Dzień na żywo. Afera Funduszu Sprawiedliwości. Kaczyński zeznawał w prokuraturze, policja szuka Romanowskiego

Co się wydarzyło?

Podczas obywatelskiego kongresu „Przyszłość Polska” w Krakowie ogłoszono, że prezes IPN Karol Nawrocki wystartuje w wyborach prezydenckich z poparciem PiS. Kandydaturę Nawrockiego ogłosił prof. Andrzej Nowak, przewodniczący obywatelskiego komitetu.

„Przekaz dnia” o tym, że kandydat, jak i samo spotkanie w Krakowie ma charakter „obywatelski”, a nie partyjny, poszedł w świat jeszcze przed jego rozpoczęciem.

Poseł PiS Jan Mosiński zamieścił na platformie X partyjny instruktaż komunikowania dzisiejszego wydarzenia: „W mediach prosimy o podkreślanie, iż spotkanie w Krakowie ma charakter obywatelski, społeczny i każdy za pośrednictwem biur poselskich mógł się na nie zapisać – zapisy ze względów logistycznych i organizacyjnych.

- czytamy w skasowanym już poście posła Mosińskiego.

Choć spotkanie w Krakowie miało charakter „obywatelski”, to wielokrotnie podkreślano, że w tym samym miejscu, swoją drogę po prezydenturę rozpoczynał 10 lat temu Andrzej Duda.

Dlaczego kandydatem PiS nie został żaden z partyjnych nominatów, wyjaśnił sam Jarosław Kaczyński:

„Mieliśmy znakomitych własnych kandydatów. Ale o naszej decyzji zdecydowały i osobiste zalety pana doktora Nawrockiego, jego życiowa droga, ale zdecydowało także i to, że dzisiaj mamy stan szczególny, który można określić jako wewnętrzną wojnę polsko-polską.

Jaki jest kontekst?

PiS szukał kandydata, który byłby „Dudą 2.0”, jak pisał Witold Głowacki na łamach OKO.press.

„Musi być młody, wysoki, okazały, przystojny. Musi mieć rodzinę. Musi znać bardzo dobrze język angielski. Najlepiej jakby znał dwa języki. Mamy kandydatów, którzy są doskonali i w angielskim, i francuskim. Tak jak ten prawdopodobny przeciwnik w drugiej turze" – mówił Jarosław Kaczyński w wywiadzie dla Radia Maryja na początku września.

Przeciwnik dla kandydata PiS w drugiej turze od wczoraj jest już pewny – prawybory w Koalicji Obywatelskiej oficjalnie wygrał Rafał Trzaskowski. Jego wykształcenie i doświadczenie (był posłem, europosłem, ministrem cyfryzacji, a obecnie prezydentem Warszawy) jest benchmarkiem, do którego Kaczyński chciał się dopasować.

- mówił o wymarzonym kandydacie prezes PiS.

Kaczyński rozważał na początku pięciu kandydatów: Mariusza Błaszczaka, Mateusza Morawieckiego, Tobiasza Bocheńskiego, Przemysława Czarnka i właśnie Karola Nawrockiego. W ostatnich tygodniach w grze zostali już prezes IPN i były minister edukacji.

W ubiegłorocznych wyborach parlamentarnych Przemysław Czarnek na Lubelszczyźnie uzyskał rekordowe poparcie (zdobył ponad 120 tys. głosów), ale w PiS uznano, że w ogólnopolskim starciu obciążeniem byłaby ciągnąca się za nim łatka zamordysty z niewyparzonym językiem.

Kaczyński postawił więc na Nawrockiego, kandydata najmniej znanego, co daje szansę przedstawienia go wyborcom dokładnie tak, jak PiS tego potrzebuje.

Co się wydarzy?

Szymon Hołownia ogłosił w piątek 22 listopada, że kampania przed wyborami prezydenckimi rozpocznie się 8 stycznia 2025 (zgodnie z Konstytucją to Marszałek Sejmu ogłasza wybory prezydenckie). Tego dnia poznamy także datę pierwszej tury, którą będzie najprawdopodobniej jedna z niedziel w maju 2025 r.

PiS i KO mają więc niespełna sześć miesięcy na to, aby „namalować” swoją wersję Nawrockiego przed oczami wyborców.

