Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

Komisja wnioskowała o aresztowanie Ziobry, który pięciokrotnie unikał przesłuchania w sprawie jego działań związanych z aferą Pegasusa. Według Sądu nie ma jednak podstaw prawnych do zastosowania aresztu, bo 31 stycznia Ziobro według informacji przekazanych sędziom mógł być przesłuchany. Wtedy Ziobro został zatrzymany przez policję. Nie udało się jednak doprowadzić go do Sejmu do 10:30, kiedy rozpoczynało się posiedzenie Komisji. Ta zamknęła w związku z tym posiedzenie.

„Ziobro, kluczowy świadek, nie będzie sobie igrał z państwem, z policją, z opinią publiczną. Żarty się skończyły. Dość lekceważenia państwa. Popieram wniosek o 30-dniowy areszt i pozostawienie świadka do dyspozycji komisji. I przesłuchanie np. w interwałach 5-dniowych, być może na terenie aresztu śledczego” – mówił wtedy członek Komisji i poseł KO Witold Zembaczyński.

„Jest niewątpliwe, że pan Ziobro wielokrotnie unikał kontaktu z naszą komisją, powinien zostać skutecznie doprowadzony. Być może z użyciem aresztu” – komentował wiceprzewodniczący gremium, posseł Marcin Bosacki.

„Sąd podjął decyzję i odniósł się do wniosku, który skierowaliśmy jako komisja śledcza i nie uwzględnił wniosku o zastosowanie kary. My w tej sytuacji będziemy składać apelację. Nie zgadzamy się z tą decyzją. Sąd w swoim uzasadnieniu również podkreślił, że zachowanie pana Zbigniewa Ziobro jest niedopuszczalne, że jego postawa, którą prezentował, nie powinno mieć miejsca, natomiast nie uwzględnił wniosku komisji” – potwierdziła po ogłoszeniu postanowienia sądu Sroka.

Później Sroka zapewniła w Sejmie, że komisja złoży apelację od decyzji sądu, który nie uwzględnił wniosku w sprawie kary aresztu. „Nie składamy rękawic. Nie zgadzamy się z tym postanowieniem, ale szanujemy decyzję Sądu Okręgowego w Warszawie”

„To jest urok niezależnego, niezawisłego i bezstronnego sądu, który podejmuje suwerennie decyzje. Komisja musi wyciągnąć wnioski z tego typu orzeczenia” – powiedział w Sejmie Mariusz Witczak z Koalicji Obywatelskiej.

„Sąd okręgowy stwierdził, że Komisja nie miała podstaw prawnych, by zastosować najsurowszy ze środków wobec świadków, z uwagi na to, co wydarzyło się w związku z doprowadzeniem Zbigniewa Ziobry. (...) Informacje wskazywały na to, że Komisja mogła przystąpić do przesłuchania Zbigniewa Ziobry i od tego odstąpiła, więc nie może domagać się zastosowania środka, który jest bardzo represyjny” – argumentowała sędzia Anna Ptaszek z Sądu Okręgowego w Warszawie. Jednocześnie sąd ocenił, że postawa Ziobry była niewłaściwa.

Pełnomocnik prawny Michał Hajduk byłego ministra sprawiedliwości przekazał, że sąd przychylił się w ten sposób do głównego wniosku przedstawicieli Ziobry, jednak nie przystał na uznanie drugiego z nich — o stwierdzenie braku legalnych przesłanek do działania Komisji Śledczej, na co mają wskazywać niepublikowane wyroki Trybunału Konstytucyjnego.

Jaki jest kontekst?

Polskie służby za czasów rządu Prawa i Sprawiedliwości nielegalnie śledziły i podsłuchiwały obywateli programem Pegasus, a na liście poszkodowanych są między innymi politycy ówczesnej opozycji i prominentni prawnicy. To między innymi prok. Ewa Wrzosek, sędzia Beata Morawiec i Krzysztof Brejza, polityk Koalicji Obywatelskiej, podsłuchiwany w czasie pełnienia funkcji szefa sztabu wyborczego Koalicji Obywatelskiej przed wyborami parlamentarnymi.

Były minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro uważa, że sejmowa komisja śledcza zajmująca się sprawą Pegasusa jest nielegalna, dlatego do tej pory nie stawiał się na przesłuchaniach. Dopytywany o to, co zrobi, jeśli sąd zdecyduje o jego zatrzymaniu, odpowiedział: „Będę stał na gruncie prawa i nigdy nie odpuszczę. Prawda i prawo wygrają, tego jestem pewien”. Dodał, że „kto, jak kto, ale ja jako były minister sprawiedliwości muszę bronić zasad prawa przed tymi, którzy są tak naprawdę oprychami”.

Sprawa Pegasusa jest powiązana z aferą Funduszu Sprawiedliwości. Program miał być zakupiony z jego środków, co działo się z inicjatywy ówczesnego kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości. Ujawniła to Gazeta Wyborcza.

Czytaj więcej w OKO.press:

Co się wydarzyło?

W 60 godzin od trzęsienia ziemi w Mjamnie (znanej dawniej jako Birma) spod gruzów wyciągnięto żywą dziewczynkę — poinformowały chińskie władze, które wspomagają akcję ratunkową po kataklizmie. Do trzęsienia ziemi doszło w sobotę, a jego siła sięgnęła 7,7 stopni w skali Richtera. Ucierpiały największe miasta kraju w południowo-zachodniej Azji, w tym 7-milionowe Rangun oraz milionowe Mandalaj i Naypyitaw – wybudowana od zera nowa stolica kraju, istniejąca od 2005 roku. Przywódcy wojskowej junty rządzącej Mjamną podają, że bilans ofiar śmiertelnych wzrósł do 1700 osób. Dostępne do poniedziałkowego popołudnia dane potwierdzają, że ponad 3,4 tys. osób zostało rannych, a co najmniej 300 uważa się za zaginione.

W Mjanmie liczba ofiar śmiertelnych może przekroczyć 10 tys., a straty mogą być równe 70 proc. rocznego PKB kraju – szacują eksperci Służby Geologicznej Stanów Zjednoczonych. Siła uderzenia trzęsienia wynikała przede wszystkim z płytkiego położenia epicentrum, położonego 10 km pod powierzchnią ziemi – wyjaśniał agencji Reutera Roger Musson z Brytyjskiej Służby Geologicznej.

„Wysoka szkodliwość trzęsienia wynika z płytkiego epicentrum, a fala uderzeniowa nie została rozproszona podczas przemieszczania się z ogniska trzęsienia ziemi na powierzchnię. Budynki otrzymały pełną siłę wstrząsów” – mówił Nusson.

Czytaj więcej w OKO.press:

Co się wydarzyło?

Aktualizacja z godziny 12:00: Litewski dziennik Lietuvos Rytas podaje, że akcja poszukiwawcza została zakończona, znaleziono cztery ciała amerykańskich wojskowych, które znajdowały się w transporterze. Przeczy to informacjom wcześniej podanym przez litewskie władze.

Służby zakończyły akcję holowania amerykańskiego wozu opancerzonego M88 Hercules, który we wtorek w zeszłym tygodniu zatonął na bagnistym terenie poligonu w Podbrodziu na Litwie. To oficjalna informacja litewskiej ministry obrony Narodowej Dovilė Šakalienė. Polityczka potwierdziła, że pojazd został wyłowiony, ale bez wojskowych, którzy znajdowali się w nim w momencie utonięcia. Zapowiedziała też, że w przypadku odnalezienia na razie uznanych za zaginionych żołnierzy informację tę przekaże w pierwszej kolejności administracja amerykańska.

Po sześciu dniach akcji w niedzielę udało się znaleźć dwa miejsca na karoserii transportera, do których dało się przymocować liny holownicze. Wyciąganie pojazdu z bagna trwało do 4:30. Było to wyjątkowo trudne zadanie — mówiła Šakalienė w litewskim radiu LRT.

„Do zakotwiczenia użyto dwóch maszyn M88 i dwóch dodatkowych buldożerów, ponieważ to nie wystarczyło. Na miejscu zdarzenia pracują śledczy z USA i litewska żandarmeria wojskowa. Nie możemy udzielić żadnych dodatkowych informacji na temat obecnej sytuacji” – mówiła ministra.

Jaki jest kontekst?

Utonięcie transportera M88 jest jednym z głównych tematów, którymi zajmują się media na Litwie. Komentatorzy i politycy próbują dotrzeć do przyczyn zdarzenia. Swoje dochodzenie rozpoczęła prokuratura. Jedna z tez mówi o luce w mapach wojskowych, które nie pokazywały zabagnionego miejsca na terenie poligonu.

"Torfowisko to w ogóle nie było zaznaczone na mapach dostępnych dla instytucji państwowych. Ochrona terenów podmokłych budzi wiele wątpliwości, wiele terenów podmokłych jest wykorzystywanych rolniczo, więc podejmowane są wysiłki, aby sztucznie zmniejszyć powierzchnię terenów podmokłych” – zarzucał władzom państwowym Nerijus Zableckis z Fundacji Przywracania i Ochrony Terenów Podmokłych. Ministerstwo obrony zdementowało te informacje i zapewniła, że mapy są kompletne.

Przeczytaj więcej w OKO.press

Co się wydarzyło

Dziś rano prezydent USA Donald Trump udzielił wywiadu telefonicznego telewizji NBC News. W rozmowie Trump powiedział, że był wściekły, gdy usłyszał ostatnie komentarze Władimira Putina na temat ukraińskiego prezydenta Wołodymyra Zełenskiego. W piątek 28 marca Putin zasugerował, że na czas rozmów pokojowych, Ukraina powinna powołać rząd tymczasowy, najpewniej bez prezydenta Zełenskiego. Zdaniem Trumpa takie słowa sprawiają, że rozmowy pokojowe nie idą w dobrym kierunku.

„Jeśli nie jestem w stanie osiągnąć porozumienia z Rosją o zaprzestaniu przelewu krwi w Ukrainie, i jeśli uważa, że to wina Rosji — choć wcale tak być nie musi – ale jeśli tak uważam, zamierzam wówczas nałożyć cła wtórne na ropę, na całą ropę z Rosji” – powiedział amerykański prezydent.

I dodał:

„Oznaczałoby to, że jeśli kupujesz z Rosji ropę, nie możesz prowadzić interesów w Stanach Zjednoczonych. Byłby to 25-procentowe cło na całą ropę, 25 do 50-procentowe cło na całą ropę”.

Jaki jest kontekst

Wytłumaczenia Trumpa z dzisiejszego wywiadu o tym, jak miałby działać dany instrument, nie są jasne. Trump mówił już o „wtórnych cłach” w kontekście ropy z Wenezueli. Zdaniem Bloomberga, byłoby to zupełnie nowe rozwiązanie w światowym handlu. Najpewniej ma to być połączenie wtórnych sankcji — nakładanych na kraje współpracujące z krajem objętym sankcjami — i ceł.

Dotychczas Trump częściej krytykował Ukrainę i prezydenta Zełenskiego. Słowa z wywiadu sugerują, że Trump tym razem próbuje nałożyć presję na Rosję, by ta na poważnie podjęła rozmowy z Ukrainą. W piątek 28 marca Witold Głowacki pisał, że „Szanse na to, że rozmowy prowadzone przez Donalda Trumpa z Władimirem Putinem przyczynią się realnie do zakończenia wojny w Ukrainie, stają się coraz bardziej iluzoryczne”.

Choć rozmowy między Ukrainą i USA oraz między Rosją a USA trwają od początku kadencji Trumpa, to, jak pisze Głowacki, Trumpowi nie udało się dotychczas osiągnąć nic wymiernego. Rosja zwodzi Trumpa, ale nie zamierza kończyć wojny bez pełnego opanowania czterech ukraińskich obwodów — ługańskiego, donieckiego, chersońskiego i zaporoskiego. A by to osiągnąć, musi kontynuować wojnę.

Jeśli Trump to rozumie, to wie jednocześnie, że jego upragniony tytuł wielkiego negocjatora wymyka mu się z rąk. Stąd irytacja słowami Putina. Rosja jednak najpewniej nie przestraszy się dodatkowych sankcji. Zachodni reżim sankcyjny uderzył w Rosję, ale tamtejsza gospodarka znalazła sobie też alternatywy w globalnym handlu, jak bliska współpraca z Chinami.

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press

Co się wydarzyło

W ten weekend (29-30.03) muzułmanie na całym świecie obchodzą jedno z najważniejszych świąt islamu — id al-fitr. To celebracja zakończenia miesiąca postu, ramadanu. To radosne święto, które w Strefie Gazy drugi rok z rzędu jest obchodzone w dramatycznie trudnych okolicznościach.

W środę 26 marca ONZ przekazywało, że do enklawy nie trafiła żadna pomoc humanitarna od trzech tygodni. Według przedstawicieli organizacji Izrael odmawia ciężarówkom z pomocą dostępu.

Wczoraj, w pierwszym dniu święta Izrael uderzył między innymi w al-Mauasi, gdzie znajduje się wiele namiotów uchodźców. W ataku zginęły 22 osoby, w tym trójka dziewczynek.

Al Dżazira donosi, że dziś w ataku na Tuffah, dzielnicę Gazy, zginęło przynajmniej siedem osób, w tym trójka dzieci.

W tym tygodniu premier Izraela Benjamin Netanjahu w przemówieniu po uchwaleniu budżetu podkreślał, że osiągnięcie „ostatecznego zwycięstwa” w Strefie Gazy" jest już o krok od realizacji. Dwa główne cele, jakie Izrael chce osiągnąć w Gazie to według Netanjahu odzyskanie izraelskich zakładników przetrzymywanych przez Hamas i całkowita eliminacja Hamasu. Dotychczas zdecydowana większość uwolnionych zakładników wróciła do domu dzięki negocjacjom, a nie dzięki działaniom wojennym. Jeśli chodzi o realizację drugiego punktu, pomimo 1,5 roku działań wojennych na terenie niewielkiej enklawy, Hamas wciąż stawia mocny opór izraelskiej armii.

Jaki jest kontekst

Wynegocjowanego w połowie stycznia zawieszenia broni nie udało się przekuć w trwały pokój. 18 marca, w trakcie ramadanu, izraelski minister obrony Izrael Kac ogłosił „powrót wojny do Gazy”. Powrót ten miał oblicze niezapowiedzianych ataków rakietowych w nocy. Zginęło w nich 436 osób, w tym 183 dzieci, 94 kobiety i 34 osoby powyżej 65. roku życia. Był to jeden z najkrwawszych dni w Strefie Gazy od 7 października 2023 roku.

Negocjacje w sprawie powrotu do zawieszenia broni wciąż trwają. Lider Hamasu Chalil al-Hajja przekazał 29 marca, że jego organizacja przyjęła dwa dni wcześniej egipską propozycję. Jednocześnie dodał jednak, że wyklucza rozbrojenie Hamasu, jeśli Izrael będzie kontynuował okupację Strefy Gazy. W ten sposób pozycje negocjacyjne Izraela i Hamasu są niemal nie do pogodzenia. Izrael uważa swoją obecność w strategicznych miejscach strefy (takich jak „korytarz Filadelfia”) za niezbędną.

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press