Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Premier Donald Tusk ogłosił w sobotęw Krakowie start „narodowego planu obrony i odstraszania” pod nazwą „Tarczy Wschód”. Projekt ma pomóc zabezpieczyć naszą wschodnią granicę z Białorusią i Rosją.

„Podjęliśmy decyzję, aby zainwestować w nasze bezpieczeństwo, a przede wszystkim w bezpieczną wschodnią granicę 10 mld zł” – mówił premier na krakowskim rynku podczas uroczystości upamiętniającej 80. rocznicę Bitwy pod Monte Cassino.

„Prace już zaczęliśmy. Tak, aby polska granica była bezpieczna w czasie pokoju i żeby była to granica nie do przejścia dla przeciwnika w czasie wojny. Nazwaliśmy ten narodowy plan obrony i odstraszania kryptonimem Tarcza Wschód. To będzie tarcza, która zabezpieczy nas przed atakami ze Wschodu, będzie miała przede wszystkim zadanie odstraszyć wroga. Tarcza Wschód, a więc system fortyfikacji i umocnień i unowocześnienia 400 km granicy z Rosją i Białorusią. To będzie strategia odpychania wojny od naszych granic” – mówił premier do zgromadzonych na uroczystości.

Tusk wyłożył też, dlaczego system fortyfikacji ma powstać.

„Robimy to po to, żeby ci wszyscy, którzy źle życzą Polsce, którzy w swoich planach mają atak, agresję na sojuszników, czy na nasz kraj, żeby usłyszeli tu z krakowskiego rynku: Wara od Polski” – zwracał się do wrogów ze Wschodu premier.

Taka będzie Europa, jaka będzie Polska

„Taka będzie Europa, jaka będzie Polska. Europa będzie bezpieczna, jeśli Polska będzie silna i bezpieczna. I dlatego naszym zadaniem jest wspólnie z innymi chronić wspólnotę zachodu, chronić Europę przed wszelkimi atakami, przed wszelkimi formami agresji” – mówił Donald Tusk na krakowskim rynku.

„Dzisiaj jest tak ważną dla Nas rzeczą, dla Polek i Polaków, dla Rzeczpospolitej, abyśmy dobrze wywiązali się z roli lidera wspólnoty zachodu, tu w tej części świata”.

Program Szpej

Premier ogłosił także kolejny program wsparcia dla żołnierzy. „Postanowiliśmy także, żeby już nie było nigdy poczucia wstydu, czy jakichś zaniechań zadbać o ekwipunek każdego żołnierza, a w najbliższej perspektywie każdego rezerwisty — to jest program pod kryptonimem Szpej, polski żołnierz będzie wyposażony, umundurowany — bo na to zasłużył”.

W czwartek 16 maja w ataku w afgańskiej prowincji Bamian zginęła trójka hiszpańskich turystów, razem z obywatelem Afganistanu. Wczoraj późnym wieczorem potwierdzona została ich narodowość. Brytyjski dziennik „Guardian” cytuje świadka wydarzenia, który słyszał „dzwięki kolejnych strzałów” Według jego relacji „ulice prowadzące do miejsca zdarzenia zostały natychmiast zamknięte przez siły bezpieczeństwa”.

Premier Hiszpanii Pedro Sanchez napisał w piątek wieczorem w mediach społecznościowych:

"Jestem wstrząśnięty wiadomością o zamordowaniu hiszpańskich turystów w Afganistanie.

Śledzę dokładnie sytuację. Konsularna Jednostka Awaryjna pracuje, by zaoferować pełne niezbędne wsparcie.

Pragnę przekazać wyrazy współczucia rodzinie i przyjaciołom ofiar".

W 2021 roku po wycofaniu się z kraju wojsk amerykańskich, władzę przejęło fundamentalistyczne ugrupowanie islamskie – Talibowie. Większości z nas Afganistan kojarzy się przede wszystkim z wojną i właśnie islamskim fundamentalizmem. Ale jest to też kraj, w którym znajduje się wiele atrakcji kulturowych i geograficznych, które wciąż przyciągają potencjalnych turystów. Na liście światowego dziedzictwa UNESCO znajdują się dwa miejsca w Afganistanie. Jedno z nich to pozostałości ogromnych posągów Buddy właśnie w prowincji Bamian. Posągi zostały dotkliwie zniszczone w 2001 roku, podczas pierwszych afgańskich rządów Talibów.

Talibom zależało na otwarciu kraju na ruch turystyczny, by poprawić wizerunek kraju. Ruch wzrastał – w 2023 roku o 120 proc. rok do roku. Ale liczby bezwzględne nie robiły wrażenia – oficjalnie kraj w zeszłym roku odwiedziło 5,2 tys. osób.