„W najbliższych tygodniach będziemy zapewne oglądać wyścig, kto pierwszy opowie w przekonujący sposób o Nawrockim. Jego własny sztab czy sztab Trzaskowskiego? Bo pierwsza opowieść, pierwsze wrażenie czerpane z mediów (w tym społecznościowych) ma szansę się utrwalić” – komentuje na łamach OKO.press Agata Szczęśniak.

Co się wydarzyło?

Donald Trump skompletował swój gabinet. Prezydent-elekt stawia na ludzi lojalnych, którzy nie tylko podzielają jego poglądy polityczne, ale także wierzą w szerszy ruch MAGA (Make America Great Again).

Wiele nazwisk wśród nominacji wzbudziło duże kontrowersje, w tym m.in.:

• Marco Rubio – sekretarz stanu. W 2016 roku rywal Trumpa w republikańskich prawyborach, w których ostrzegał przed nim zarówno Republikanów, jak i świat. W ostatnich latach zmienił front o 180 stopni. Poparł Trumpa i przejął część jego agendy, domagając się między innymi wprowadzenia drakońskich praw dotyczących nielegalnych imigrantów.
• Pete Hegseth – sekretarz obrony. Do tej pory Hegseth był prezenterem prawicowej stacji FOX News. Weteran wojny w Iraku i Afganistanie.
• Robert F. Kennedy Jr. – sekretarz zdrowia. Bratanek zamordowanego w 1963 roku prezydenta Johna F. Kennedy'ego zasłynął wiarą w to, że szczepionki powodują autyzm, telefony komórkowe raka, a chemikalia w wodzie transseksualizm.
• dr Mehmet Oz – administrator Centrów Medicare i Medicaid Services. Z wykształcenia chirurg, w latach 2000. zdobył sławę, występując jako ekspert w programie The Oprah Winfrey Show. Później prowadził własny program telewizyjny, w którym wielokrotnie promował kontrowersyjne metody leczenia (np. stosowanie leków na malarię jako leku na covid). „Być może nie ma lekarza bardziej wykwalifikowanego i zdolnego do przywrócenia Ameryce zdrowia” – powiedział Trump o doktorze Oz.
• Kristi Noem – sekretarz bezpieczeństwa wewnętrznego. Dotychczasowa gubernatorka Dakoty Południowej była na krótkiej liście do wiceprezydentury. Szansę na Biały Dom pogrążyła jej biografia, w której przyznała, że zastrzeliła swojego psa, którego „nienawidziła.”
• Tom Homan – specjalnie dla niego Trump stworzył nowe stanowisko „cara granicznego" (ang. Border Tsar). Homan zajmował się polityką migracyjną już za pierwszej kadencji Trumpa. Zasłynął wprowadzeniem w 2018 roku polityki „zero tolerancji”, polegającej na oddzielaniu dzieci deportowanych imigrantów od rodziców. Zapytany, czy w nowej administracji będzie ją kontynuował, odpowiedział: „Ależ skąd, deportujemy ich wszystkich razem”.
• Elon Musk – razem z Vivekiem Ramaswamym ma objąć Departament Efektywności Rządu. To kolejne nowe stanowiska stworzone przez Trumpa. Zadaniem Muska będzie zlikwidowanie rządowej biurokracji, obcięcie nadmiaru przepisów i niepotrzebnych wydatków oraz zrestrukturyzowanie agencji federalnych.
• Karoline Leavitt: sekretarz prasowa Białego Domu. Najmłodsza członkini administracji Trumpa. 27-letnia Leavitt studiowała komunikację i nauki polityczne w katolickim Saint Anselm College. Jeszcze w czasie studiów odbyła staż w FOX News i w Białym Domu, podczas pierwszej prezydentury Trumpa.

