Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło

Międzynarodowy Czerwony Krzyż w środę 1 października zawiesił swoją działalność w mieście Gaza. Organizacja ogłosiła, że tymczasowo przenosi swoich pracowników do swoich biur na południe od miasta.

W oświadczeniu organizacja napisała:

"Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża (ICRC) będzie nadal dążył do udzielania wsparcia cywilom w Gazie, gdy tylko pozwolą na to okoliczności, z naszych biur w Deir al-Balah i Rafah, które pozostają w pełni operacyjne. Obejmuje to dostarczanie darowizn medycznych do nielicznych pozostałych placówek medycznych w Gazie oraz maksymalne ułatwianie przemieszczania się służb ratunkowych. W Rafah szpital polowy Czerwonego Krzyża będzie nadal stanowił linię życia dla wielu rannych pacjentów, którzy napływają.

ICRC działa w Gazie od dziesięcioleci. Po ostatniej eskalacji działań wojennych zespoły ICRC pozostawały na miejscu tak długo, jak to możliwe, aby chronić i wspierać najbardziej potrzebujących. ICRC pozostaje zaangażowany w powrót, gdy tylko pozwolą na to warunki".

Jaki jest kontekst

15 września izraelska armia rozpoczęła inwazję lądową na miasto Gaza, największe miasto Strefy Gazy. Wcześniej przez niemal miesiąc przygotowywała grunt do tej operacji, między innymi przez intensywne naloty. Izraelczycy nakazali mieszkańcom miasta ewakuację na południe. Wiele osób jednak odmówiło ze względu na trudne warunki ewakuacji i niskie zaufanie do izraelskiej armii oraz przekonanie, że ryzyko śmierci w strefie ewakuacji również jest wysokie.

Bardzo trudno jest oszacować, ile osób przebywa obecnie w największym mieście Strefy. Jednocześnie jasne jest, że w mieście pozostali nie tylko bojownicy Hamasu, ale także tysiące cywili. Agencja AP podaje, że z miasta ewakuowało się około 400 tys. osób, ale na miejscu pozostają wciąż „setki tysięcy”. 1 października minister obrony Izraela Israel Kac powiedział, że to ostatni moment na ewakuację. Według jego słów ci, którzy tego nie zrobią, będą traktowani jak terroryści.

W poniedziałek 29 września Donald Trump w obecności premiera Izraela Benjamina Netanjahu przedstawił 20-punktowy plan pokojowy. Jest to raczej szkic do dalszych rozmów, brakuje w nim wielu konkretnych rozwiązań. Hamas wciąż na niego nie odpowiedział, a Izrael kontynuuje intensywną kampanię w mieście Gaza i zrównuje z ziemią spore części miasta.

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press

Przeczytaj także:

Jak przekazywali w mediach społecznościowych aktywiści, w środę wieczorem około 20 izraelskich okrętów zbliżyło się do flotylli i nakazało wyłączyć silniki w statkach.

Nalot rozpoczął się od Almy, okrętu flagowego flotylli – to tym statkiem płynęła aktywistka ekologiczna Greta Thunberg. Thunberg została aresztowana i wraz z innymi aktywistami osadzona w areszcie w porcie Aszdod.

Podczas przejęcia statków siły izraelskie użyły armatek wodnych. Jedna łódź została staranowana.

Aresztowany przez żołnierzy izraelskich został także płynący na jednym ze statków flotylli polski poseł Franek Sterczewski.

Jaki jest kontekst?

Global Sumud Flotilla to międzynarodowa inicjatywa aktywistów, którzy domagają się zakończenia zbrodniczych działań Izraela w Strefie Gazy.

Statki inicjatywy – w sumie ponad 40 – wyruszyły pod koniec sierpnia m.in. z Hiszpanii. Celem było przełamanie izraelskiej blokady humanitarną i zwrócenie uwagi społeczności międzynarodowej na głodującą Strefę Gazy.

Izrael od początku deklarował, że nie pozwoli, by aktywiści dotarli na miejsce. W oficjalnych wypowiedziach izraelskich władz inicjatywa konsekwentnie nazywana jest Hamas-Sumud Flotilla

To trzecia tego typu inicjatywa w tym roku, ale pierwsza tak duża — z wieloma statkami i tak międzynarodową obsadą, w tym wspomniana Gretą Thunberg. Szwedzka aktywistka ekologiczna w czerwcu tego roku brała udział w poprzedniej flotylli na statku Madleen. Jej uczestnicy zostali zatrzymani przez Izraelczyków, a następnie deportowani z kraju.

W tej próbie dotarcie do Strefy Gazy bierze udział też grupa aktywistów z Polski. Są wśród nich poseł Franek Sterczewski, prezeska Stowarzyszenia Nomada Nina Ptak, dziennikarka i aktywistka Ewa Jasiewicz, autorka książki „Podpalić Gazę” oraz Omar Faris, prezes Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego Palestyńczyków Polskich.

Interwencja militarna Izraela w Strefie Gazy zaczęła się w październiku 2023 roku po krwawym ataku Hamasu na Izrael. Od tego czasu – według uważanych za wiarygodne raportów ministerstwa zdrowia Strefy Gazy – Izraelscy żołnierze zabili ponad 66 tys. Palestyńczyków, w ogromnej większości cywili. Faktyczna liczba ofiar może być istotnie wyższa. Działania Izraela w Strefie Gazy zostały niedawno uznane za ludobójstwo przez niezależnych ekspertów, którzy przygotowali raport na zlecenie Rady Praw Człowieka ONZ.

Przeczytaj także:

Co się stało?

Pieskow ujawnił rosyjskie operacje „w celu że tak powiem przywrócenia porządku" na Bałtyku. Powiedział to jakby mimochodem i niczego nie doprecyzował:

„Na wielu wodach, w tym na Bałtyku, kraje europejskie i państwa przybrzeżne podejmują liczne działania prowokacyjne, które naszym zdaniem w żaden sposób nie sprzyjają zapewnieniu swobody żeglugi handlowej. Czasami zmusza to nasze siły zbrojne do podjęcia, że ​​tak powiem, działań mających na celu przywrócenie porządku” – powiedział w czasie codziennego briefingu prasowego.

Stało się to po kilku jawnych rosyjskich prowokacjach w państwach NATO leżących nad Bałtykiem i po tym, jak prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski zaapelował o zamknięcie Bałtyku dla rosyjskich tankowców.

"Istnieje coraz więcej dowodów na to, że Rosja mogła wykorzystać tankowce na Morzu Bałtyckim do wystrzeliwania dronów, które spowodowały poważne zakłócenia w północnej Europie” – powiedział prezydent Ukrainy podczas Forum Bezpieczeństwa w Warszawie 29 września.

Od apelu tego zdystansował się jednak następnego dnia prezydent Karol Nawrocki: „Takich decyzji nie podejmuje się po słowach prezydenta Zełenskiego, bo przyniesie to odpowiednie i konkretne efekty, czy to społeczne, czy ekonomiczne” – powiedział w wywiadzie dla radia ZET. Przyznał, że Bałtyk jest kolejną domeną wojny hybrydowej, którą prowadzi Rosja z Polską i z innymi państwami regionu. „I rzeczywiście to, co dzieje się za sprawą floty cieni z jednej strony, z drugiej strony używania okrętów do realizacji zadań dronowych z całą pewnością niepokoi”. Jednak prezydent dopytywany, czy jest w ogóle możliwe, by Polska poparłaby taki pomysł, powtórzył, że jest przed rozmowami z wojskowymi i szefem BBN Sławomirem Cenckiewiczem. „Wiem, do czego odnosi się prezydent Zełenski, ale jest zbyt wcześnie, żebym składał jakiekolwiek deklaracje w tej chwili” – powiedział Karol Nawrocki.

Jaki jest kontekst

Wymiana zdań odbywa się publicznie, a nonszalancka wypowiedź Pieskowa, który zawsze dokładnie wie, co powiedzieć, może świadczyć o tym, że nie tyle ujawnia on operacje wojskowe Rosji, ile stara się poróżnić Polskę i Ukrainę.

Taką politykę Moskwa prowadzi od momentu objęcia urzędu prezydenta przez Karola Nawrockiego. Z sympatią opisywała antyukraińskie działania i wypowiedzi prezydenta w pierwszym miesiącu na stanowisku. Atak dronowy na Polskę 10 września w sferze politycznej był obliczony na to, że Nawrocki, skonfliktowany z rządem i niedoświadczony w polityce zagranicznej, zwróci się o wyjaśnienia do Moskwy. Kreml w dwóch pierwszych dniach kryzysu pięciokrotnie publicznie zapraszał prezydenta Polski do „konsultacji” w sprawie tego, co naruszyło polską przestrzeń powietrzną.

Kiedy po kilku dniach między polskim prezydentem a rządem wybuchł spór, czy i kiedy prezydencki BBN dostał informację o tym, że to NATO-wski F16 mógł uszkodzić dom w Wyrykach, propaganda Kremla nie kryła satysfakcji. Wyryki stały się w narracji Moskwy dowodem na to, że atak dronowy był tak naprawdę „ukraińską prowokacją”. Bo „żadnych dowodów”, że drony były rosyjskie, nie ma, a jedyne szkody spowodowało samo NATO. Które potyka się o własne nogi, zbroi się bezpodstawnie i wymyśla „rosyjskie prowokacje”.

Podobnie kilka dni później Moskwa nie przyznała się do naruszenia przestrzeni powietrznej Estonii. Choć po tygodniu, rozsnuwając jeszcze większą mgłę dezinformacji, jej przedstawiciele zaczęli opowiadać, że być może do naruszenia granicy jednak doszło. Ale to dlatego, że fińska i estońska strefa „zostawiają rosyjskim pilotom bardzo mało miejsca na przelot” w Zatoce Fińskiej. To nie wina Moskwy, że NATO się rozszerzyło.

Moskwa wyparła się też udziału w operacji przeciw Danii, której przestrzeń naruszyły drony nieznanego pochodzenia. Dziennikarze sugerowali, że startowały one z rosyjskich tankowców.

To, że teraz Moskwa otwarcie przyznaje się do antyeuropejskich operacji na Bałtyku i sugeruje, że atak na Danię mógł być „operacją przywracania porządku”, tworzy jeszcze większy zamęt i daje podstawy do kwestionowania osądu europejskich polityków.

Choć przecież nie ma żadnej pewności, że Pieskow wiedział o czym mówi. Ani tym bardziej, że chciał powiedzieć prawdę.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Aktywiści z Global Sumud Flotilla — międzynarodowej inicjatywy, która chce przełamać blokadę humanitarną strefy Gazy — poinformowali, że jeszcze dziś (w środę 1 października) mogą dotrzeć do wybrzeży Strefy Gazy. Około 17 czasu polskiego opublikowali post w mediach społecznościowych z informacją, że do pokonania zostało im 90 mil morskich, czyli nieco ponad 160 kilometrów trasy.

„Po nocy zastraszania ze strony izraelskiego wojska możemy potwierdzić, że uczestnicy naszej flotylli zachowali spokój (...). Zagrożenia nie tylko nie zniechęciły nas, ale wręcz wzmocniły naszą determinację, by kontynuować. Płyniemy dalej z nową determinacją, aby przełamać blokadę, dostarczyć pomoc i realizować naszą misję pokojowej solidarności z mieszkańcami Strefy Gazy” – napisali aktywiści na Telegramie.

Jak wynika z udostępnionego przez aktywistów narzędzia do śledzenia ich pozycji, większość statków flotylli znajduje się obecnie na wysokości między Portem Said a miejscowości Bir al Abd w Egipcie.

Jaki jest kontekst?

Global Sumud Flotilla to międzynarodowa inicjatywa aktywistów, którzy domagają się przestrzegania praw człowieka. Jak na łamach OKO.press pisał Jakub Szymczak, statki inicjatywy wyruszyły pod koniec sierpnia m.in. z Hiszpanii. Chcą symbolicznie przełamać izraelską blokadę humanitarną i zwrócić uwagę społeczności międzynarodowej na głodującą Strefę Gazy.

Izrael od początku jasno mówi, że nie pozwoli, by aktywiści dotarli na miejsce. I stosuje wobec inicjatywy tę samą retoryczną taktykę, co wobec wszystkich, którzy sprzeciwiają się działaniom Izraela w Gazie: uznaje, że flotylla jest organizowana przez Hamas. Ponadto, aktywiści donoszą też o atakach na łodzie przy użyciu dronów.

