Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Donald Tusk poinformował w mediach społecznościowych, że zlecił przygotowanie rozporządzenia o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej. Premier podjął decyzję po konsultacji z odpowiednimi ministrami i szefami służb. Wprowadzenie stanu klęski żywiołowej ma związek z powodziami, które nawiedziły południowo-zachodnią Polskę.

Kto może wprowadzić stan klęski żywiołowej?

Stan klęski żywiołowej to jeden z trzech stanów nadzwyczajnych, jaki przewiduje polska Konstytucja. Jego celem jest zapobieżenie lub usunięcie skutków katastrofy naturalnej lub awarii technicznej.

Może być wprowadzony rozporządzeniem, zgoda Sejmu nie jest wymagana do jego ogłoszenia. Stan klęski żywiołowej może być jednorazowo wprowadzony na czas nie dłuższy niż 30 dni i może obowiązywać na terenie całego terytorium Polski lub tylko jego części. Na jego przedłużenie zgodę musi wyrazić Sejm.

W przypadku jego wprowadzenia, odpowiednie osoby mają obowiązek kierowania działaniami służącymi usuwania skutków klęski żywiołowej:

• wójt/burmistrz (jeżeli stan obowiązuje tylko na obszarze gminy),
• starosta (jeśli stan obowiązuje na terenie danego powiatu),
• wojewoda (jeżeli stan obowiązuje na obszarze większym niż jeden powiat w danym województwie),
• minister (jeśli stan obowiązuje na obszarze większym niż jedno województwo).

Wydaje się, że ogłoszony przez rząd stan klęski żywiołowej obejmie przynajmniej dwa województwa, gdzie sytuacja jest najtrudniejsza, czyli województwo opolskie i dolnośląskie.

Na czym polega stan klęski żywiołowej?

Szczegóły obowiązywania stanu klęski żywiołowej określa ustawa uchwalona w 2002 roku. Oprócz powołania zespołu reagowania kryzysowego, który ma pomagać władzom w usuwaniu skutków klęski żywiołowej, rząd może również wprowadzić określone ograniczenia dla osób mieszkających na terenie objętym stanem nadzwyczajnym.

Są to między innymi:

• Nakaz ewakuacji lub zakaz przebywania w określonych miejscach.
• Zawieszenie działalności określonych przedsiębiorców albo nakaz lub zakaz prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju.
• Nakaz dla pracodawcy oddelegowania pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami.
• Całkowita lub częściowa reglamentacja zaopatrzenia.
• Obowiązek opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych.
• Przymusowe rozbiórki i wyburzenia.
• Zakaz organizowania imprez masowych lub zakaz przemieszczania się.
• Możliwy jest zakaz prowadzenia strajku przez niektóre kategorie pracowników.
• Dopuszczalne jest także wykorzystanie bez zgody właściciela nieruchomości i rzeczy.

Niedostosowanie się do ograniczeń może być karane aresztem lub grzywną.

Po 1989 roku (a ściślej po wejściu w życie Konstytucji z 1997 roku) jeszcze nigdy nie ogłoszono w Polsce stanu klęski żywiołowej.

W sobotę 14 września rzeka Biała Lądecka wystąpiła z koryta i zalała część miasta. Jeszcze wieczorem rozpoczęto ewakuacją mieszkańców. „Spełnia się najczarniejszy scenariusz – rozpoczynamy ewakuację z najbardziej zagrożonych lokalizacji… Lądek-Zdrój został odcięty od świata, przed nami prawdopodobnie najtrudniejsza noc” – napisał na FB w sobotę wieczorem burmistrz Lądka-Zdroju Tomasz Nowicki.

Lądek – Zdrój został odcięty od świata, nie można było z niego wyjechać, ani do niego wjechać – zalane były drogi i mosty.

W niedzielę rano woda zaczęła opadać. Niestety, chwilę po 12.00 puściła tama w Stroniu Śląskim, a to oznaczało kolejną, jeszcze silniejszą falę powodziową. Woda zalała jeszcze większą część miasta – ulice, które jeszcze w sobotę były suche.

Zalane zostało centrum miasta, ze starym rynkiem, część budynków się zawaliła. Jak donosi Onet.pl i „Gazeta Wyborcza” mieszkańcy gromadzą się w budynku liceum, które położone jest nieco wyżej i nie zostało zalane.

Późnym popołudniem woda zaczęła powoli opadać.

W niedzielę o godz. 15:30 wodowskazy na Nysie Kłodzkiej wskazywały 790 cm. To o 1,35 metra więcej niż podczas powodzi tysiąclecia w 1997 roku.

„Różnica jest taka, że tamta woda była bardziej niszczycielska. I fala, która przechodziła przez miasto miała poziom 4 metrów, a ta dzisiejsza ma wysokość metra do półtora” – mówił rano w rozmowie w RMF24 burmistrz Kłodzka, Michał Piszko.

Pomimo zalania kilku ulic do wysokości 1,5 metra, sytuacja wydawała się opanowana. Opady miały ustać, burmistrz i mieszkańcy mieli nadzieję, że nie powtórzy się scenariusz sprzed 27 lat.

W ciągu 2 godzin woda sięgnęła pierwszego piętra

Sytuacja Kłodzka diametralnie zmieniła się jednak wczesnym popołudniem, kiedy przerwana została zapora w Stroniu Śląskim. Woda ze zbiornika retencyjnego zaczęła rozlewać się korytem rzeki Morawka na całe Stronie Śląskie. W północnej części miasta Morawka łączy się z Białą Lądecką, która dalej wpada do przepływającej przez Kłodzko Nysy.

Władze Kłodzka ostrzegają, że fala powodziowa, która dotrze do miasta, będzie większa od poprzednich. Tempo, w którym przybywa wody w Kłodzku, pokazują poniższe zdjęcia wykonane na osiedlu Nysa. W ciągu dwóch godzin pojawiła się woda sięgająca pierwszego piętra.

„Sytuacja jest dramatyczna. Pozostały nam jedynie działania ratunkowe – ewakuacja mieszkańców lub dostarczanie im aprowizacji” – mówi burmistrz Kłodzka Michał Piszko w rozmowie z PAP.

Burmistrz apeluje do mieszkańców, którzy chcą być ewakuowani, o informowanie służb przez numer 112 lub wywieszanie białych kawałków materiału na domach.

Przypominamy znaki sygnalizacyjne dla ratowników:

• Biała flaga – potrzebna ewakuacja.
• Czerwona flaga – potrzebna pomoc medyczna.
• Niebieska flaga – potrzebna żywność i woda pitna.

Zapora na rzece Bóbr w Pilchowicach to druga co do wysokości (po Solinie) i druga najstarsza (po zaporze w Leśnej) zapora wodna w Polsce. Służby informują, że zbiornik retencyjny jest już maksymalnie wypełniony i około godz. 16-17 woda zacznie przelewać się ponad zaporą, powodując zagrożenie powodziowe dla kilku miejscowości.

„Sytuacja w naszym powiecie diametralnie się skomplikowała” – informuje na nagraniu w mediach społecznościowych starostka powiatu lwóweckiego Małgorzata Szczepańska. Nagranie zostało wykonane na zaporze we wczesnych godzinach popołudniowych. Widać na nim, jak intensywnie wciąż pada deszcz.

Na Dolnym Śląsku będzie padać do wieczora

Zbiornik w Pilchowicach już osiągnął swoje maksymalne wypełnienie, a dalsze prognozy nie są optymistyczne. Jak informuje IMGW, intensywne opady, które od rana występowały na terenie górnego i opolskiego Śląska, przesuwają się na zachód. W powiecie lwóweckim, na terenie którego leży zbiornik w Pilchowicach, będzie padać do godz. 22.

Z przepełnionego zbiornika w Pilchowicach, służby rozpoczęły kaskodowy zrzut wody. Ogłoszono alarm przeciwpowodziowy dla mieszkańców miejscowości: Pilchowice, Potoki, Nielestno, Wleń, Marczów, Sobota, Lwówek Śląski. Władze apelują o ewakuowanie się ludzi i zwierząt znajdujących się w pobliżu rzeki.

Jak informuje portal blesk.cz, władze Czeskiego Cieszyna zadecydowały o rozpoczęciu ewakuacji dzielnicy położonej przy wzbierającej Olzie. Kilka tysięcy osób musi opuścić swoje domy.

- To duży obszar od rzeki Olzy do rzeźni. Dotyczy to kilku tysięcy osób. Zakładamy, że część z nich uda się w bezpieczne miejsce do swoich bliskich. Inni mają przenieść się do szkoły podstawowej na ulicy Śląskiej. Przygotowujemy też inne ośrodki ewakuacyjne – powiedziała rzeczniczka miasta Natasza Cibulkova.

„Sytuacja zmieniła się w nocy i po obfitych opadach deszczu zbliżamy się do granicy pięciu metrów na rzece Olzie. W związku z tym zarządzono ewakuację mieszkańców”.

W Jesionikach, na północy kraju samochód z czterema osobami wjechał do rzeki Starzicz w gminie Lipova-Uzdrowisko. Jedna osoba wydostała się z pojazdu, a pozostałe zostały uniesione przez rzekę. Policja traktuje trzy osoby jako zaginione i poszukiwane.

Status zaginionego ma 54-letni mężczyzna, który sprzątał teren wokół domu znajdującego się obok Jankovickiego Potoku, dopływu rzeki Morawa. Mężczyzny nie udało się wyciągnąć z wezbranej wody.

Wstrzymano ruch pociągów

Portal interia.pl informuje, że w związku z sytuacją powodziową wstrzymano ruch pociągów z Ołomuńca do Ostrawy. Pociągi jadące w stronę Ostrawy i Polski zatrzymywane są w Ołomuńcu. Te jadące z Polski do Czech, kończą jazdę w Boguminie. Zarząd kolei przekazał, że stara się zapewnić na tej trasie zastępczą komunikację autobusową.

Prawdopodobnie zostanie wyłączona elektrociepłownia w Trzebovicach, która dostarcza ciepłą wodę do około 70 tys. gospodarstw domowych w Ostrawie. Mimo trwającej przez wiele godzin akcji przeciwpowodziowej, układaniu ściany z worków z piaskiem, woda zaczęła wdzierać się do wnętrza zakładów.

„Ryzyko ekstremalnej powodzi”

W Republice Czeskiej na różnych rzekach i akwenach w 22 miejscach przekroczone są trzecie stopnie alarmu i zagrożenia powodziowego. Skala zagrożenia jest na tyle poważna, że zaczęto używać określenia „ryzyko ekstremalnej powodzi”.

Urząd miasta Krnov zarządził w niedzielę ewakuację tysiąca mieszkańców. Sytuacja w mieście odpowiada obecnie katastrofalnej powodzi z 1997 roku, ale oczekuje się, że będzie się pogarszać. Poziom wezbranej rzeki Opawy nie osiągnął jeszcze maksimum.

„Duża część miasta jest już pod wodą. Nawet centrum jest już zalane. Nie mamy doniesień o rannych lub ofiarach” – powiedziała telewizji ČTK rzeczniczka miasta Dita Círová.

Poziom rzeki Opawy w mieście zwykle osiąga jeden metr. Obecnie wynosi on prawie pięć metrów. W mieście obowiązuje trzeci poziom zagrożenia powodziowego.

„Stuletnia woda”

Hydrolodzy określają sytuację jako „stuletnią wodę”. Rekordowy poziom wody na Opawie został już przekroczony, a najprawdopodobniej taka sama sytuacja będzie na Odrze w Ostrawie-Svinowie i na Opawicy w Karniowie. Odra zagraża także Boguminowi, gdzie woda zatrzymała ruch samochodów na autostradzie D1 prowadzącej do Ostrawy.

Prognozy przewidują, że kulminacja fali powodziowej na Odrze, Opawie i Opawicy, które przepływają przez województwo morawsko-śląskie, będzie miała miejsce w niedzielę po południu. Wiele zależeć będzie od dalszych opadów.

Meteorolodzy poinformowali, że w Czechach spadło już około 80 proc. spodziewanej sumy opadów. W części kraju, także tam, gdzie ryzyko powodzi jest największe, wciąż pada deszcz. Pierwotnie prognozy przewidywały, że opady deszczu ustaną w poniedziałek. Teraz jest mowa o wtorku.

Na zdjęciu: Chłopiec trzymający psa stoi na ulicy zalanej przez rzekę Opawę, 15 września 2024 r., Opawa, Czechy.