Dzień na żywo. MTK wydał nakaz aresztowania premiera Izraela i szefa Hamasu. Rosja użyła międzykontynentalny pocisk balistyczny przeciw Ukrainie

Co się wydarzyło?

Rzecznik Prokuratury Krajowej prok. Przemysław Nowak poinformował PAP, że wniosek o zatrzymanie i doprowadzenie Zbigniewa Ziobry przed komisję został skierowany do prokuratora generalnego w celu przekazania go marszałkowi Sejmu. Chodzi o procedurę uchylenia immunitetu byłemu ministrowi sprawiedliwości, obecnie posłowi PiS.

Sejmowa komisja ds. Pegasusa wniosek w tej sprawie złożyła w prokuraturze 8 listopada. Bo Zbigniew Ziobro już czterokrotnie nie stawiał się na jej wezwania do udziału w przesłuchaniu. Ostatni raz wezwanie zignorował 4 listopada, nie usprawiedliwił swojej nieobecności.

„Zbigniew Ziobro w sposób uporczywy i lekceważący ukrywał się przed funkcjonariuszami stanowiącymi zespół doręczeniowy wezwania na komisję śledczą. W tym dokumencie opisujemy szczegółowo nieudolną próbę gry w szachy Zbigniewa Ziobry z polską policją” – mówił członek komisji Witold Zembaczyński podczas konferencji, na której komisja poinformowała o złożeniu wniosku o doprowadzenie Ziobry.

Jaki jest kontekst?

Sejmowa komisja śledcza prowadzi dochodzenie ws. zakupu i wykorzystania przez rząd PiS programu do inwigilacji Pegasus, którym szpiegowani mieli być m.in. przedstawiciele ówczesnej opozycji.

Jednym z ważnych wątków w tej sprawie jest nielegalny zakup Pegasusa przez Centralne Biuro Antykorupcyjne za pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości w 2017 roku. Dlatego kluczowym świadkiem jest Zbigniew Ziobro, który w tamtym czasie nadzorował Fundusz. Były minister początkowo uchylał się od przesłuchań w związku ze złym stanem zdrowia – w ubiegłym roku przeszedł operację wycięcia nowotworu. Twierdził, że nie jest w stanie zeznawać i przedstawiał zwolnienia lekarskie.

Komisja ds. Pegasusa pod koniec września 2024 powołała biegłego, który ocenił, że przy zachowaniu odpowiednich warunków Ziobro może wziąć udział w przesłuchaniu. Tę opinię sam Ziobro kontestował. Gdy w październiku okazało się jednak, że stawił się na przesłuchaniu w prokuraturze w związku z inną sprawą, komisja straciła cierpliwość. Przegłosowano wniosek o ukaranie posła grzywną. Teraz komisja domaga się doprowadzenia go siłą.

Pod decyzją o przekazaniu pieniędzy CBA podpisał się nie Zbigniew Ziobro, a ówczesny wiceminister sprawiedliwości odpowiadający za Fundusz Sprawiedliwości, Michał Woś. Woś jeszcze w marcu 2024 roku zeznawał przed komisją ds. Pegasusa. Tłumaczył, że w decyzji chodziło o bezpieczeństwo państwa, a nie o bezpodstawną inwigilację. W sierpniu Woś usłyszał zarzuty w śledztwie Prokuratury Krajowej wokół nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości – właśnie w związku z decyzją o przekazaniu CBA 25 mln zł na zakup Pegasusa.

Przeczytaj teksty OKO.press na ten temat

Co się wydarzyło?

Prokurator Prokuratury Krajowej Piotr Woźniak, prowadzący śledztwo wokół Funduszu Sprawiedliwości, przekazał dziś PAP, że pierwszy akt oskarżenia w tej sprawie trafi do sądu na przełomie grudnia i stycznia.

„Na tym etapie planujemy skierowanie aktu oskarżenia wobec dziewięciu osób, obejmując je 21 zarzutami dotyczącymi głównie Fundacji Profeto i inwestycji »Archipelag – wyspy wolne od przemocy«, ale także kilku innych konkursów przeprowadzonych w Ministerstwie Sprawiedliwości” – powiedział prok. Woźniak.

„To jest dopiero początek, dlatego że w ramach postępowania mamy jeszcze bardzo wiele wątków i badamy cały czas kolejne konkursy na pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości, a także kolejne istotne wątki z nimi związane. Pamiętajmy zatem, że planowany obecnie akt oskarżenia nie kończy tej sprawy. To dopiero wierzchołek góry lodowej” – podkreślił Woźniak.

Zgodnie z art. 321 kodeksu postępowania karnego strony postępowania mogą teraz zapoznać się ze wszystkimi materiałami śledztwa, a także zgłosić do niego wnioski o uzupełnienie. Na koniec tego etapu prokuratorzy wydadzą postanowienie o zamknięciu śledztwa i skierują do Sądu Okręgowego w Warszawie akt oskarżenia.

Z komunikatu prokuratury wynika, że pierwszy akt oskarżenia będzie dotyczył szefa Fundacji Profeto, ks. Michała O., podejrzanego o popełnienie czterech przestępstw, a także ośmiorga byłych urzędników Ministerstwa Sprawiedliwości: Urszuli D. (podejrzanej o 5 przestępstw), Karoliny K. (5 przestępstw), Wojciecha Z. (1 przestępstwo); Moniki G. (2 przestępstwa), Moniki S. (1 przestępstwo), Marty G. (1 przestępstwo), Karoliny G. (1 przestępstwo).

Jaki jest kontekst?

Śledztwo w sprawie nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości od lutego 2024 roku prowadzi zespół śledczy nr 2 Prokuratury Krajowej. Na jego czele stoi obecnie prok. Piotr Woźniak. Śledczy badają w jaki sposób pieniądze z Funduszu – które powinny służyć pomocy ofiarom przestępstw – były wydatkowane niezgodnie z przeznaczeniem za czasów rządów PiS. Ministrem Sprawiedliwości, czyli dysponentem Funduszu, był wówczas Zbigniew Ziobro, a za Fundusz odpowiadali wiceministrowie Michał Woś, a następnie Marcin Romanowski.

Śledztwo objęło kilka dotacji z Funduszu, jednak jak na razie głównym wątkiem jest w nim rekordowa dotacja przyznana Fundacji Profeto, którą kieruje ks. Michał O. Jak pisaliśmy, Fundacja miała początkowo otrzymać 43,3 mln zł, ale dzięki aneksom do umowy przyznano jej 98,9 mln zł. Ostatecznie wypłacono nieco ponad 66 mln, bo ostatnie transze zostały zablokowane przez nową władzę.

O podejrzanej dotacji dla Profeto pisaliśmy jako pierwsi w OKO.press jeszcze w 2020 roku. Rok później ujawniliśmy, że fundacja ks. Michała O., zajmująca się prowadzeniem katolickich mediów, planuje postawić za te pieniądze budynek wyposażony w reżyserki, studia nagrań i salę widowiskową. W lutym 2024 roku opisywaliśmy podejrzany obrót dotacją przez ks. Michała O. i zakon sercanów, do którego należy duchowny. Ujawniliśmy też, że ksiądz O. wielokrotnie spotykał się ze Zbigniewem Ziobrą w latach 2016-2021. Pokazywaliśmy, w jaki sposób konkurs z Funduszu Sprawiedliwości został ustawiony pod Fundację Profeto.

Materiał zgromadzony przez prokuraturę jest obszerny – obejmuje ok. 350 tomów akt.

Prokuratura zarzuca podejrzanym udział w zorganizowanej grupie przestępczej, popełnienie przestępstw urzędniczych, które przyczyniły się do przyznania szeregu dotacji na rzecz nieuprawnionych podmiotów, w tym właśnie Fundacji Profeto. Chodzi m.in. o fałszowanie dokumentacji co do spełniania wymogów formalnych i zawyżaniu punktacji w konkursie. Urzędnicy i ksiądz Michał O. mieli działać w porozumieniu i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Prokuratura zarzuciła też ks. O. „pranie pieniędzy”. Siedmiorgu urzędników grozi kara pozbawienia wolności do 10 lat. W przypadku Urszuli D. i ks. O – do 25 lat.

Prokuratura podkreśla, że to jedynie wycinek śledztwa wokół Funduszu Sprawiedliwości. Łącznie zarzuty w nim usłyszały już 22 osoby, w tym wiceministrowie Marcin Romanowski i Michał Woś. Śledczy nie wykluczają, że postępowanie obejmie kolejnych podejrzanych.

Przeczytaj teksty OKO.press na ten temat

Co się wydarzyło?

Międzynarodowy Trybunał Karny ogłosił w czwartek 21 listopada, że wydał nakaz aresztowania izraelskiego premiera Binjamina Netanjahu i byłego ministra obrony Izraela Jo'awa Galanta. MTK zarzuca politykom zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne, które mieli popełnić między 8 października 2023 roku a 20 maja 2024 roku. To właśnie w maju 2024 główny prokurator MTK Karim Khan zawnioskował o aresztowanie Netanjahu i Galanta.

MTK uznał, że ma wystarczające dowody, by uznać, że politycy dopuścili się (jako współsprawcy) zbrodni wojennych w Strefie Gazy. Dlatego Trybunał przychylił się do wniosku oskarżyciela i wydał za nimi nakaz aresztowania. Oznacza to, że jeżeli Netanjahu i Galant opuszczą terytorium Izraela, będą mogli zostać zatrzymani.

MTK ogłosił dziś też, że zamierza aresztować Mohammeda Deifa – lidera palestyńskiej organizacji Hamas, od której ataku na Izrael 7 października 2023 rozpoczęła się wojna w Strefie Gazy.

Nie wiadomo jednak, czy Mohammed Deif ciągle żyje. Izrael twierdzi, że został zabity, ale Hamas nie potwierdził tych informacji. Wcześniej izraelskie wojsko zabiło dwóch innych przywódców Hamasu: Jahję Sinwara i Isamila Hanijję. Oni także byli na liście osób, których aresztowania domagał się prokurator Karim Khan.

Dzisiejsze decyzje MTK o nakazach aresztowania wydała izba przedprocesowa w składzie trzech sędziów. Były jednogłośne.

Jaki jest kontekst?

MTK podejrzewa Binjamina Netanjahu i Jo'awa Galanta o zbrodnie wojenne w postaci stosowania głodu jako broni w konflikcie zbrojnym, a także zbrodnie przeciwko ludzkości takie jak zabójstwo, prześladowania i inne „nieludzkie” czyny. Trybunał stwierdził, że Netanjahu i Galant mogą ponosić odpowiedzialność karną (jako cywilni przełożeni) za zbrodnię wojenną w postaci celowego kierowania ataków wojskowych na palestyńską ludność cywilną.

Mohammed Deif z kolei podejrzewany jest o zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne w postaci morderstw, gwałtów i porywania ludzi na zakładników. Hamas pod jego kierownictwem miał dopuścić się ich 7 października 2023 – w niespodziewanym, krwawym ataku zginęło ponad 1200 izraelskich cywilów, a 250 osób trafiło do niewoli. Atak zapoczątkował wściekły odwet Izraela w Strefie Gazy.

Izrael kontestował jurysdykcję Międzynarodowego Trybunału Karnego do oceny tych wydarzeń. We wrześniu rząd w Tel Awiwie złożył w MTK dwie analizy prawne, w których argumentował, że Izrael nie dostał czasu na samodzielne zbadanie ew. zbrodni w Strefie Gazy, zanim do MTK trafiły wnioski o areszt. Urzędujący w Hadze Trybunał uznał dziś jednak, że zgoda Izraela nie jest konieczna, by proces był kontynuowany.

Decyzja Trybunału zapadła w trudnym momencie dla prokuratora Karima Khana. Wobec oskarżyciela toczy się postępowanie w sprawie rzekomych nadużyć seksualnych wobec jego asystentki. Prowadzi je organ nadzorujący prace MTK. Khan publicznie zaprzeczał oskarżeniom, twierdząc, że to kampania dezinformacyjna wymierzona w jego osobę.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat

Co się wydarzyło?

W czwartek 21 listopada rzeczniczka rosyjskiego MSZ Maria Zacharowa oświadczyła, że uruchomienie amerykańskiej bazy wojskowej w Redzikowie „to kolejny jawnie prowokacyjny krok”, który „wpisuje się w wieloletnią destrukcyjną praktykę przybliżania infrastruktury wojskowej NATO do granic rosyjskich”. Oskarżyła USA o „projektowanie swojej potęgi” na obszarach oddalonych od amerykańskiego terytorium. Czego celem ma być „wywarcie presji na Rosję i niektóre inne państwa dysponujące bronią jądrową”.

Według rosyjskiego MSZ prowadzi to do „narastania ryzyka strategicznego” i w rezultacie do „podwyższenia ogólnego poziomu zagrożenia nuklearnego”. A zatem Rosja nie miała wyboru i „już dawno temu” wpisała Redzikowo na listę „priorytetowych celów potencjalnego zniszczenia, które w razie potrzeby można przeprowadzić przy użyciu szerokiej gamy zaawansowanej broni”.

Na słowa Zacharowej odpowiedział rzecznik polskiego MSZ Paweł Wroński. Podkreślił, że instalacja w Redzikowie ma wyłącznie charakter obronny i że nie ma w niej broni jądrowej. Dodał, że

„To, co jest zgodne z tą wypowiedzią, jest to, że groźby rosyjskie pojawiają się od dłuższego czasu i oparte są na niewłaściwych przesłankach i twierdzeniach, że w tym miejscu są rakiety jądrowe, co jest absurdem” – powiedział Wroński.

Jaki jest kontekst?

Amerykańska baza antyrakietowa w miejscowości Redzikowo w woj. pomorskim to pierwsza stała instalacja armii USA w Polsce. Otwarto ją uroczyście 13 listopada, po wieloletnich opóźnieniach. Inicjatorem powstania bazy był republikański prezydent George W. Bush, budowę w Redzikowie rozpoczęto za prezydentury Baracka Obamy, w 2016 roku.

Baza jest częścią Aegis Ashore, czyli lądowej części morskiego systemu antybalistycznego USA, ale także elementem systemem obrony przeciwrakietowej europejskich członków NATO. To amerykański wkład w obronność Sojuszu w Europie. Baza należy do Marynarki Wojennej USA i podlega dowództwu sił amerykańskich w Europie – USEUCOM. Elementami tarczy są także instalacje w Rumunii, baza marynarki wojennej w Hiszpanii oraz radar wczesnego ostrzegania w Turcji.

„Umowa zakłada, że elementy tarczy rakietowej chronią nie tylko Stany Zjednoczone, ale także Polskę. Dzięki niej po raz pierwszy pojawiły się u nas amerykańskie wyrzutnie Patriot, a następnie samoloty F-16 zaczęły patrolować polskie niebo” – mówił podczas otwarcia Redzikowa minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski.

Wypowiedzi rosyjskiego MSZ należy czytać w kontekście rosnącego dyplomatycznego napięcia wokół wojny w Ukrainie. W tym tygodniu prezydent USA Joe Biden zezwolił Ukrainie na wykorzystanie amerykańskich pocisków do ataków na terytorium Rosji. Wg ostatnich doniesień Rosja miała dziś w nocy użyć do ataku na Ukrainę międzykontynentalnego pocisku dalekiego zasięgu, zdolnego do przenoszenia głowic jądrowych (ale bez takich głowic).

Trwa dyplomatyczne przeciąganie liny między Rosją a Ukrainą i jej sojusznikami powrotem Donalda Trumpa do Białego Domu. Prezydent-elekt wielokrotnie zapewniał, że jak tylko wróci do władzy, ekspresowo zakończy wojnę. Obie strony obawiają się, że będzie naciskał na terytorialne ustępstwa.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat

Co się wydarzyło?

O rosyjskim ataku z wykorzystaniem międzykontynentalnego pocisku balistycznego (ICBM) poinformowała w czwartkowy poranek agencja Reuters, powołując się na informacje ze strony ukraińskiej. Chodzi o pocisk RS-26 Rubież, który wystrzelono z obwodu astrachańskiego w Rosji.

To byłby pierwszy przypadek wykorzystania takiej broni przez Rosję od początku wojny w Ukrainie. Międzykontynentalne pociski balistyczne to broń dalekiego zasięgu, zdolna do przenoszenia głowic jądrowych na tysiące kilometrów. Są ważnym elementem rosyjskiej doktryny odstraszania. W dzisiejszym ataku wykorzystana miała zostać głowica konwencjonalna.

W komunikacie ukraińskiego wojska nie podano, co było celem tego konkretnego pocisku i jakie szkody wyrządził. Ataku nie komentuje też strona rosyjska.

Gubernator obwodu dniepropietrowskiego Serhij Łysak poinformował natomiast, że rosyjski ostrzał uszkodził zakład przemysłowy i spowodował pożar w mieście Dniepr. Dwie osoby zostały ranne. Poza pociskiem ICBM Rosja przeprowadziła na obwód dniepropietrowski atak z wykorzystaniem pocisku hipersonicznego Kindżał oraz siedmiu pocisków manewrujących Ch-101, spośród których sześć zostało zestrzelonych. Pociski początkowo leciały w stronę Kijowa, zostały jednak przekierowane w stronę Dniepru.

Alarmy przeciwlotnicze rozległy się w nocy ze środy na czwartek także w zachodniej części Ukrainy, w obwodach lwowskim i wołyńskim. Zareagowało na to polskie wojsko.

W komunikacie opublikowanym przed godz. 7:00 Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych poinformowało, że „rozpoczęło się operowanie w naszej przestrzeni powietrznej polskich i sojuszniczych statków powietrznych”.

Jaki jest kontekst?

Rosyjska agresja na Ukrainę trwa już ponad 1000 dni, a sytuacja jest coraz bardziej napięta.

Anonimowe źródła cytowane przez Reuters podają, że w środę Ukraina wystrzeliła w kierunku rosyjskiego obwodu kurskiego brytyjskie pociski manewrujące Strom Shadow. Informacji tych nie potwierdził jednak sztab generalny ukraińskiej armii, brak także jakiejkolwiek reakcji Rosji.

We wtorek Ukraińcy wykorzystali do ataku na rosyjskie terytorium amerykańskie pociski ATACMS. Na taki ruch wyraził zgodę prezydent USA Joe Biden, który za dwa miesiące przekaże miejsce w Białym Domu Donaldowi Trumpowi. Trump wielokrotnie krytykował amerykańską pomoc dla Ukrainy i zapowiadał, że jako prezydent ekspresowo zakończy wojnę – choć nie sprecyzował w jaki sposób.

Wygląda na to, że sojusznicy Ukrainy starają się jej pomóc uzyskać jak najmocniejszą pozycję przed ew. rozmowami pokojowymi, do których może dojść z inicjatywy Trumpa.

W odpowiedzi na decyzję Joe Bidena, zezwalającą Ukrainie na wykorzystanie amerykańskich pocisków do ataku na Rosję, Władimir Putin zaktualizował we wtorek 19 listopada doktrynę nuklearną Rosji. Stanowi ona, że podstawą ataku nuklearnego może być „agresja na Federację Rosyjską i jej sojuszników ze strony dowolnego państwa niejądrowego przy wsparciu państwa nuklearnego”, a także masowy atak powietrzny środkami niejądrowymi, w tym dronami.

Ruch ten miał być ostrzeżeniem dla Ukrainy i jej sojuszników.

Artykuły OKO.press na ten temat