To trzecia tego typu inicjatywa w tym roku, ale pierwsza tak duża — z wieloma statkami i tak międzynarodową obsadą. Na pokładzie jednego ze statków płynie słynna szwedzka aktywistka Greta Thunberg, która w czerwcu tego roku brała udział w poprzedniej flotylli na statku Madleen. Jej uczestnicy zostali zatrzymani przez Izraelczyków, a następnie deportowani z kraju.

W tej próbie dotarcie do Strefy Gazy bierze udział też grupa aktywistów z Polski. Są wśród nich polski poseł Franek Sterczewski, prezeska Stowarzyszenia Nomada Nina Ptak oraz dziennikarka i aktywistka Ewa Jasiewicz, autorka książki „Podpalić Gazę”.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Liderzy UE omawiają dziś (w środę 1 października) w Kopenhadze dalsze działania związane z europejską obronnością i wsparciem dla Ukrainy. W związku z intensyfikacją incydentów dronowych oraz kolejnymi przypadkami naruszania europejskiej przestrzeni powietrznej przez rosyjskie myśliwce, sytuacja jest bardzo napięta.

„Mamy do czynienia z wojną hybrydową przeciwko Europie” – nie ma wątpliwości premierka Danii Mette Frederiksen, która jest gospodynią spotkania. Dania sprawuje bowiem obecnie sześciomiesięczną prezydencję w Radzie UE.

Zdaniem Frederiksen kolejne przypadki blokowania działalności lotnisk w Europie przez pojawienie się niezidentyfikowanych dronów, do których doszło w zeszłym tygodniu w Danii i Norwegii, czy szpiegowania europejskiej infrastruktury krytycznej, to przejaw wrogiej aktywności Rosji, która pociąga za sobą coraz większe koszty.

Dlatego Frederiksen postuluje: najwyższy czas sięgnąć po zamrożone w Europie rosyjskie aktywa, by nie tylko finansować obronę Ukrainy, ale także rekompensować koszty wojny hybrydowej.

„Ukraina pierwszą linią europejskiej obrony”

Taki wniosek na szczycie przedstawić chce szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen. Komisja Europejska proponuje udostępnienie rosyjskich aktywów Ukrainie w postaci „pożyczek reparacyjnych”. UE, obawiając się konsekwencji prawnych, nie dokona przywłaszczenia środków w ramach sankcji, lecz udostępni je Ukrainie w formie pożyczek, które ta będzie musiała spłacić, gdy dostanie reparacje od Rosji. W ten sposób KE chce zwiększyć wsparcie dla Ukrainy.

„Rosja wystawia naszą determinację na próbę. Dlatego absolutnie niezbędnym jest, abyśmy dziś wszyscy w tym samym stopniu zdawali sobie sprawę z tego, jak poważna i nagląca jest sytuacja, w której się znajdujemy (...). Jeśli zgadzamy się co do tego, że Ukraina jest naszą pierwszą linią obrony, to musimy zwiększyć wsparcie wojskowe dla Kijowa” – mówiła szefowa KE przed rozpoczęciem spotkania.

Argumentując za przekazaniem zamrożonych aktywów rosyjskich Ukrainie, szefowa KE podkreśliła, że „sprawca musi zostać pociągnięty do odpowiedzialności”. Dodała też, że takie działanie UE będzie miało „solidną podstawę prawną”.

Jaki jest kontekst?

Nadzwyczajny szczyt UE został zwołany ze względu na pogarszającą się sytuację bezpieczeństwa. Rosja intensyfikuje działania prowadzonej przez siebie wojny hybrydowej przeciwko Europie. Rośnie liczba przypadków naruszeń europejskiej przestrzeni powietrznej, zakłóceń w ruchu lotniczym oraz domniemanych aktów szpiegostwa. Nie widać też końca wojny w Ukrainie – Ukraina cały czas potrzebuje wsparcia wojskowego i makrofinansowego, by opierać się rosyjskiej agresji.

W Europie mamy do czynienia z istotnymi przesunięciami sił zbrojnych w kierunku wschodniej i północnej flanki. W związku z nalotami dronowymi o wsparcie sojusznicze poprosiła Polska, Estonia i Dania. Sojusznicy relokują część swojego sprzętu, by wzmocnić bezpieczeństwo państw granicznych. To część operacji NATO „Wschodnia Straż”.

Przeczytaj także: