Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło

Jak czytamy na stronie Trybunału Konstytucyjnego, celem pisma jest "zainicjowanie szerokiej analizy orzeczeń sądów powszechnych, w których dopuszczono się dokonania bez podstawy prawnej kontroli orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, odmówiono uznania wyroków TK za ostateczne i powszechnie obowiązujące lub zakwestionowano status sędziów TK oraz legalność ich wyboru”.

Prezes TK wniósł również o dokonanie przez zastępcę rzecznika dyscyplinarnego oceny zachowania takich sędziów pod kątem ewentualnej możliwości popełnienia przewinienia dyscyplinarnego.

„Działanie Prezesa TK stanowi wyraz sprzeciwu wobec przyczyniania się organów władzy publicznej do pogłębiania chaosu prawnego oraz umotywowane jest szczególną troską o zagwarantowanie Trybunałowi Konstytucyjnemu należnej mu pozycji zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej” – napisano.

Jaki jest kontekst

W marcu 2024 roku Sejm przyjął uchwałę, która stwierdza, że uwzględnienie rozstrzygnięć TK wydanych z naruszeniem prawa może być uznane za naruszenie zasady legalizmu. Uchwała ta dotyczyła m.in. sędziów Mariusza Muszyńskiego, Jarosława Wyrembaka i Justyna Piskorskiego, których wybór uznano za niezgodny z prawem.

Pod koniec 2024 roku rząd stwierdził, że publikacja rozstrzygnięć TK w dziennikach urzędowych mogłaby utrwalić kryzys praworządności. „Nie jest dopuszczalne ogłaszanie dokumentów, które zostały wydane przez organ nieuprawniony” – dodano w uchwale.

Jak podaje cytowany przez WP PAP prezes Święczkowski w styczniu 2025 roku zaapelował do premiera Donalda Tuska o publikację 22 wyroków TK z 2024 roku. Sędziowie TK podkreślają, że „wyrok wchodzi w życie z dniem ogłoszenia przez TK”.

Czytaj więcej tekstów OKO.press

Co się wydarzyło

„Diabeł tkwi w szczegółach. Mamy zespół, który pojedzie do Arabii Saudyjskiej, kierowany przez naszego doradcę ds. bezpieczeństwa narodowego i naszego sekretarza stanu. Myślę, że musimy porozmawiać o tych szczegółach” – powiedział Witkoff w programie „Hannity” w Fox News.

Jak informuje PAP, to oznacza, że w skład amerykańskiej delegacji wejdą sekretarz stanu Marco Rubio i doradca ds. bezpieczeństwa narodowego Białego Domu Mike Waltz.

W środę Wołodymir Zełenski będzie rozmawiał z Donaldem Trumpem, o czym prezydent Ukrainy poinformował w trakcie konferencji prasowej w Finlandii. Podczas rozmowy ma usłyszeć szczegóły ustaleń między amerykańskim prezydentem a Władimirem Putinem.

Ukraiński przywódca — jak podaje RMF FM — przekazał, że Kijów jest gotowy wysłać zespół, który z przedstawicielami Stanów Zjednoczonych będzie pracował nad zawieszeniem broni. Dodał też, że Ukraina może przygotować listę obiektów infrastruktury energetycznej, których powinny być wyłączone z rosyjskich ostrzałów. Jego zdaniem kluczową rolę w kontrolowaniu zawieszenia broni powinien pełnić właśnie Waszyngton.

Zapytany, gdzie znajduje się jego „granica” w negocjacjach z Putinem, odparł, że potrzebuje gwarancji, że nie dojdzie do wojny kolejny raz. Zażądał też uwolnienia tysięcy jeńców przetrzymywanych w Rosji (...). „Nie uznamy terytoriów okupowanych za rosyjskie. Dla Ukrainy to czerwona linia” – stwierdził.

Jaki jest kontekst

We wtorek po rozmowie telefonicznej prezydenta USA Donalda Trumpa i przywódcy Rosji Władimira Putina, Biały Dom ogłosił, że „ruch w stronę pokoju rozpocznie się od zawieszenia broni w energetyce i infrastrukturze oraz technicznych negocjacji w sprawie wprowadzenia w życie morskiego zawieszenia broni na Morzu Czarnym, pełnego zawieszenia broni i trwałego pokoju. Te negocjacje rozpoczną się natychmiast na Bliskim Wschodzie”.

„Jeśli chodzi o rozejm ograniczony do infrastruktury energetycznej i zawieszenie broni na Morzu Czarnym, myślę, że Rosjanie zaakceptowali oba te punkty. Mam nadzieję, że Ukraińcy też to zaakceptują” – powiedział Witkoff.

Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow przekazał, że Putin rozmawiał z Trumpem o żądaniu Moskwy, by Zachód zakończył wsparcie militarne dla Ukrainy i nie udostępniał jej informacji wywiadowczych. Tymczasem prezydent USA oświadczył we wtorek, że w rozmowie z Putinem nie poruszył kwestii pomocy dla Ukrainy.

Czytaj inne teksty OKO.press

Co się wydarzyło

„Oddajemy rodzicom to, co najcenniejsze, czyli czas, który mogą spędzić ze swoim maluszkiem. Ten czas rodzicom wcześniaków, rodzicom tych noworodków, które z powodów zdrowotnych dłużej niż przeciętnie zostają w szpitalu, był odbierany” – mówiła podczas briefingu prasowego szefowa ministerstwa rodziny i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.

„Ogromnie się cieszę z tego, że 19 marca kończy się czas absurdu, który polegał na tym, że rodzice tak ciężko chorych dzieci, w tym wcześniaków, tracili cenny czas urlopu macierzyńskiego wtedy, kiedy ich dziecko było w szpitalu” — mówi w rozmowie z portalem tvn24.pl Elżbieta Brzozowska, wiceprezeska fundacji „Koalicja dla Wcześniaka” i autorka petycji wzywającej do zmiany przepisów.

Dodatkowe 8 lub 15 tygodni urlopu

Ustawa wprowadza dodatkowy urlop macierzyński do 8 lub do 15 tygodni – w zależności od okresu hospitalizacji i tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko.

Prawo do nowego urlopu zyskują rodzice dzieci:

• Urodzonych przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000g – do 15 tygodni urlopu,
• Urodzonych po ukończeniu 28 tygodnia ciąży a przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 g – do 8 tygodni urlopu,
• Urodzonych w terminie których dziecko będzie wymagało hospitalizacji – do 8 tygodni urlopu.

Dodatkowy tydzień urlopu będzie przysługiwał za każdy tydzień spędzony przez dziecko w szpitalu.

Na jakich zasadach będzie działał dodatkowy urlop?

Dodatkowy urlop będzie przyznawany, gdy rodzice sami zdecydują, czy chcą z niego skorzystać. Urlop przysługuje matkom lub ojcom, a także prawnym opiekunom, rodzicom zastępczym czy adopcyjnym.

Co ważne, przepisy przejściowe do ustawy obejmą m.in. pracowników, którzy będą korzystali z urlopu macierzyńskiego lub będą uprawnieni do urlopu macierzyńskiego w dniu wejścia w życie ustawy.

Zasiłek za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego wynosi 100 proc. podstawy zasiłku.

Aby skorzystać z urlopu niezbędne jest złożenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosku przed końcem urlopu macierzyńskiego wraz z zaświadczeniem wydanym przez szpital o okresie pobytu dziecka w szpitalu oraz tygodnia ciąży, w którym dziecko się urodziło. Uzupełniający urlop macierzyński będzie udzielany jednorazowo (nie podlega dzieleniu na części).

Jaki jest kontekst

Petycja w sprawie wydłużenia urlopu macierzyńskiego, zainicjowana przez „Koalicję dla Wcześniaka” pod koniec 2023 roku, została podpisana przez 16 tys. osób. Rok później stosowna ustawa przeszła przez Sejm i Senat.

Dla rodziców wcześniaków dłuższy urlop macierzyński jest szczególnie ważny. „Zdrowe dziecko po trzech-czterech dniach od narodzin wychodzi ze szpitala. Natomiast wcześniak — zależnie od tego, w którym tygodniu się urodził — spędza w szpitalu tygodnie lub miesiące” — powiedziała TVN 24 Natalia Szewczak, dziennikarka. „A wyjście ze szpitala to tylko dalszy ciąg walki: wizyta lekarska za wizytą lekarską, kolejne badania, kolejne leki” – dodała.

Czytaj inne teksty OKO.press

Co się wydarzyło

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski napisał w mediach społecznościowych, że we wtorek 18 marca późnym wieczorem Rosja wystrzeliła ponad 40 dronów, uderzając w ukraińską infrastrukturę cywilną.

Do późnych godzin słuchać było eksplozje, dźwięki wystrzałów działek przeciwlotniczych i serie salw z ciężkich karabinów maszynowych, którymi zestrzeliwane były drony — informuje radio RMF FM. „To właśnie tego typu nocne ataki Rosji niszczą naszą energetykę, naszą infrastrukturę i normalne życie Ukraińców. A fakt, że ta noc nie jest wyjątkiem, pokazuje, że presja na Rosję musi być kontynuowana w imię pokoju" – napisał przed północą Zełenski.

Jeden z dronów uderzył w szpital w Sumach. Rosja zaatakowała też miasta w obwodzie donieckim. Drony uderzeniowe obserwowano na niebie nad obwodami kijowskim, żytomierskim, sumskim, czernihowskim, połtawskim, charkowskim, kirowohradzkim, dniepropietrowskim i czerkaskim.

„Dziś Putin de facto odrzucił propozycję całkowitego zawieszenia broni. Słuszne byłoby, gdyby świat zatrzymał w odpowiedzi wszelkie próby Putina przeciągania tej wojny" – napisał i dodał, że takie działania Kremla są odpowiedzią na międzynarodowe inicjatywy pokojowe i świadczą o niechęci Rosji do zakończenia wojny.

Siły Powietrzne Ukrainy poinformowały w środę rano, że minionej nocy Rosjanie zaatakowali ukraińskie terytorium łącznie 151 środkami napadu powietrznego, w tym dwiema rakietami balistycznymi Iskander-M, czterema pociskami S-300 i 145 dronami. Strącono 72 bezzałogowce, a 56 unieszkodliwiono przy pomocy systemów walki elektronicznej.

Jaki jest kontekst

Prezydent USA Donald Trump i Rosji Władimir Putin rozmawiali we wtorek około półtorej godziny. Tematem była woja na Ukrainie, a obaj przywódcy zgodzili się na 30-dniowe zawieszenie broni.

Ale jak pisał Witold Głowacki w OKO.press, Kreml zgadza się jedynie na szczątkowe zawieszenie broni z Ukrainą – wyłącznie w zakresie ataków na obiekty energetyczne i infrastrukturalne.

W pierwszej kolejności po częściowym rozejmie mają się bowiem zacząć rozmowy o zawieszeniu broni na Morzu Czarnym. Dopiero potem mogą zostać podjęte negocjacje na temat realnego zawieszenia broni wzdłuż całej linii frontu.

Na platformie Truth Social Trump określił rozmowę z Putinem jako „bardzo dobrą i produktywną”. „Będziemy pracować szybko na rzecz pełnego zawieszenia broni i zakończenia wojny na Ukrainie" – napisał.

Czytaj inne teksty OKO.press

Co się wydarzyło?

Ekrem İmamoğlu, popularny burmistrz Stambułu, został zatrzymany w środę 19 marca rano pod zarzutem nadużyć finansowych i pomocy dla PKK, Partii Pracujących Kurdystanu, traktowanej w Turcji jako ugrupowanie terrorystyczne. Dzień wcześniej uniwersytet w Stambule pozbawił 54-letniego polityka dyplomu ukończenia wyższej uczelni – również ze względu na rzekome nieprawidłowości. Ukończenie studiów wyższych jest warunkiem niezbędnym, by wystartować w wyborach prezydenckich.

W związku z aresztowaniem İmamoğlu władze zakazały na cztery dni w Stambule organizowania protestów, pojawiły się też informacje o ograniczaniu dostępu do mediów społecznościowych.

Jaki jest kontekst?

Za kilka dni ugrupowanie İmamoğlu, Republikańska Partia Ludowa (CHP), miało oficjalnie ogłosić, że burmistrz Stambułu będzie ich kandydatem – mimo że wybory mają się odbyć dopiero w 2028 roku. Przewodniczący CHP Özgür Özel zapowiedział, że do nominacji İmamoğlu dojdzie tak czy siak, a działania politycznie motywowanego wymiaru sprawiedliwości to zamach stanu.

71-letni prezydent Recep Tayyip Erdoğan jest w połowie swojej drugiej – i teoretycznie ostatniej – pięcioletniej kadencji (wcześniej 10 lat był premierem, a pod koniec premierowania udało mu się skutecznie przeforsować w Turcji system prezydencki). Gdyby reguły konstytucyjne zostały zachowane, musiałby oddać władzę. Opozycja oskarża go jednak o dążenie do wywrócenia stolika i zmiany tych reguł. Jak pisze Reuters, gdyby – np. pod pretekstem szykowania zamachu stanu przez opozycję i Kurdów – zarządził przyśpieszone wybory prezydenckie, mógłby argumentować, że nie skończył swojej drugiej kadencji.

Aresztowanie İmamoğlu to część trwającej od miesięcy operacji wymiaru sprawiedliwości, którą objęto ponad 100 osób podejrzewanych o czerpanie nielegalnych korzyści z miejskich przetargów. W drugim śledztwie polityk jest podejrzany o pomoc dla PKK, której wieloletni przywódca Abdullah Öcalan wezwał kilka tygodni temu z więzienia do zaprzestania walki zbrojnej przeciwko władzy w Ankarze.

Ugrupowanie İmamoğlu, kemalistyczna Republikańska Partia Ludowa, dobrze radzi sobie w sondażach. Rok temu w lokalnych wyborach zdobyła władzę w największych metropoliach i otrzymała najwięcej głosów w skali kraju (37,8%). Rządząca Partia Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) – 35,5% głosów.

Przeczytaj inne teksty OKO.press o Turcji: