Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Obchody 15. rocznicy katastrofy smoleńskiej

Uroczystości rozpoczęły się rano w Krakowie, przy sarkofagu Marii i Lecha Kaczyńskich na Wawelu. „To jest ból, który — myślę, dla wielu, zwłaszcza najbliższych — nie mija, mimo tego, że minęło 15 lat” – mówił prezydent Andrzej Duda. Prezydent będzie dziś również składał wieńce w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie przy grobach ostatniego prezydenta na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego, ks. Józefa Jońca, ks. Zdzisława Króla, ks. Andrzeja Kwaśnika oraz przy tablicy upamiętniającej ofiary katastrofy smoleńskiej. Później uda się pod pomniki Ofiar Katastrofy Smoleńskiej, na Cmentarz Wojskowy na Powązkach i na Plac Piłsudskiego, pod pomnik smoleński.

W osobnych uroczystościach biorą udział marszałek Sejmu Szymon Hołownia oraz marszałkini Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska, a także ministrowie i delegacje klubów poselskich. Złożono wieńce przy grobach osób, które zginęły w katastrofie oraz pod tablicami upamiętniającymi ofiary.

Najdłuższe obchody zaplanował PiS. Przed godz. 9 na Placu Piłsudskiego odbył się apel pamięci. Około 20:00 z Bazyliki Archikatedralnej wyruszy Marsz Pamięci, który zakończy się przed Pałacem Prezydenckim. Tam o 21:00 zaplanowano wystąpienie Jarosława Kaczyńskiego.

Katastrofa smoleńska – co mówią politycy?

Premier Donald Tusk z okazji rocznicy katastrofy smoleńskiej napisał na portalu X: „Pamięć o katastrofie smoleńskiej i jej Ofiarach nie powinna nas dłużej dzielić. Odbudowanie wspólnoty i wzajemnego szacunku jest możliwe i konieczne, nawet jeśli wciąż bardzo trudne. Spróbujmy. Na taki hołd pamięci czekają. Niech spoczywają w pokoju”.

Kandydat na prezydenta popierany przez PiS Karol Nawrocki: „To był wstrząs okrutny i ogromny. Przyniósł wielkie cierpienie. Polska pokryła się łzami, ale też pokazała, że w tych najtrudniejszych chwilach, potrafimy być trwałą i mocną wspólnotą narodową”.

Marszałek Sejmu i kandydat na prezydenta Szymon Hołownia: „Pamiętamy każdą i każdego z Nich. Cześć ich Pamięci. Smoleńsk, 10.04.2010”.

Katastrofa smoleńska – przeczytaj więcej na ten temat w OKO.press

„Wieczorem czasu warszawskiego prezydent Donald Trump nieoczekiwanie ogłosił na swojej platformie Truth Social, że zawiesza podwyżkę ceł wobec wszystkich państw na 90 dni. Zamiast tego wchodzą w życie 10 proc. cła na wszystkie importowane towary ze wszystkich państw, oprócz Chin.

Jedynym wyjątkiem są Chiny. Trump ogłosił, że wprowadza cła 125 proc. na wszystkie importowane z tego kraju towary, argumentując to brakiem szacunku Chin wobec światowych rynków.

Uzasadnieniem zawieszenia ceł na 90 dni ma być gotowość „75 państw do negocjacji” .

Oto pełny tekst wpisu Donalda Trumpa:

"W związku z brakiem szacunku, jaki Chiny okazały światowym rynkom, niniejszym podnoszę cło nałożone na Chiny przez Stany Zjednoczone Ameryki do 125 proc., ze skutkiem natychmiastowym. W pewnym momencie, miejmy nadzieję, że w niedalekiej przyszłości, Chiny zdadzą sobie sprawę, że dni zdzierania z USA i innych krajów nie są już akceptowalne.

I odwrotnie, w oparciu o fakt, że ponad 75 krajów wezwało przedstawicieli Stanów Zjednoczonych, w tym Departamenty Handlu, Skarbu, do negocjacji w sprawie rozwiązania omawianych tematów związanych z handlem, barierami handlowymi, cłami, manipulacjami walutowymi, i ceł niepieniężnych, oraz że kraje te, na moją silną sugestię, nie podjęły działań odwetowych w jakikolwiek sposób, w jakimkolwiek kształcie lub formie przeciwko Stanom Zjednoczonym, zezwoliłem na 90-dniową PAUZĘ i znacznie obniżoną wzajemną taryfę celną w tym okresie, w wysokości 10%, również ze skutkiem natychmiastowym".

Bessent: Nie podejmuj działań odwetowych, a zostaniesz nagrodzony

Sekretarz skarbu USA, Scott Bessent, rozmawiał z dziennikarzami przed Białym Domem chwilę po ogłoszeniu decyzji Trumpa. Powiedział, że kraje, które nie podjęły działań odwetowych w związku z ogłoszeniem przez USA ceł w zeszłym tygodniu, zostaną „nagrodzone”.

„Nie podejmuj działań odwetowych, a zostaniesz nagrodzony” – powiedział. Zauważył, że stawka celna na chińskie towary została podniesiona „z powodu ich nalegań na eskalację”.

Powiedział, że Meksyk i Kanada są objęte podstawowymi taryfami w wysokości 10 proc..

Navarro: Najwspanialszy dzień

Peter Navarro, główny doradca Trumpa ds handlu międzynarodowego, skomentował ruch prezydenta Trumpa w Fox Business:

„To jeden z najwspanialszych dni w amerykańskiej historii gospodarczej... Myślę, że nazwiemy to sztuką wzajemnej umowy handlowej... Wszyscy nerwowi tchórze, którzy próbowali nas podkopać, konsekwentnie nie doceniają siły prezydenta”. Dodał, że Stany Zjednoczone będą negocjować z krajami, „które do nas przyszły” w ciągu najbliższych 90 dni.

Co pisało OKO.press o polityce celnej ekipy Trumpa, przeczytasz tu:

Co się wydarzyło

8 kwietnia marszałek Sejmu i kandydat Trzeciej Drogi na prezydenta Szymon Hołownia pozwał kandydata Konfederacji na prezydenta Sławomira Mentzena w trybie wyborczym.

„Chodzi o jego wypowiedź w czasie ostatniego posiedzenia Sejmu, gdzie zarzucił mi zapraszanie nielegalnych migrantów do polskiego Sejmu. Jest to od początku do końca kłamstwo. Zweryfikowaliśmy po raz trzeci wszystkie i zaproszenia, i osoby, które wzięły udział w Wigilii dla osób w kryzysie, którą zorganizowałem dwa miesiące po tym, jak zostałem marszałkiem” – mówił Hołownia.

2 kwietnia w Sejmie Mentzen powiedział:

„Szymon Hołownia zaprosił nielegalnych imigrantów z granicy z Białorusią do Sejmu. Robił sobie z nimi sweet focie i wrzucał do Internetu”.

Sąd przychylił się do wniosku Hołowni. Nakazał Menztenowi publikację sprostowania. Nie nakazał mu jednak usunąć wpisów powielających wypowiedź — sąd uznał, że byłaby to cenzura.

Kandydat Konfederacji ma teraz 24 godziny na ewentualne złożenie zażalenia do sądu apelacyjnego.

Jaki jest kontekst?

Słowa Sławomira Mentzena odnoszą się do wydarzeń z grudnia 2023 roku. Szymon Hołownia zorganizował wtedy spotkanie wigilijne w Sejmie z osobami potrzebującymi. Wzięło w nim udział ponad 500 osób — osoby ubogie, w kryzysie bezdomności, z niepełnosprawnościami, uchodźcy, podopieczni różnych fundacji oraz osoby, które im pomagają. Na stronie Sejmu można obejrzeć i przeczytać relację z tego wydarzenia.

Jedną z organizacji obecnych na spotkaniu była Fundacja Ocalenie, która zamieściła później w mediach społecznościowych zdjęcie marszałka Sejmu w otoczeniu uchodźców. We wpisie zacytowano wypowiedź jednej z podopiecznych fundacji:

„W życiu bym nie pomyślała, będąc w lesie na granicy białorusko-polskiej, że któregoś dnia zostanę zaproszona do polskiego Sejmu. Że znajdę się w gronie osób specjalnie zaproszonych. Taka myśl, nie przeszłaby mi nawet wtedy przez głowę”.

Część komentatorów zarzucało Szymonowi Hołowni, że spotkał się z tzw. nielegalnymi migrantami. Fundacja Ocalenie jeszcze w grudniu 2023 roku wydała oświadczenie, że wszystkie osoby, które odwiedziły Sejm, przebywają w Polsce legalnie. „Żeby wejść na teren Sejmu, trzeba dostać przepustkę, a tę z kolei dostaje się po podaniu wszelkich danych osobowych” – oświadczyła fundacja.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat:

Co się wydarzyło

Jeszcze 2 kwietnia cena ropy Brent wynosiła około 75 dolarów za baryłkę. I była wówczas w trwającym od miesiąca trendzie wzrostowym. Od tego momentu — gdy Donald Trump ogłosił swoje „odwetowe” cła na kraje całego świata — cena wciąż spada. Dziś cena baryłki była nawet niższa niż 60 dolarów. Inny standard — ropa WTI zbliżyła się dzisiaj do 55 dolarów. Z kolei rosyjska ropa Urals już kilka dni temu zbliżyła się do 50 dolarów.

Eskalująca wojna handlowa USA z całym światem (ale przede wszystkim z Chinami) pogłębia gospodarczą niepewność w każdym zakątku globu. Ropa jest wciąż podstawowym towarem i źródłem energii. A nadchodzące spowolnienie gospodarcze lub potencjalnie nawet recesja powoduje, że popyt na ropę może spaść. Cena spada, bo przy niższym popycie w przyszłości dla dzisiejszych sprzedawców ważne jest, by sprzedać jej dziś więcej.

Dla wielu konsumentów to dobra wiadomość. Oznacza to spadki ceny benzyny w najbliższych tygodniach. Spadki powinny też przyspieszyć dezinflację, co może z kolei przyspieszyć decyzję Rady Polityki Pieniężnej o obniżeniu stóp procentowych. A w konsekwencji daje to spadek kosztu kredytów, w tym kredytów hipotecznych.

Na tym przykładzie widać, jak decyzje Donalda Trumpa zmieniają dynamikę gospodarczą na całym świecie. Dla producentów i sprzedawców ropy jest to natomiast fatalna informacja. Arabia Saudyjska balansuje swój budżet państwowy przy cenie baryłki ropy w okolicy 90 dolarów. Na sprzedaży surowców energetycznych, w tym ropy, silnie opiera się też budżet Federacji Rosyjskiej.

Jaki jest kontekst

W ostatnich latach dochody ze sprzedaży ropy i gazu stanowiły między 30 a 50 proc. rosyjskiego budżetu państwowego. W styczniu i lutym tego roku było to 30 proc. W budżecie na 2025 rok założono średnioroczną cenę ropy na poziomie 70 dolarów. Ponad 20-procentowy spadek ceny to poważne wyzwanie dla Rosji, szczególnie, jeśli taka cena utrzyma się dłużej. A na razie nie widać sygnałów, by sytuacja miała się zmienić.

Sytuacja ta utrudnia Rosji długoterminowe prowadzenie działań wojennych. W 2025 roku rosyjskie wydatki budżetowe mają wzrosnąć do 41,5 biliona rubli. To kilkunastoprocentowy wzrost w stosunku do 2024 roku. A za tak duże wzrosty odpowiada przede wszystkim wojna.

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press

Co się wydarzyło

Zwycięscy konserwatyści z CDU/CSU po czterech tygodniach rozmów uzgodnili z socjaldemokratami z SPD warunki umowy koalicyjnej. To powrót do lat 2009-2017, gdy ta sama koalicja rządziła Niemcami, a premierką była Angela Merkel. W obu przypadkach, i w 2009, i w 2013 roku partie te były pierwszą i drugą w wyborach. Tym razem przedzieliła ich skrajnie prawicowa Alternatywa dla Niemiec (Alternative für Deutschland, AfD).

Teraz od powołania nowego rządu dzielą nas jeszcze decyzje poszczególnych partii koalicyjnych. SPD musi podjąć decyzję w partyjnym referendum, CDU zrobi to na małym zjeździe partii. W przypadku bawarskiego partnera CDU – CSU potrzebna jest jedynie zgoda zarządu partii.

Na konferencji prasowej po godzinie 15 przyszły premier i przewodniczący CDU Friedrich Merz mówił:

„To jasny i silny sygnał dla obywatelek i obywateli, ale i dla naszych partnerów z UE: Niemcy dostaną rząd zdolny do działania i zdecydowany w swoich działaniach”.

Przekonywał, że Niemcy przeprowadzą teraz niezbędne reformy i zainwestują spore środki w naprawę infrastruktury. W kwestii polityki zagranicznej Polska wymieniona jest na kartach 140-stronnicowej umowy jako ważny partner. „Chcemy także dalej rozwijać przyjaźń z naszym wschodnim sąsiadem, Polską. W Trójkącie Weimarskim będziemy dążyć do ścisłej koordynacji we wszystkich istotnych kwestiach polityki europejskiej, aby móc działać bardziej jednomyślnie w służbie całej UE” – czytamy w dokumencie.

Według koalicjantów priorytetami na kolejne cztery lata będą bezpieczeństwo, korzystne dla Europy rozwiązanie wojny w Ukrainie i przełamanie stagnacji gospodarczej, w jakiej są Niemcy.

Jaki jest kontekst

23 lutego w Niemczech odbyły się przedterminowe wybory parlamentarne. Pierwotnie Niemcy mieli wybierać nowy skład Bundestagu jesienią tego roku. Ale różnice w koalicji między SDP i liberalnymi FDP doprowadziły do wcześniejszego rozwiązania rządu.

Wygrała je koalicja CDU/CSU z 28,5 proc. głosów. Drugie miejsce i rekordowy wynik z 20,8 proc. głosów zdobyła skrajnie prawicowa AfD. W najnowszych sondażach poziom poparcia obu partii jest już niemal równy. W pięciu badaniach z kwietnia w dwóch jest remis, w dwóch minimalnie prowadzi CDU, w jednym — AfD.

Nowy rząd stoi przed trudnym zadaniem — od 2019 niemiecka gospodarka praktycznie stoi w miejscu. Bardzo ważny dla niej sektor motoryzacyjny nie radzi sobie z konkurencją z Chin. Pewną nadzieję daje jednak podejście przyszłego kanclerza Merza do hamującego rozwój hamulca długu, który Niemcy wpisali do konstytucji w 2009 roku. Rozwiązanie to uniemożliwiało szersze inwestycje w infrastrukturę. Jeszcze w poprzednim składzie Bundestagu a po wyborach Merzowi udało się doprowadzić do praktycznego rozmontowania mechanizmu i zagwarantowania ogromnego pakietu inwestycyjnego.

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press