Atak w prowincji Bamian z pewnością sprawi, że w tym roku ruch turystyczny w Afganistanie zwolni.

„Premier zobowiązał mnie chociażby do planu realizacji jednej z naszych obietnic, czyli podniesienia kwoty wolnej do poziomu 60 tysięcy złotych. To zobowiązanie jak pozostałe zobowiązania z kampanii wyborczej czy też te, które są z umowy koalicyjnej zostaną oczywiście zrealizowane. Nasza gospodarka znajduje się w bardzo dobrej kondycji. Wciąż mamy zapas do tego, żeby rosnąć jeszcze szybciej” – mówił wczoraj późnym popołudniem podczas transmisji live na Facebooku minister finansów Andrzej Domański.

To zobowiązanie z kampanii wyborczej, o którym Donald Tusk pierwszy raz mówił wiosną 2023 roku. Jest też szeroko krytykowane – nie bez powodu.

PiS mówi o niej często, jako jaskrawy przykład niezrealizowanej przez rząd obietnicy na pierwsze sto dni. Opozycja – i PiS, i Konfederacja – składały własne projekty właśnie po to, by naciskać na rząd i wytykać brak realizacji obietnicy. O absurdalnej debacie nad projektem PiS pisaliśmy tutaj:

Dlatego Domański musi podkreślać, że obietnica ta zostanie zrealizowana. Problem w tym, że nic by się nie stało, gdyby rząd o niej zapomniał.

Nie jest to bowiem przemyślana reforma, a pomysł wyborczy, by przelicytować PiS i pokazać sprawczość. PiS podniósł kwotę wolną do poziomu 30 tys. zł. Donald Tusk postanowił więc przemnożyć tę kwotę przez dwa. Konsekwencją takiej reformy będzie jednak aż około 50 mld zł mniej w państwowym budżecie. A korzyści z niej odczują przede wszystkim średnio i dobrze zarabiajacy. Będzie to więc rezygnacja państwa z olbrzymiej kwoty pieniędzy, aby nieco pogłębić nierówności dochodowe w Polsce.

Na razie jednak rząd i Ministerstwo Finansów ulegają presji opozycji i podkreślają, że pracuje nad tą reformą. Najwcześniej może ona wejść w życie w styczniu 2025 roku.

Będzie nowa komisja badająca rosyjskie wpływy

Jak ustaliło OKO.press nie będzie nowelizacji Lex Tusk, czyli komisji badającej rosyjskie wpływy w Polsce. W ostatnim tygodniu pojawiło się wiele głosów sugerujących, że komisja powinna jak najszybciej podjąć pracę. Wszystko z powodu ucieczki na Białoruś polskiego sędziego Tomasza Szmydta. Jak ustaliła Anna Mierzyńska, Sejm uchyli przepisy powołujące komisję Lex Tusk, a przy Ministerstwie Sprawiedliwości powstanie nowy zespół, który natychmiast zacznie pracę:

Jaka przyszłość dla koni wożących turystów na Morskie Oko?

Podczas piątkowego spotkania zawarto porozumienie, które ma przyczynić się do dobrostanu zwierząt pracujących na trasie do Morskiego Oka. „Podpisaliśmy je, ale bez radości. Nie zmieniamy zdania: transport konny do Morskiego Oka powinien zostać całkowicie zlikwidowany” – komentuje Anna Plaszczyk z Fundacji Viva.

Stan słowackiego premiera wciąż poważny

Premier Robert Fico jest świadomy, ale jego stan nadal jest bardzo poważny – poinformowali lekarze ze szpitala w Bańskiej Bystrzycy. Na razie trudno powiedzieć, jak będą wyglądać kolejne dni, i czy szef rządu nadal będzie leczony w niewielkim miasteczku pod Tatrami.

„Przewiezienie premiera do innej placówki, niezależnie od tego, czy będzie to w Bratysławie, czy za granicą, zależy od dalszego rozwoju sytuacji i oceny zdrowia” – mówił Robert Kaliniak, minister obrony Słowacji. Według informacji agencji AFP po południu rozpoczęła się kolejna operacja postrzelonego szefa rządu.

Jak donosił tuż przed godz. 18 słowacki Dennik N, dotychczas żaden z lekarzy nie wypowiedział się na temat stanu premiera. Słowaccy dziennikarze zauważają, że kiedy w 2016 roku Robert Fico przeszedł operację serca, o jej przebiegu informowali medycy obecni na sali operacyjnej. Teraz o stanie zdrowia szefa rządu wypowiadają się wyłącznie politycy, zwłaszcza minister obrony, Robert Kaliniak.

Wizyta Władimira Putina w Chinach

Zakończyła się dwudniowa wizyta Władimira Putin w Państwie Środka. Putin wraz z liczną delegacją handlową zacieśniał w Pekinie współpracę gospodarczą pomiędzy oba krajami. Gospodarka Rosji opiera się obecnie na przemyśle zbrojeniowym i właśnie handlu z Chinami. W obliczu sankcji nałożonych przez Zachód, wsparcie Pekinu jest dla Putina cenniejsze niż kiedykolwiek. O znaczeniu rosyjsko-chińskich relacji pisze na łamach OKO.press Jacek Perzyński:

Rosyjska ofensywa na Charkowszczyźnie stanęła

Rosyjskiej armii udało się posunąć najwyżej 10 km wgłąb terytorium Ukrainy w obwodzie charkowskim. „Teraz, dzięki naszym siłom i środkom, udało nam się utrzymać okolice Wowczańska. Ale rosyjski ostrzał nie ustaje, zagrożenie trwa” – mówi prezydent Wołodymyr Zełenski.

Tymczasem Władimir Putin twierdzi, że Rosja nie chce zająć jednego z największych ukraińskich miast. „Jeśli chodzi o Charków, to dzisiaj nie ma takich planów” – mówił przywódca Rosji Władimir Putin w czasie konferencji prasowej po swojej wizycie w Chinach. Jak stwierdził, rosyjskie siły jedynie bronią się przed ostrzałem dzielnic mieszkalnych granicznego miasta Biełgorod.

Wbrew tym zapewnieniom idą wypowiedzi prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego, według którego Ukraina nadal musi starać się obronić Charków.

„Potrzebujemy tylko dwóch systemów Patriot. Rosja nie będzie w stanie zająć Charkowa, jeśli je dostaniemy” – powiedział dziennikarzom amerykańskiego ABC News.

Jutro obywatelskie rozmowy w sprawie nowej podstawy programowej z języka polskiego

Wysłuchanie obywatelskie to oddolna inicjatywa, która ma uzupełnić konsultacje zakończone 13 maja przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Podczas wydarzenia w Centrum Nauki Kopernik, każda zgłoszona wcześniej osoba i instytucja będzie mogła wyrazić swoją opinię na temat nowej podstawy programowej z języka polskiego.

Wysłuchanie obywatelskie odbędzie się w sobotę 18 maja w godzinach 10-15. Transmisja z wydarzenia będzie dostępna na Facebooku: https://www.facebook.com/events/1124826748735136/

Powodem wprowadzenia zakazu była ustawa o mobilizacji, którą prezydent Zełenski podpisał w połowie kwietnia. Nowe przepisy wejdą w życie 18 maja. Mężczyźni, którzy przebywają za granicą, będą mieli 60 dni na to, aby zarejestrować się w Terytorialnych Centrach Rekrutacji i Wsparcia Społecznego, Centrum Usług Administracyjnych, konsulacie lub w elektronicznym rejestrze Oberih. Jeśli tego nie zrobią, nie będą mieli prawa do usług konsularnych z wyjątkiem zaświadczeń zezwalających na powrót do Ukrainy.

Ukraińcy mieszkający za granicą nie chcą przechodzić wojskowej rejestracji w obawie przed powołaniem do wojska i wysłaniem na front. Po podpisaniu ustawy mobilizacyjnej przez prezydenta Zełenskiego przed ukraińskimi konsulatami zaczęły ustawiać się kolejki chętnych do przedłużenia ważności dokumentów, zanim w życie wejdą nowe przepisy.

Jednak niespodziewanie 23 kwietnia Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ukrainy tymczasowo zawiesiło obsługę konsularną wniosków obywateli Ukrainy płci męskiej w wieku od 18 do 60 lat.

„Jak to wygląda teraz: mężczyzna w wieku poborowym wyjechał za granicę, pokazał swojemu państwu, że kwestia przetrwania Ukrainy nie jest dla niego ważna, a następnie przychodzi i chce otrzymywać usługi od tego państwa. To nie działa w ten sposób. W naszym kraju toczy się wojna. Pobyt za granicą nie zwalnia obywatela z jego obowiązków wobec ojczyzny” – komentował na portalu X Dmytro Kułeba, szef MSZ Ukrainy.

O kontrowersjach związanych z nowymi przepisami pisała w OKO.press Krystyna Garbicz: