokalizacjach.

Początkowo Kreml nie komentował sytuacji. Pytany o nią podczas konferencji prasowej, Dmitrij Pieskow odsyłał do ministerstwa obrony.

„Przywódcy UE i NATO codziennie oskarżają Rosję o prowokacje. Najczęściej nawet nie próbując przedstawić żadnych argumentów, a Warszawa nawet nie próbowała skontaktować się z Moskwą" – powiedział rzecznik Kremla.

Jednak polski MSZ jeszcze rano wezwał do siebie kierującego rosyjską ambasadą w Warszawie charge d'affaires. Po spotkaniu w rozmowie z dziennikarzami Andriej Ordasz publicznie powiedział, że Warszawa nie ma żadnych dowodów na to, że drony atakujące Polskę były z Rosji.

Inne teksty OKO.press na ten temat

Przeczytaj także: