Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Mija rok od czasu ataków terrorystycznych Hamasu na Izrael. Izrael pogrążył się dziś ponownie w żałobie. Tysiące zapalonych świeczek, ludzie trzymający portrety ofiar, zapłakane twarze — takie obrazy płyną dziś z Izraela.

W uroczystościach państwowych upamiętniających ofiary wziął udział premier Benjamin Netanjahu. Netanjahu wyraził podziw dla obywateli ze względu na ich „siłę i wytrwałość”, którą pokazali w obliczu tragedii. Zapewnił, że nie zrezygnuje z walki, dopóki nie sprowadzi wszystkich zakładników i przesiedlonych mieszkańców z powrotem do domów – cytuje wypowiedzi Netanjahu dziennik Jerusalem Post.

„Walczymy o zwycięstwo nie tylko dla siebie, lecz dla przyszłych pokoleń” – powiedział w odniesieniu do toczącej się obecnie w Strefie Gazy i na południu Libanu wojny.

Pod domem Netanjahu w tym czasie trwały protesty rodzin zakładników wciąż przetrzymywanych w Strefie Gazy, którzy uważają, że premier, zamiast zawrzeć umowę z Hamasem celem uwolnienia zakładników, wykorzystuje ich tragedię do uprawiania polityki.

Skoordynowane ataki

To rankiem w sobotę 7 października 2023 roku Hamas przeprowadził ostrzał rakietowy kilku miast w południowym Izraelu. Jednocześnie ok. 6 tysięcy bojowników Hamasu przedarło się na terytorium Izraela, mordując mieszkańców przygranicznych miejscowości.

Jeden z najkrwawszych ataków miał miejsce na terenie festiwalu muzyki elektronicznej Supernova. Kilkudziesięciu ubranych w wojskowe mundury terrorystów otworzyło ogień do tłumu bawiących się młodych ludzi. Zginęły 364 osoby, a 40 zostało wziętych do niewoli.

W Strefie gazy dochodzi do ludobójstwa?

Izrael odpowiedział na ataki Hamasu pełnoskalową inwazją lądową na Strefę Gazy, która trwa już rok. Konflikt rozlewa się też coraz szerzej po krajach regionu. W ciągu tego roku Strefa Gazy został niemal zrównana z ziemią.

W rocznicę ataku Hamasu, który sprowokował izraelską inwazję na Gazę, rozmawiamy z izraelskim historykiem Omerem Bartowem. Badacz historii ludobójstwa w ostatnich miesiącach zmienił zdanie: działania Izraela w Gazie nazywa aktami ludobójczymi.

Romanowski nie stawia się w prokuraturze

Krajową politykę rozpalały dziś m.in. dwa tematy.

Podejrzany o nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości były wiceminister sprawiedliwości Marcin Romanowski nie stawił się na przesłuchanie w prokuraturze. Prokuratura chciała mu przedstawić 11 zarzutów w związku z FS. Romanowski twierdzi, że miał zaplanowany wyjazd na Węgry. Unikanie współpracy ze śledczymi może doprowadzić do wystąpienia w sprawie nowych okoliczności, dających podstawę do ponownego zatrzymania polityka PiS.

Duda blokuje zmiany w TK

Prezydent Andrzej Duda nie podpisał przegłosowanych przez Sejm ustaw o TK, których celem było przywrócenie konstytucyjności tego organu. Zamiast tego zdecydował się skierować je w trybie kontroli prewencyjnej do Trybunału Konstytucyjnego. Zgodnie z przewidywaniami prezydent planuje blokować zmiany w upolitycznionym przez PiS Trybunale Konstytucyjnym.

Trump w rozmowie z Rachoniem

W poniedziałek 7 października 2024 Telewizja Republika wyemitowała 13-minutową rozmowę Michała Rachonia z Donaldem Trumpem. Kandydat Republikanów na prezydenta USA twierdził, że ma z Polakami „niezwykłą chemię”. Wyraził nadzieję, że zdobędzie wszystkie głosy amerykańskiej Polonii. O kandydatce Demokratów Kamali Harris powiedział, że jest marksistką, kłamie i ma niskie IQ. Rozmowa została nagrana w Trump Tower w Nowym Jorku.

Zmiany w Radzie Mediów Narodowych

Krzysztof Czabański ma zostać odwołany z funkcji szefa Rady Mediów Narodowych — dowiedział się Onet. Wniosek o jego odwołanie złożyli posłowie Koalicji Obywatelskiej. Decyzję w tej sprawie podejmie Sejm. Odwołanie Czabańskiego to próba zniesienia paraliżu tej instytucji.

Boże, chroń cara

Najbardziej znienawidzony przywódca na świecie, prezydent Rosji Władimir Putin, obchodził dziś 72. urodziny. Putin urodzin się 7 października 1952 roku w Leningradzie, czyli obecnym Sankt Petersburgu. Jest najdłużej rządzącym liderem Rosji od czasów Józefa Stalina, który umarł w 1953 roku. Grono przywódców, którzy świętują urodziny prezydenta Rosji, jest coraz mniejsze. „Prezent urodzinowy” Putinowi zrobili za to ukraińscy hakerzy i ukraińska armia.

Pierwsze Nagrody Nobla przyznane

Rusza tydzień noblowski. Pierwszymi laureatami tegorocznej Nagrody Nobla zostali Victor Ambros i Gary Ruvkun. Amerykańscy biolodzy otrzymali nagrodę w dziedzinie medycyny i fizjologii.

Rekordowe niedobory wody

3,6 miliarda ludzi zmaga się z ograniczonym dostępem do wody przez co najmniej miesiąc w roku. Według prognoz do 2050 roku liczba ta może wzrosnąć do ponad 5 miliardów. Zmiany klimatu zwiększyły także prawdopodobieństwo powodzi w Polsce.

Premier Słowacji Robert Fico aktywizuje się w otwartym wspieraniu Rosji na forum UE. W niedzielę 6 października zapowiedział w wywiadzie w programie „Za pięć dwunasta”, że dopóki będzie premierem, Słowacja nie zgodzi się na członkostwo Ukrainy w Sojuszu Północnoatlantyckim.

W tym samym wywiadzie oznajmił też, że w 2025 roku, pojedzie do Moskwy wziąć udział w uroczystościach obchodów 80. rocznicy wybuchy II wojny światowej – „jeśli zostanie zaproszony”.

Kilka dni wcześniej, podczas konferencji prasowej z udziałem słowackich mediów, oznajmił, że jak tylko wojna w Ukrainie się skończy, zamierza odbudować „normalne relacje z Rosją”.

„Nie” dla Ukrainy w NATO

„Tak długo jak będę stał na czele słowackiego rządu, wydam polecenie posłom mojej partii, aby nigdy nie zgodzili się na wejście Ukrainy do NATO” – cytuje wypowiedź Ficy słowacki portal Dennik.

Fico tłumaczy też, że jego zdaniem „byłoby to początkiem III wojny światowej” i podkreśla, że Słowacja ma możliwość zablokować członkostwo Ukrainy, bo do decyzji o rozszerzeniu NATO niezbędna jest jednomyślność.

Jego zapowiedź stoi w kompletnej sprzeczności ze stanowiskiem nowego szefa NATO, Marka Ruttego.

Rutte, były premier Holandii, który funkcję sekretarza generalnego NATO objął 1 października 2024, w swoją pierwszą podróż zagraniczną jako sekretarz generalny NATO udał się na Ukrainę. Jego wystąpienie w Kijowie 3 października było wyrazem gorącego wsparcia dla walczącej z rosyjską agresją Ukrainy.

„Ukraina jeszcze nigdy nie była bliżej NATO. Zostaniemy na tej ścieżce tak długo, aż Ukraina zostanie członkiem Sojuszu” – powiedział.

„To dzięki Rosji”

W tym samym wywiadzie słowacki premier oznajmił też, że w przyszłym roku zamierza wziąć udział w obchodach 80. rocznicy zakończenia II wojny światowej w Moskwie – „jeśli zostanie zaproszony”.