Oto lista osób, które pokierują Ameryką przez najbliższe 4 lata (albo do czasu popadnięcia w niełaskę nowego prezydenta):

• Szef personelu Białego Domu: Susie Wiles
• Szef Biura Personalnego Prezydenta: Sergio Gor
• Dyrektor ds. komunikacji Białego Domu: Steven Cheung
• Sekretarz prasowy Białego Domu: Karoline Leavitt
• Sekretarz stanu: Marco Rubio
• Sekretarz obrony: Pete Hegseth
• Sekretarz zdrowia: Robert F. Kennedy Jr.
• Sekretarz spraw wewnętrznych: Doug Burgum
• Sekretarz bezpieczeństwa wewnętrznego: Kristi Noem
• „Car graniczny”: Tom Homan
• Sekretarz ds. weteranów: Doug Collins
• Sekretarz ds. energii: Chris Wright
• Sekretarz ds. transportu: Sean Duffy
• Sekretarz ds. handlu: Howard Lutnick
• Sekretarz ds. edukacji: Linda McMahon
• Sekretarz skarbu: Scott Bessent
• Sekretarz pracy: Lori Chavez-DeRemer
• Sekretarz ds. rolnictwa: Brooke Rollins
• Doradca ds. bezpieczeństwa narodowego: Michael Waltz
• Departament Efektywności Rządu: Elon Musk i Vivek Ramaswamy
• Prokurator generalny: Pam Bondi
• Zastępca prokuratora generalnego: Todd Blanche
• Prokurator USA dla Południowego Okręgu Nowego Jorku: Jay Clayton
• Ambasador przy ONZ: Elise Stefanik
• Ambasador USA przy NATO: Matthew Whitaker
• Ambasador USA w Izraelu: Mike Huckabee
• Ambasador USA w Kanadzie: Pete Hoekstra
• Biuro Zarządu i Dyrektor ds. Budżetu: Russ Vought
• Sekretarz HUD: Scott Turner
• Dyrektor CIA: John Ratcliffe
• Dyrektor wywiadu narodowego: Tulsi Gabbard
• Administrator EPA: Lee Zeldin
• Komisarz FDA: Marty Makary
• Dyrektor CDC: David Weldon
• Przewodniczący FCC: Brendan Carr
• Administrator Centrów Medicare i Medicaid Services: dr Mehmet Oz
• Naczelny chirurg: dr Janette Nesheiwat
• Radca prawny Białego Domu: William McGinley
• Zastępca szefa sztabu: Dan Scavino
• Zastępca szefa sztabu ds. polityki i doradca ds. bezpieczeństwa wewnętrznego: Stephen Miller
• Zastępca szefa sztabu ds. legislacyjnych, politycznych i publicznych: James Blair
• Zastępca szefa sztabu ds. komunikacji i personelu: Taylor Budowich

Jaki jest kontekst?

Nowy gabinet Trumpa bardzo różni się od administracji, którą stworzył podczas swojej pierwszej kadencji. Jak pisze w OKO.press Caludia Zygmunt, „prezydent elekt nie jest zainteresowany ponowną współpracą z osobami, które uważa za zdrajców, i robi wszystko, by nie powtórzyć błędów sprzed ośmiu lat. Tym bardziej że tym razem powraca do Gabinetu Owalnego z większym doświadczeniem i silniejszym mandatem demokratycznym do sprawowania władzy".

Klucz, według którego prezydent elekt dobrał współpracowników, wyjaśnił jego syn:

– powiedział Donald Trump Jr. w programie Sunday Morning Futures w Fox Business.

Prezydenckie nominacje zostaną teraz przedstawione Senatowi. W przeszłości zdarzało się, że senackie przesłuchania eliminowały najbardziej kontrowersyjne kandydatury.

Trump próbował zresztą wyłączyć Senat z podejmowania decyzji, wzywając republikańskich kongresmenów i senatorów do dobrowolnego zawieszenia obrad Kongresu. Konstytucja USA przewiduje bowiem wyjątek, który pozwala prezydentowi na dokonywanie nominacji rządowych bez zgody Senatu, jeśli Kongres nie obraduje.

Autorytarnych zapędów nowego-starego prezydenta nie podchwycili jednak republikańscy senatorowie i przesłuchania rozpoczną się w styczniu, tuż po zaprzysiężeniu Donalda Trumpa na 47. prezydenta Stanów Zjednoczonych.

O swoje stanowiska mogą być już spokojni Elon Musk czy „Graniczny Car” – jako nowo utworzone stanowiska w administracji, nie wymagają akceptacji Senatu.

Inne teksty OKO.press o nominacjach Donalda Trumpa:

Najbogatsze państwa świata – w tym USA, Wielka Brytania, Australia, UE, Japonia, Arabia Saudyjska i Szwajcaria – zgodziły się przeznaczyć 300 miliardów dolarów rocznie na cele transformacji klimatycznej oraz adaptacji do zmian klimatu dla państw biedniejszych do 2035 roku. Środki te mają być dostępne m.in. w postaci pożyczek i grantów. Na razie to porozumienie nieoficjalne.

Jeśli zostanie przyjęte, będzie to jedno z najważniejszych postanowień zakończonego w sobotę 23 listopada szczytu klimatycznego COP29 w Baku, w Azerbejdżanie.

Co się wydarzyło?

Szczyt klimatyczny, który planowo miał się zakończyć w piątek 22 listopada, został wydłużony do soboty, by wynegocjować umowę ws. finansowania transformacji klimatycznej, w tym tzw. wspólny cel finansowania działań dla klimatu. Pierwotna oferta państw wysokorozwiniętych – kwota 250 miliardów dolarów rocznie – została skrytykowana przez jej potencjalnych beneficjentów jako „kawał”.

Jak donosi brytyjski dziennik The Guardian, który śledził negocjacje na żywo w Baku, w rozmowy zaangażowany był sam sekretarz generalny ONZ António Guterres, który jeszcze w nocy z piątku na sobotę obdzwaniał stolice, negocjując wyższą kwotę zobowiązania.

300 miliardów dolarów to sporo pieniędzy, ale to nawet nie jedna trzecia tego, co zdaniem ekonomistów jest potrzebne, by skutecznie wesprzeć transformację klimatyczną w biedniejszych regionach i osiągnąć cele klimatyczne zawarte w porozumieniu paryskim.

Jak wynika z raportu powołanej przez ONZ Niezależnej Grupy Ekspertów Wysokiego Szczebla ds. Finansowania Działań Związanych z Klimatem, złożonej ze światowej sławy ekonomistów, do 2030 roku państwa rozwijające się potrzebują ponad miliard dolarów rocznie, aby możliwe było osiągnięcie celów klimatycznych zapisanych w porozumieniu paryskim.

Ekonomiści wskazują, że co najmniej połowa tych środków powinna pochodzić od państw wysokorozwiniętych, a drugie tyle z budżetów własnych tych państw oraz międzynarodowych instytucji finansowych, takich jak Bank Światowy czy Międzynarodowy Fundusz Walutowy.

Środki te mają być przeznaczone na inwestycje prywatne i publiczne, które mają prowadzić do redukcji emisji gazów cieplarnianych i adaptacji do ekstremalnych zjawisk pogodowych.

Jaki jest kontekst?

To, że państwa wysokorozwinięte powinny partycypować finansowo w adaptacji do zmian klimatu biedniejszych regionów, to jeden z elementów uzgodnień szczytu klimatycznego w Paryżu w 2015 roku. Ta odpowiedzialność państw wysokorozwiniętych wynika z tego, że to one odpowiadają za większość światowych emisji gazów cieplarnianych, czym w przeważającym stopniu przyczyniają się do globalnego wzrostu temperatur.

Dla przykładu: kraje z grupy G20 (z wyłączeniem Unii Afrykańskiej) odpowiadały za 77 proc. światowych emisji w 2023 r. Dodanie Unii Afrykańskiej jako stałego członka G20 zwiększa ten udział jedynie o 5 proc., podczas gdy liczba krajów wzrasta wówczas ponad dwukrotnie – z 44 do 99 – wynika z Emissions Gap Report 2024.

Negocjacje kwoty, którą kraje wysokorozwinięte miałyby przeznaczać na transformację klimatyczną regionów biedniejszych, trwały ponad 3 lata. Ten tzw. nowy wspólny cel finansowania działań dla klimatu (w skrócie NCQG, z ang. The New Collective Quantified Goal on Climate Finance) zastąpi poprzedni, z 2009 roku, kiedy kraje rozwinięte zgodziły się do 2020 roku dojść do przeznaczania minimum 100 miliardów dolarów rocznie na pomoc krajom rozwijającym się w ograniczaniu emisji i budowaniu odporności na skutki zmian klimatycznych – tłumaczy w informacji prasowej dot. szczytu COP29 Koalicja Klimatyczna.

Jak wynika z raportu Emissions Gap Report, w 2023 roku globalne emisje gazów cieplarnianych sięgnęły nowego rekordu na poziomie 57,1 Gt ekwiwalentu CO2, co stanowi wzrost o 1,3 proc. w porównaniu z poziomami z 2022 roku.

Bez natychmiastowego i znacznego obniżenia światowych emisji, do końca tego stulecia średni globalny wzrost temperatur wyniesie 3,1℃ wobec poziomów sprzed epoki industrialnej, a to o ponad dwa razy więcej niż poziom 1,5℃, przy którym, według naukowców, jesteśmy w stanie jeszcze zapobiegać katastrofalnym skutkom zmian klimatu.

„Potrzeby finansowe są ogromne i rosną, we wszystkich obszarach – od ograniczania emisji, przez dostosowywanie się do zagrożeń klimatycznych, po radzenie sobie ze stratami i zniszczeniami. Analizy pokazują, że nowy cel musi sięgnąć co najmniej biliona dolarów, ale wiemy na pewno, że koszty braku działań będą znacznie wyższe. Do uzgodnienia jest wiele, ponieważ środki płynące do państw rozwijających się muszą być transparentnie i odpowiedzialnie zarządzane, dodatkowe w stosunku do pomocy rozwojowej. Nie mogą też generować długów – dla państwa słabo rozwiniętego pożyczki są obciążone zbyt dużym ryzykiem” – powiedziała ekspertka Koalicji Klimatycznej i Polskiego Klubu Ekologicznego Okręgu Mazowieckiego, Urszula Stefanowicz.

Prawybory w KO zostały rozstrzygnięte. Bardzo krótka, 12-dniowa kampania tylko w niewielkim stopniu zmieniła układ sił między kandydatami. Faworyt prawyborów wygrał z trzykrotną przewagą.

Co się wydarzyło?

To Rafał Trzaskowski wygrał w prawyborach Koalicji Obywatelskiej z Radosławem Sikorskim. I to on będzie kandydatem KO na prezydenta w wyborach, które odbędą się latem 2025 roku – ogłosił w sobotę 23 listopada premier Donald Tusk podczas posiedzenia Rady Krajowej.

Zwycięstwo Rafała Trzaskowskiego było zdecydowane i jednoznaczne – uzyskał 74,75 proc. głosów, Radosław Sikorski otrzymał 25,25 proc. głosów.

„ Zdecydowaliśmy się na prawybory — wielkie przedsięwzięcie. W jednej partii kandydata wybierze Jarosław Kaczyński. W drugiej kandydat sam się wybrał. Wszyscy wiemy, że to pierwszy krok, że nikt niczego nie da naszemu kandydatowi, niczego za darmo. Trzeba będzie walczyć o każdy głos, przekonywać każdą Polkę, każdego Polaka do ostatniego dnia wyborów” – mówił Donald Tusk ogłaszając wynik prawyborów.

„Wzięliście na siebie wielki ciężar i sprostaliście temu” – mówił Tusk zwracając się jednocześnie do Trzaskowskiego i Sikorskiego i dziękując im za udział w prawyborach.

Informując na platformie X, czyli w najczęściej przez siebie używanym serwisie społecznościowym, o wynikach prawyborów, Donald Tusk podał nazwisko zwycięzcy i liczbę głosujących. Nie podał natomiast rozkładu głosów. Trzaskowskiego i Sikorskiego nazwał „wielkim zwycięzcą i wielkim pokonanym”.

W Programie Politycznym OKO.press wyniki prawyborów na żywo komentują Agata Szczęśniak i Dominika Sitnicka.

Jaki jest kontekst?

Decyzja o tym, że to jednak prawybory wyłonią kandydata Koalicji Obywatelskiej na prezydenta, została podjęta 9 listopada przez liderów partii tworzących KO i tego samego dnia ogłoszona przez Donalda Tuska. W prawyborach startowało dwóch kandydatów – prezydent Warszawy i kandydat KO w wyborach 2020 roku Rafał Trzaskowski i minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski. Obaj kandydaci mieli jedynie 12 dni na swą kampanię wewnątrz Koalicji Obywatelskiej.

Kampanię – z mieszanym skutkiem – próbował moderować Donald Tusk. Najpierw zamieścił w mediach społecznościowych otwarte sondy mające wskazać preferowanego przez użytkowników kandydata. Na platformie X „wygrał” Sikorski a na Instagramie „zwycięzcą” sondy premiera był Rafał Trzaskowskim. W kolejnym etapie kierownictwo PO podało do wiadomości publicznej wyniki sondażu zamówionego jeszcze przed ogłoszeniem prawyborów- wskazujące, jakoby większe szanse miał mieć Rafał Trzaskowski. Pogłębione wnioski z tego sondażu mają jednak znacznie bardziej ambiwalentną wymowę, o czym pisał w OKO.press Piotr Pacewicz. „Są powody, by myśleć, że Sikorski, choć słabszy w I turze, łatwiej niż Trzaskowski wygrałby z kandydatem PiS w II turze. Trochę inaczej analizujemy sondaż, który miał wpłynąć na prawybory w KO. Ostrzegamy, że wynik prawicy jest niepokojąco dobry” – podkreślał w swej analizie Pacewicz.

Prawybory w KO odbyły się w piątek 22 listopada. Było to głosowanie SMS-owe. "Wybierz kandydata Koalicji Obywatelskiej na Prezydenta RP. Odpisz wpisując cyfrę 1 jeśli głosujesz na Rafała Trzaskowskiego albo 2 jeśli na Radosława Sikorskiego” – taką wiadomość otrzymali w piątek rano członkowie partii wchodzących w skład KO. Uprawnionych do głosowania było łącznie ok 25 tysięcy osób – to członkowie Platformy Obywatelskiej, Nowoczesnej, Inicjatywy Polskiej i Zielonych. Ostatecznie w głosowaniu wzięło udział 22 126 osób.

Były to trzecie prawybory, które zadecydowały o wyłonieniu kandydata Platformy Obywatelskiej. W 2010 roku w prawyborach starli się Bronisław Komorowski i Radosław Sikorski – pierwszy uzyskał 68,5 proc. głosów, drugi 31,5 proc. W 2019 roku prawybory miały rozstrzygnąć, czy KO będzie reprezentować Małgorzata Kidawa-Błońska, czy też Jacek Jaśkowiak. Wygrała Kidawa-Błońska, która otrzymała 73,4 proc. głosów. I tak jednak nastąpiła wymiana kandydatów. W wyborach prezydenckich 2020 roku wystartował ostatecznie – już bez prawyborów – Rafał Trzaskowski.

Do północy członkowie i członkinie partii tworzących Koalicję Obywatelską głosowali w prawyborach prezydenckich. Kto zwycięży: Radosław Sikorski czy Rafał Trzaskowski? Jaką przewagę będzie miał zwycięzca?

O 12:30 dziennikarki OKO.press, Dominika Sitnicka i Agata Szczęśniak, skomentują wyniki w specjalnym wydaniu „Programu politycznego” na żywo na kanale OKO.press na YouTubie.

Zastanowimy się, jaką kampanię będzie prowadził zwycięzca prawyborów? Jak się odnajdzie „w nowych czasach”? Co dalej z przegranym? Czy będzie umiał wrócić do swojej dotychczasowej funkcji? Czy będzie wspierał swojego dotychczasowego konkurenta?

Jak prawybory zmieniły i zmienią Koalicję Obywatelską? Co z pozycją Donalda Tuska? Umocnił się czy stracił, ogłaszając prawybory?

Kandydatem PiS najprawdopodobniej zostanie szef IPN-u Karol Nawrocki. W niedzielę ok. godz. 16 PiS ma ogłosić, kogo wystawi w wyborach prezydenckich w 2025 roku. Co ciekawe, ma to być „kandydat obywatelski”, którego PiS tylko poprze. To raczej skreśla z listy Przemysława Czarnka, Patryka Jakiego czy Mariusza Błaszczaka.

Dlaczego Jarosław Kaczyński zdecydował się postawić na Karola Nawrockiego? Czy kandydat Koalicji Obywatelskiej powinien się go obawiać? Jakie słabości i jakie przewagi ma prawdopodobny kandydat PiS? Czy jego kandydatura świadczy o głębokim kryzysie partii Kaczyńskiego?

Zapraszamy osoby oglądające do zadawania pytań i komentowania na żywo. Do zobaczenia!

Teksty OKO.press o prawyborach w KO i dylematach prezydenckich w PiS