Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło

Prokuratura Europejska (EPPO) wszczęła dochodzenie w sprawie niewłaściwego wykorzystania unijnych funduszy przez skrajnie prawicową grupę Tożsamość i Demokracja, do której należało m.in. Zjednoczenie Narodowe Marine Le Pen, czy niemieckie AfD. Grupa funkcjonowała w Parlamencie Europejskim w latach 2019-2024. Z doniesień medialnych wynika, że w tym czasie niezgodnie z przeznaczeniem miało zostać wydanych aż 4,3 mln euro. Rzecznik europejskiej prokuratury potwierdził, że chodzi o taką kwotę, ale odmówił szczegółowych komentarzy, powołując się na poufność dochodzenia. O sprawie informuje portal Euractiv.

Jaki jest kontekst

Na początku lipca o aferze jako pierwsze informowały francuski Le Monde, niemieckie die Zeit i ARD oraz austriacki Kontraste. Dziennikarze dotarli do wewnętrznego audytu, z którego wynikało, że nieistniejąca już skrajnie prawicowa grupa w PE, wydała 4,3 mln euro z funduszy operacyjnych UE na transakcje określone jako „nieuzasadnione i potencjalnie niezgodne z prawem”. Rocznie każda z grup parlamentarnych może liczyć średnio na 6/7 mln euro na wydatki administracyjno-operacyjne. Pieniądze można wydawać na wspieranie prac legislacyjnych, np. finansowanie badań politycznych, tworzenie kampanii i materiałów komunikacyjnych, czy organizowanie wydarzeń związanych z działalnością UE. Tylko 5 proc. budżetu może popłynąć do organizacji zewnętrznych. Natomiast darowizny na cele, które nie są związane z unijną polityką, są zabronione.

Audyt wykazał, że 80 wydatków grupy Tożsamość i Demokracja nie spełniały wymogów. Wśród nich znalazły się fikcyjne umowy o świadczenie usług, a także darowizny na rzecz stowarzyszeń powiązanych ze skrajnie prawicowymi postaciami (które nie mają nic wspólnego z działalnością UE). Skala procedury świadczyła o tym, że to coś więcej niż niechlujstwo, raczej cyniczny sposób na nadużywanie unijnych funduszy do budowania prawicowych struktur w krajach członkowskich.

W Niemczech 3 500 euro na wsparcie kampanii antyaborcyjnych otrzymało powiązane z AfD stowarzyszenie SOS Leben (pl. SOS Życie). Francuskie katolickie stowarzyszenie SOS Calvaires dostało 1 000 euro na odbudowę parafii. Jedną z największy dotacji, w formie przepłaconych reklam, dostała Zur Zeit, austriacka gazeta powiązana ze skrajnie prawicową, antyimigrancką i prorosyjską FPÖ (Wolnościową Partią Austrii).

Pieniądze trafiły również do schronisk dla zwierząt i organizacji charytatywnych — co niekoniecznie jest złe, ale również niedopuszczalne w świetle przepisów UE.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

W poniedziałek 7 lipca prezydent Donald Trump zapowiedział, że wyśle więcej broni na Ukrainę. Podczas konferencji prasowej po spotkaniu z premierem Izraela Benjaminem Netanjahu Trump stwierdził, że „jest rozczarowany, że prezydent Putin się nie zatrzymał”. „Zamierzamy wysłać więcej broni. Musimy... Oni teraz bardzo mocno obrywają” – mówił prezydent USA, odwołując się do zmasowanych ataków rakietowych na ukraińskie miasta.

Pentagon odpowiedział krótkim oświadczeniem, w którym potwierdził, że na polecenie Trumpa Departament Obrony wyśle dodatkową broń defensywną do Ukrainy, żeby „zapewnić Ukraińcom możliwość obrony”. Jednocześnie podkreślił, że USA wciąż pracują nad „zapewnieniem trwałego pokoju i powstrzymaniem zabijania”.

Jak podaje Wall Street Journal, Rada Bezpieczeństwa Narodowego Białego Domu spotka się we wtorek, 8 lipca, aby omówić nowe dostawy broni do Ukrainy.