Tego samego dnia, przemawiając podczas uroczystości rocznicy wejścia wojsk radzieckich do Słowacji, co miało miejsce 6 października 1944 roku, Fico podkreślił, jak wielkim poświęceniem ze strony ZSRR było wyzwolenie terenów Słowacji spod nazistowskiej okupacji.

„Wolność przyszła ze wschodu i nic tego nie zmieni” – cytuje wypowiedź Ficy portal Politico.

Także na arenie europejskiej premier Robert Fico coraz wyraźniej ustawia się w kontrze do unijnej polityki bezpieczeństwa i obrony, czym łamie obowiązki państwa członkowskiego, które do jej wytycznych powinny się dostosować.

W czwartek 3 października podczas konferencji prasowej w Bratysławie premier Słowacji zapowiedział też, że gdy tylko skończy się wojna w Ukrainie, zamierza przywrócić „normalne relacje gospodarcze z Rosją”, czyli m.in. wznowić handel. Fico sprzeciwia się m.in. obowiązującym na forum UE ograniczeniom zakupów surowców energetycznych z Rosji.

Prezydent Andrzej Duda nie podpisał przegłosowanych przez Sejm ustaw o TK, których celem było przywrócenie konstytucyjności tego organu. Zamiast tego zdecydował się skierować je w trybie kontroli prewencyjnej do Trybunału Konstytucyjnego.

„Chaos ustrojowy”

W uzasadnieniu opublikowanym na stronie Kancelarii Prezydenta prezydent argumentował, że jego zdaniem, zarówno ustawa o TK z 13 września 2024 roku, jak i datowana na ten sam dzień ustawa zawierająca przepisy wprowadzające, są niezgodne z Konstytucją.

„Rozwiązania przyjęte w przepisach dotyczących Trybunału Konstytucyjnego godzą w bezpieczeństwo prawne obywateli i mogą pozbawiać ich wielu praw nabytych w następstwie orzecznictwa Trybunału” – czytamy w komunikacie KPRP.

Zdaniem prezydenta regulacje ustawy doprowadzą do „chaosu ustrojowego w skali niemożliwej dzisiaj do przewidzenia”.

„Dla zobrazowania istoty zagrożeń wskazać należy, że kwestionowane we wniosku regulacje stwierdzające nieważność orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego i pozbawienie ich skutków prawnych oraz przepisy z nią powiązane dotyczą około 100 wyroków Trybunału. Znaczna ich część dotyczy materii związanej bezpośrednio z ochroną praw i wolności człowieka i jest bardzo korzystna dla obywateli. Takie rozwiązanie niewątpliwie godzi w ich bezpieczeństwo prawne” – podkreślono w komunikacie.

Prezydent twierdzi też, że ustawy posługują się nieznaną prawu instytucją „osoby nieuprawnionej do orzekania” celem podważenia statusu niektórych sędziów TK, co według niego również jest wadliwe prawnie.

Próba przywrócenia praworządności

Nowa ustawa o TK i ustawa o przepisach wprowadzających to próba przywrócenia praworządności w zdemolowanym przez rządy Zjednoczonej Prawicy wymiarze sądownictwa.

Jako że u zarania demontażu systemu konstytucyjnego w Polsce leżą wdrożone przez PiS zmiany w ustawach o TK, na mocy których możliwe było nielegalne wymienienie składu Trybunału przed upływem kadencji poprzednich członków, a tym samym upolitycznienie Trybunału, ustawodawca jest zmuszony do znalezienia sposobu wycięcia z dorobku prawnego Rzeczpospolitej wyroków TK, w składzie którego obradowali nielegalnie powołani sędziowie.

To temu mają służyć kwestionowane przez prezydenta przepisy przejściowe, dostosowujące i uchylające obecnie obowiązujące ustawy odnoszące się do funkcjonowania Trybunału oraz unieważniające wydane w ostatnich latach wyroki TK w składzie z udziałem „osób nieuprawnionych do orzekania”. Według nowych regulacji te wyroki miałyby być „nieważne i niewywierające skutków”.

Nowe zasady wyboru sędziów do TK

Jednocześnie na mocy nowej ustawy o TK ma być możliwe powołanie nowego składu Trybunału. Według zakwestionowanych przez prezydenta przepisów, sędziowie Trybunału mieliby być wybierani przez Sejm większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Kandydaci musieliby spełniać też określone warunki:

• mieć od 40 do 70 lat,
• w 4-letnim okresie poprzedzającym wybór nie mogą sprawować mandatu posła, senatora lub posła do Parlamentu Europejskiego, być członkiem Rady Ministrów ani partii politycznych,
• regularnie składać oświadczenia majątkowe.

Regulacja ustanawia też 14-dniowy termin odebrania ślubowania sędziowskiego przez prezydenta, liczony od dnia wyboru przez Sejm. Przepisy zakładają, że ślubowanie nie musiałoby odbywać się przy udziale prezydenta RP, lecz w obecności notariusza.

Obie ustawy dotyczące Trybunału Konstytucyjnego, wraz z przyjętą w marcu uchwałą Sejmu i propozycją zmiany konstytucji, stanowią pakiet kompleksowej reformy TK przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości pod nadzorem ministra Adama Bodnara.

W poniedziałek 7 października 2024 Telewizja Republika wyemitowała 13-minutową rozmowę Michała Rachonia z Donaldem Trumpem.

Rozmowa została nagrana w Trump Tower w Nowym Jorku.

Najważniejsze przesłanie byłego prezydenta USA, a obecnie kandydat na prezydenta brzmiało: „Kocham Polaków, relacje z Polakami są po prostu niezwykłe. Mam nadzieję, że pójdą na wybory i zagłosuj na mnie, bo

„Niesamowita chemia” Trumpa z Polakami

Trump kilka razy wspominał przemówienie, jakie wygłosił w Warszawie 6 lipca 2017 roku.

Jeśli ktoś go nie pamiętał, to Trump sam się pochwalił: „Mówili, że to było najwspanialsze przemówienie prezydenta USA w Europie”.

Według Trumpa było wtedy czuć „niesamowitą chemię”, jaką ma z Polakami. Nie przypadkiem Trump opowiada o swojej szczególnej więzi z osobami polskiego pochodzenia. Zwyczajnie: liczy na głosy Polonii w listopadowych wyborach. Najprawdopodobniej wybory rozstrzygną się o włos.

„Powinienem zdobyć większość Polskich głosów. Mam nadzieję, że zdobędę wszystkie” – mówił Trump i zachęcał: „Zaopiekuję się Polakami, zawsze to robiłem”.

„Kamala Harris ma bardzo niskie IQ”

W rozmowie z Rachoniem Trump zaatakował swoją rywalkę, Kamalę Harris, w taki sam sposób, jak to robi od tygodni na wyborczych wiecach. „Ona jest osobą o niskim IQ [iloraz inteligencji], bardzo niskim IQ. Wierzę, że gdybyśmy teraz podali ją testom, to uzyskałaby bardzo niski wynik”. Nazwał ją też marksistką.

Stwierdził też, że Harris jest niesamodzielna, bo to inne osoby mówią jej, co ma mówić.

W towarzystwie Rachonia Trump wyrzucał też Harris, że kłamie na temat swojej pracy w McDonald's. Polscy widzowie zapewne nie wiedzą, o co chodzi, a Rachoń nie wyjaśnia. Zatem: o co chodzi?

Kamala Harris kilka razy wspomniała ostatnio, że jako studentka college'u pracowała latem w McDonald's. Kandydatka chce ewidentnie w ten sposób pokazać, że ma jakieś związki z klasą pracującą. Trump i jego zwolennicy zarzucili jej kłamstwo. Twierdzą, że dziennikarze (m.in. Fox News) sprawdzili i Harris nie pracowała w tym fast foodzie. Ale to nieprawda. Jak dotąd dziennikarzom nie udało się ustalić, czy Harris faktycznie pracowała w McDonald's. Minęło około 40 lat, trudno znaleźć jakiekolwiek dowody, które by potwierdzały kilkutygodniowe zatrudnienie studentki.

Jak wskazuje dziennikarz „Washington Post”, technicznie twierdzenie Harris można określić jako „niepotwierdzone”.

Jednak w wywiadzie z Telewizją Republika Trump powtarza, że Harris kłamała. „Kłamała prawie we wszystkim” – mówi Trump o biografii Harris. Nie wiadomo, co ma na myśli.

Trump powiedział też, że jego polityczni przeciwnicy (Demokraci) „są w pewnym sensie szaleni”. To ewidentne nawiązanie do słów Tima Walza, kandydata Demokratów na wiceprezydenta, który powiedział w wywiadzie dla telewizji MSNBC: „Ci goście są dziwni”. Chodziło mu o Trumpa i kandydata Republikanów na wiceprezydenta, J.D. Vance'a.

Przez całą 15-minutową rozmowę Rachoń ani razu nie skontrował odpowiedzi Trumpa. Nie zareagował ani na obraźliwe słowa pod adresem Kamali Harris, ani na nieprawdziwe twierdzenie, że w Ukrainie zginęły miliony ludzi.

„Gdybym rządził, nie byłoby wojny w Ukrainie”

Jedno z pytań Rachonia dotyczyło energetyki, jej znaczenia dla Stanów Zjednoczonych i związanych z surowcami relacji z Rosją. Rachoń przypomniał jedno z haseł Trump: „Drill, baby, drill”, czyli „Kop, kochanie, kop” – wydobywaj jak najwięcej gazu.

„Jak wiecie, zamknąłem Nord Stream 2” – oznajmił Trump w odpowiedzi. Ponieważ Trump mówi to nie pierwszy raz, polskie media już sprawdziły tę wypowiedź. Na przykład PAP pisał: „W rzeczywistości były prezydent podpisał w 2020 r. budżet obronny zawierający sankcje wobec niektórych firm zaangażowanych w budowę gazociągu, lecz nie powstrzymały one realizacji projektu. Nastąpiło dopiero po rosyjskiej pełnoskalowej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 r.”

Jednak Trump mówił: „Całkowicie zamknąłem sprawę z Putinem. To zostało zrobione. A oni ponownie to otworzyli i dali Rosji mnóstwo pieniędzy”.

Trump zapowiedział, że obniży ceny energii w USA o 50 proc.

I wrócił do wyborców polskiego pochodzenia: „Nie było prezydenta lepszego dla Polaków. Nie mielibyśmy wojny [z Rosją], gdybym był prezydentem. Stało się tak, ponieważ w Stanach Zjednoczonych mamy niekompetentne przywództwo. Nie ma mowy, że ta wojna z Ukrainą by się wydarzyła. A to zagraża Polsce. Ponieważ, jak to się mówi: będziecie następni”.

Tutaj Trump zaczął opowiadać, co by się nie stało, gdyby rządził. Stwierdził, że dzisiaj wciąż żyłyby miliony ludzi.

Choć trudno o wiarygodne rachunki liczby osób, które zginęły w czasie wojny od 2022 roku. Jednak szacunki mówią najwyżej o 500 tysiącach żołnierzy z obu stron. Do tego dochodzą ofiary cywilne. Z pewnością nie są to miliony. Co nie zmienia tego, że wojna przyniosła mnóstwo ofiar, tragicznych śmierci.

„Andrzej Duda, mój przyjaciel”

Były prezydent powtórzył też postulat, by państwa członkowskie Sojuszu Północno Atlantyckiego przeznaczały więcej środków z budżetu na obronność.

„Gdyby mnie nie było, nie byłoby teraz NATO” – pochwalił się Trump.

Rachoń przypomniał propozycję Andrzeja Dudy, by państwa sojusznicze zobowiązały się do przeznaczania 3 proc. budżetu na obronność. W odpowiedzi Trump przebił propozycję Dudy i zaproponował 4 proc.

„Duda jest bardzo dobrym człowiekiem, świetny facet, jest moim przyjacielem” – powiedział o polskim prezydencie Donald Trump. I wspomniał ich wspólną kolację.

„Wrócimy do normalności”

Ostatnie minuty rozmowy Michał Rachoń wykorzystał, by zapytać Trumpa — w imieniu konserwatystów z całego świata — o „ideologię woke” i „ideologię gender”. Chciał wiedzieć, czy według byłego prezydenta „mężczyźni czujący się kobietami nie powinni mieć możliwości rywalizacji w kobiecym sporcie”.

„Co będzie, jak młody chłopak wyjdzie z domu i wróci jako dziewczyna?” – fantazjował Trump. „Rodzice nie mają nic do powiedzenia”.

Na sam koniec Trump zaserwował widzom Telewizji Republika jeszcze jedną wypowiedź niezgodną z faktami. Stwierdził, że prowadzi w sondażach, w tym – w decydujących stanach. To nieprawda. W ogólnokrajowych sondażach Kamala Harris ma przewagę 3 pkt proc. nad Trumpem. Przy czym należy pamiętać, że to wciąż różnica w granicach błędu statystycznego.

W decydujących stanach sytuacja jest bardziej skomplikowana. Jednak w większości z nich niewielką przewagę ma kandydatka Demokratów.

Krzysztof Czabański ma zostać odwołany z funkcji szefa Rady Mediów Narodowych — dowiedział się Onet. Wniosek o jego odwołanie złożyli posłowie Koalicji Obywatelskiej. Decyzję w tej sprawie podejmie Sejm.

Próba odwołania Krzysztofa Czabańskiego, byłego posła PiS i wieloletniego współpracownika Jarosława Kaczyńskiego, z funkcji szefa Rady Mediów Narodowych, to próba zniesienia paraliżu tej instytucji.

Rada Mediów Narodowych została powołana przez PiS w 2016 roku i niezgodnie z Konstytucją powierzono jej kompetencje powoływania zarządów mediów publicznych. Wcześniej kompetencje te posiadała Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

To RMN powołała Kurskiego

To Rada Mediów Narodowych powołała na stanowisko szefa TVP Jacka Kurskiego, który przeprowadził wielki projekt upolitycznienia mediów publicznych. Pod jego sterami TVP zamieniła się w tubę propagandową partii rządzącej.

Ze względu na brak współpracy ze strony obsadzonej nominatami PiS Rady Mediów Narodowych niezbędne było znalezienie innego sposobu na przeprowadzenie zmian w mediach publicznych. Już jesienią 2023 roku ówczesny minister kultury Bartłomiej Sienkiewicz sięgnął po rozwiązania z katalogu prawa spółek. Postawił spółki mediów publicznych w stan likwidacji, dzięki czemu formalnie zarządzają nimi obecnie likwidatorzy.

Niezbędne jest uporządkowanie statusu instytucji regulujących media i powołanie nowych zarządów. Odwołanie Krzysztofa Czabańskiego z funkcji prezesa RMN ma być pierwszym krokiem do odbetonowania tej instytucji. Po odwołaniu Czabańskiego możliwe będzie wybranie nowego członka składu RMN przez Sejm.

Zakazane łączenie funkcji

Sejm może zająć się wnioskiem o odwołanie Krzysztofa Czabańskiego z funkcji szefa Rady Mediów Narodowych jeszcze w tym tygodniu. Najbliższe, trzydniowe posiedzenie Sejmu rozpocznie się w środę 9 października. Najpierw wniosek przeproceduje sejmowa komisja kultury i środków przekazu, która ma go zaopiniować. Zajmie się tym w czwartek 10 października o 16.

Powodem odwołania Czabańskiego ma być złamanie zakazu łączenia funkcji szefa Rady Mediów Narodowych z uczestniczeniem „w podmiocie będącym dostawcą usługi medialnej lub producentem radiowym i telewizyjnym” – pisze Onet.

Krzysztof Czabański zasiada bowiem w Radzie Instytutu im. Lecha Kaczyńskiego, przez co ma pośredni wpływ na działalność spółek zależnych od Instytutu, w tym Srebrnej sp.z.o.o. i Srebrnej-Media sp. z.o.o., a dalej spółki Geranium, Forum S.A., Słowo Niezależne i Telewizję Republika. Opinię prawną na ten temat stworzył mec. Krzysztof Ślesicki. Komisja kultury zamówiła też dwie dodatkowe opinie autorstwa prof. Michała Romanowskiego i prof. Huberta Izdebskiego.