Jaki jest kontekst

Kijów miał przyjąć informacje z ulgą. Przypomnijmy, że przed tygodniem USA podjęły decyzję o wstrzymaniu dostaw kluczowych części pocisków do ukraińskiego systemu obrony powietrznej. Chodziło przede wszystkim o pociski przeciwlotnicze Patriot i precyzyjne pociski artyleryjskie. Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski apelował o przywrócenie wsparcia, nazywając amerykańskie systemy Patriot „prawdziwymi obrońcami życia”. Informacja o wstrzymaniu dostaw zbiegła się w czasie z jednym z rekordowych ataków na Ukrainę. W nocy z 3 na 4 lipca Rosjanie wystrzelili w stronę Kijowa, a także innych regionów, 539 dronów i 11 pocisków rakietowych. Lokalne władze informowały, że w stolicy ranne zostały 23 osoby. Uszkodzona została infrastruktura kolejowa, budynki szkolne, a także budynek wydziału konsularnego polskiej ambasady.

Już w piątek 4 lipca portal Axios informował, że podczas rozmowy telefonicznej Trump miał przekazać prezydentowi Ukrainy, że Amerykanie chcą jednak pomóc ukraińskiej obronie powietrznej z powodu eskalacji rosyjskich ataków. Głowy obu państw rozmawiały już po kolejnej konfrontacji Trumpa z Putinem. Prezydent USA nie krył rozczarowania postawą głowy Kremla. „Nie sądzę, by [red. Putin] chciał przestać, a szkoda” – komentował wówczas Trump. Trump miał też przekazać Zełenskiemu, że to nie on jest odpowiedzialny na wstrzymanie pomocy wojskowej.

Wcześniej Amerykanie twierdzili, że wstrzymują dostawy broni – z których część znajdowała się już w Polsce – po przeglądzie zapasów. Urzędnicy sugerowali, że wsparcie Ukrainy sprawia, że brakuje amunicji dla amerykańskiej armii. Zastępczyni rzeczniczki Białego Domu Anna Kelly stwierdziła, że taka decyzja została podjęta, żeby „postawić interesy Ameryki na pierwszym miejscu”. Jeszcze w czwartek 3 lipca Trump stwierdził, że USA wcale nie wstrzymują dostaw. „Dajemy im broń, współpracujemy z nimi i próbujemy im pomóc. Ale Biden opustoszył cały nasz kraj, dając im broń. I musimy się upewnić, że nam jej wystarczy” – mówił prezydent USA.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

Centralna Komisja Egzaminacyjna podała wyniki matur. Z 255 tys. uczniów i uczennic, którzy podeszli w 2025 roku do egzaminu, 20 proc. nie uzyskało wymaganego minimum. Przypomnijmy, że świadectwo dojrzałości otrzyma osoba, która uzyska co najmniej 30 proc. z egzaminów pisemnych na poziomie podstawowym (j. polski, j. obcy, matematyka) oraz egzaminów ustnych (j. polski i j.obcy). Przedmioty rozszerzone nie mają progu zdawalności, nie da się ich oblać. 13 proc. maturzystów będzie miało prawo do poprawki w sierpniu, bo nie zaliczyły tylko jednego przedmiotu. Reszta, 17,8 tys., będzie mogła powtórzyć maturę dopiero za rok.

Średnie wyniki egzaminu maturalnego z przedmiotów obowiązkowych są podobne do tych z ostatnich 10 lat:

• język polski – 59 proc.
• matematyka – 61 proc.
• język angielski – 78 proc.

Jak co roku, najtrudniejsza dla uczniów do przejścia jest matematyka — oblało ją 15 proc. zdających. Według CKE średnie wyniki tego przedmiotu trzymają się wysoko, bo uczniowie, którzy zdają także rozszerzenie, swoje arkusze na poziomie podstawowym oddają wypełnione niemal bezbłędne.

Dla rekrutacji na studia wyższe kluczowe są wyniki z przedmiotów rozszerzonych (są wyżej punktowane niż obowiązkowe przedmioty). Średnie wyniki plasują się tu następująco (lista według popularności wyboru na maturze):

• język angielski – 64 proc.
• matematyka – 33 proc.
• geografia – 40 proc.
• język polski – 46 proc.
• biologia – 46 proc.
• chemia – 43 proc.
• wiedza o społeczeństwie – 32 proc.
• fizyka – 52 proc.
• historia – 45 proc.
• informatyka – 43 proc.

Jak co roku widać też rozstrzał w wynikach pomiędzy typami szkół. Najlepiej egzaminy maturalne wypadły w liceach ogólnokształcących. Na poziomie podstawowym język polski oblało – 4 proc. uczniów, matematykę – 11 proc., język angielski – 4 proc.

W technikach te odsetki wynoszą: dla języka polskiego – 8 proc., matematyki – 21 proc., język angielskiego – 11 proc. Maturę zdało tu 70 proc. wszystkich zdających, a prawo do poprawki przysługuje 19 proc.

Najgorzej jest w szkołach branżowych, gdzie maturę zdało zaledwie 14 proc. uczniów, ale do egzaminu podeszła tu mała grupa uczniów i uczennic — zaledwie 1 345 osób. Większość uczniów w „branżówkach” wybiera egzaminy zawodowe.

CKE podała też wyniki matur dla uczniów i uczennic z Ukrainy. W pierwszym terminie uporało się z nią 72 proc. zdających. 28 proc. maturę oblało, ale do sierpniowej poprawki może podejść większość (18 proc. wszystkich ukraińskich maturzystów).

Unieważniono 244 egzaminy, większość już w trakcie zdawania. Najczęściej chodziło o niesamodzielne rozwiązywanie zadań lub korzystanie z telefonu/tableta.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa ostrzega przed gwałtownymi opadami, które mogą spowodować podtopienia. Będą to nie tylko burze, ale i ulewy o charakterze ciągłym. Szczególnie mocno padać ma w centrum kraju, na Śląsku i w Małopolsce. Dla pasa od Płocka do Katowic Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał ostrzeżenia najwyższego, trzeciego stopnia.

„Suma opadów deszczu na północy kraju do 30 mm, w centrum do 50 mm, na południu do 80 mm, a punktowo na południu woj. śląskiego do 100 mm" – pisze IMGW. Zwłaszcza te ostatnie wartości oznaczają, że mogą mieć miejsce lokalne podtopienia.

Już w poniedziałek 7 lipca przez Polskę przeszły gwałtowne nawałnice, które spowodowały zniszczenia zwłaszcza na Podkarpaciu, Małopolsce oraz na Lubelszczyźnie. Cztery osoby zostały ranne, straż pożarna przyjęła 2,2 tys. zgłoszeń. Wichury przewalały drzewa, zrywały dachy.

Jaki jest kontekst

Media, nie tylko społecznościowe, zalały obawy, że możliwa jest powtórka z 2024 roku, kiedy potężne ulewy, zwłaszcza w masywie Śnieżnika, spowodowały gwałtowne wezbranie wód rzek spływających do Kotliny Kłodzkiej i katastrofalne zniszczenia m.in. w Stroniu Śląskim i Lądku-Zdroju.

Meteorolog Krzysztof Drozdowski ocenia jednak ryzyko tak dramatycznych wydarzeń jako jak na razie niewielkie, mimo że, jak pisze w poście na Facebooku, „wszystkie wielkie powodzie ostatnich dziesięcioleci spowodowane były w Polsce przez niże genueńskie. Dotyczy to »powodzi tysiąclecia« z 1997 roku, wielkiej powodzi z maja i czerwca 2010 czy niedawnej powodzi z września 2024 roku".

Niż genueński ma się pojawić nad Polską w nocy z wtorku na środę (poniedziałkowe burze to efekt niżu znad Półwyspu Skandynawskiego). O ile jednak w 2024 roku w Masywie Śnieżnika spadło w ciągu doby 300 mm deszczu. Teraz IMGW przewiduje w górach wartość trzy razy niższą – 100 mm (Drozdowski we wczorajszym poście pisze jeszcze o 80 mm).

„Musimy jednak pamiętać, że są to tylko prognozy i mogą się zmienić. Szczególnie że część opadów wystąpi w formie burz, a te są dość nieprzewidywalne i miejscami mogą sprawić kłopoty. Należy więc na bieżąco śledzić aktualizacje prognoz i ostrzeżenia meteorologiczne oraz alerty o zagrożeniach" – tłumaczy ekspert i dodaje:

„Niż genueński wirujący przez trzy doby nad Polską przyniesie jeszcze inne zagrożenie, o którym rzadko się wspomina. Będzie on powodował na Bałtyku silny północny wiatr i dwumetrowe fale. Może to powodować tzw. cofkę na rzekach i wtłaczanie wody morskiej w głąb lądu. Może to stanowić zagrożenie podtopieniem miejsc w pobliżu wpadających do Bałtyku rzek".

Tymczasem przed nadejściem niżu nawałnica przeszła przez instytucję odpowiedzialną za zapobieganie powodziom – Wody Polskie. W poniedziałek została zdymisjonowana dotychczasowa prezeska Joanna Kopczyńska. Zastąpi ją Mateusz Balcerowicz, wieloletni dyrektor Departamentu Wody w Ministerstwie Środowiska. Minister Infrastruktury Dariusz Klimczak twierdzi, że nie ma to związku z bieżącą sytuacją.

Przeczytaj inne teksty OKO.press na ten temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

W poniedziałek 7 lipca podczas konferencji prasowej marszałek Sejmu Szymon Hołownia potwierdził, że na 6 sierpnia zwoła Zgromadzenie Narodowe. Hołownia uciął też spekulacje dotyczące jego starań o pozostanie na fotelu marszałka Sejmu.

Co jeszcze powiedział Hołownia:

• Odniósł się do komentarzy dotyczących spotkania 3 lipca 2025. Poza Hołownią brali w nim udział: europoseł PiS Adam Bielan, prezes PiS Jarosław Kaczyński i senator PSL Michał Kamiński.
• „Miejsce spotkania było błędem” – powiedział Hołownia. Politycy spotkali się w prywatnym mieszkaniu Bielana w Warszawie. „Następnym razem miejsca spotkań, które odbywam, będę z pewnością wybierał, też wiedząc jakie emocje to budzi, bardziej starannie” – dodał.
• O negocjacjach dotyczących funkcji szefa „rządu technicznego”: „Nie otrzymałem od nikogo, w żądnym formacie koalicyjnym nigdy propozycji bycia premierem. Nigdy nie otrzymałem od nikogo w żadnym istniejącym albo wyobrażonym formacie koalicyjnym propozycji kontynuowania mojej misji marszałka Sejmu po 13 listopada 2025 roku. Nie prowadzimy, i chcę to powiedzieć bardzo jasno, ani my, ani Polska 2050, żadnych rozmów o jakiejkolwiek innej koalicji”.
• O tym, czy wejdzie do rządu: „Nie wejdę do rządu. Wejdzie do rządu ktoś z naszego ugrupowania”.
• O tym, czy czuje się ograny przez Kaczyńskiego? „Nie” – powiedział Hołownia. „Nie podejrzewam ludzi o złe intencje. Jeżeli mnie ktoś prosi o rozmowę, to rozmawiam”.
• O tym, kto zaproponował piątkowe spotkanie: „Druga strona zaproponowała to spotkanie”
• O swoich spotkaniach z Kaczyńskim. Jak potwierdził Hołownia, spotkał się z Kaczyńskim już wcześniej „po 3 czerwca” 2025. Tamto spotkanie trwało ok. 45 minut.
• Hołownia poinformował też, że kolejne spotkanie liderów koalicji w sprawie rekonstrukcji rządu odbędzie się we wtorek 8 lipca 2025.
• Podczas konferencji mówił o swojej koncepcji sprawowania funkcji marszałka Sejmu. Zaproponował, żeby marszałek w Sejmie „realnie był arbitrem”, jak w krajach skandynawskich. Nie wyjaśnił, na czym dokładnie miałby polegać ten model.

Jaki jest kontekst

Dziennikarze Radia Zet oraz Newsweeka ujawnili, że czwartkowej nocy marszałek Sejmu Szymon Hołownia odwiedził w prywatnym mieszkaniu europosła PiS Adama Bielana. Do spotkania miał także dołączyć Jarosław Kaczyński.

Jednocześnie od kilku tygodni trwają negocjacje liderów koalicji rządzącej na temat rekonstrukcji rządu. Szymon Hołownia — według ustaleń mediów, w tym OKO.press — starał się o zachowanie fotela marszałka Sejmu.

Zapisy umowy koalicyjnej z 2023 roku są następujące: „Kandydatem Koalicji na Premiera Rządu RP jest Pan Donald Tusk. Kandydatem Koalicji na Pierwszego Wicepremiera Rządu RP jest Pan Władysław Kosiniak-Kamysz zaś Pan Krzysztof Gawkowski kandydatem na Wicepremiera Rządu RP. Kandydatami Koalicji na Marszałka Sejmu RP są:

Pan Szymon Hołownia w okresie od dnia 13 listopada 2023 r. do dnia 13 listopada 2025 r.

Pan Włodzimierz Czarzasty w okresie od dnia 14 listopada 2025 r. do końca kadencji”.

Inne teksty OKO.press na ten temat

Przeczytaj także: