Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski weźmie udział w spotkaniu w Stambule w czwartek 15 maja tylko, jeśli jego rozmówcą będzie Władimir Putin — zapowiedział doradca prezydenta Michajło Podoljak we wtorek 13 maja przed południem, poinformował dziennik Kyiv Independent.

Zdaniem Podoljaka, rozmowy z przedstawicielami Rosji niższego szczebla nie mają sensu, bo tylko Putin może podjąć decyzję o zawieszeniu ognia.

To samo w poniedziałek 12 maja mówił szef kancelarii prezydenta Zełenskiego Andrij Jermak. Jermak podkreślił, że Putin może chcieć wysłać na rozmowy w Stambule dyplomatów niższego szczebla, ale ci nie mają uprawnień do podjęcia wiążących decyzji w sprawie zawieszenia ognia. Jego zdaniem Rosja w ten sposób gra na czas.

„Rosja będzie chciała uniknąć sankcji, używając procesu negocjacyjnego jako przykrywki. Ten format jest napędzany wyraźnym pragnieniem wprowadzenia wszystkich w błąd” – mówił Jermak, cytowany przez Kyiv Independent.

Jaki jest kontekst?

Temat ukraińsko-rosyjskich rozmów w Stambule w czwartek 15 maja to pokłosie ultimatum, które 10 maja Rosji postawili liderzy UE. Podczas wizyty w Kijowie przedstawiciele Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec i Polski ogłosili, że jeśli Rosja do końca 12 maja nie przystanie na rozejm w Ukrainie, to zostanie objęta nowymi, ostrymi sankcjami.

Moskwa nazwała to „szantażem” i warunkiem „nie do przyjęcia”. Po północy w niedzielę 11 maja prezydent Władimir Putin ogłosił, że proponuje rozmowy pokojowe z Ukrainą „bez warunków wstępnych”, czyli bez wcześniejszego zawieszenia ognia.

Jak na łamach OKO.press relacjonowała Agnieszka Jędrzejczyk, z wypowiedzi rosyjskich oficjeli wynikało, że Moskwa liczyła, że Ukraina propozycję odrzuci. Ale Zełenski powiedział „sprawdzam” i ogłosił, że osobiście stawi się w czwartek w Stambule, gdzie ma nadzieję spotkać Putina.

We wtorek 13 maja wciąż nie wiadomo jednak, czy Putin ma zamiar wziąć udział w czwartkowych rozmowach. Tymczasem zainteresowanie spotkaniem wyraził też prezydent USA Donald Trump, który ma rozważać pojawienie się w Stambule. We wtorek 13 maja Trump rozpoczął kilkudniową wizytę na Bliskim Wschodzie.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Po dwóch miesiącach głośnego procesu paryski sąd karny (z fr. Tribunal Correctionnel – francuski sąd pierwszej instancji, który orzeka w sprawach o występki i zbrodnie zagrożone karą do 10 lat pozbawienia wolności – red.) wydał wyrok w sprawie aktora Gérarda Depardieu, oskarżonego o napaść seksualną na dwie kobiety pracujące na planie filmu „Zielone okiennice” w 2021 roku.

Depardieu został skazany na 18 miesięcy więzienia w zawieszeniu. Sąd podjął też decyzję o wpisaniu go na listę przestępców seksualnych oraz zakazie pełnienia funkcji publicznych na okres dwóch lat – donosi dziennik Le Monde.

Kobiety, które oskarżyły Depardieu, to dekoratorka planu oraz asystentka reżysera. W przypadku jednej z nich aktor pozwolił sobie na przytrzymanie kobiety między swoimi nogami oraz dotykanie jej biustu i pośladków, a także komentarze o wyraźnie seksualnym charakterze. Drugą z kobiet aktor obmacywał po pośladkach i biuście — wynika z relacji Le Monde.

Depardieu nie przyznał się do winy i zaprzeczył dotykania kobiet. Jak wynika z relacji Le Monde, miał tłumaczyć podczas procesu, że „nie dopuścił się napaści seksualnej”, bo „napaść seksualna to coś dużo poważniejszego, niż to”, o co oskarżają go kobiety w tym procesie. Aktor tłumaczył też, że jest człowiekiem „z innych czasów”. Adwokatka jednej z kobiet ripostowała, że Depardieu mówi o czasach, kiedy kobiety nie mówiły głośno o takich doświadczeniach i nie składały doniesień, a powszechna była gloryfikacja seksizmu.

Oprócz skarżących głos w sprawie jako świadkinie zabrały jeszcze cztery inne kobiety, które doświadczyły tego samego rodzaju zachowań ze strony Depardieu w latach 2007-2015. Kobiety mówiły o obmacywaniu miejsc intymnych, w tym biustu i krocza. Podkreślały, że jako bardzo młode pracowniczki na planie nie miały odwagi alarmować o zachowaniach Depardieu ze względu na jego status gwiazdy.

Gerard Depardieu, który obecnie kręci film w Portugalii, nie był obecny podczas ogłoszenia wyroku. Jego prawnik zapowiedział apelację.

Jaki jest kontekst?

Sprawa Gérarda Depardieu to jedna z najgłośniejszych spraw francuskiej odsłony akcji #MeToo. Zakończony we wtorek 13 maja proces to pierwszy proces aktora w sprawach o przestępstwa seksualne. Aktor ma też postawiony zarzut w sprawie o gwałt aktorki Charlotte Arnould, a poza tym 20 innych kobiet wysunęło wobec niego oskarżenia o molestowanie seksualne na sali sądowej podczas jego procesów lub w mediach.

Falę ujawnień przestępstw seksualnych we Francji zapoczątkowała dziennikarka Sandra Muller. W październiku 2017 roku Muller ujawniła na Twitterze, że molestowania seksualnego wobec niej dopuścił się Éric Brion, były szef telewizji Equidia. Niedługo potem pojawiła się lawina oskarżeń wobec innych osób publicznych, m.in. ministra ds. środowiska i sprawiedliwej transformacji Nicolasa Hulota, aktora Gérarda Depardieu, pisarza Gabriela Matzneffa, ministra solidarności Damiena Abada, prezentera telewizyjnego Patricka Poivre d'Arvora, a także nowe oskarżenia wobec reżysera Romana Polańskiego.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Europejscy liderzy – Friedrich Merz, Emmanuel Macron, Keith Starmer i Donald Tusk podczas swojej wizyty w Kijowie 10 maja nakłonili – tak się przynajmniej wydawało – prezydenta Donalda Trumpa do tego, by zgodził się na ich pomysł ultimatum wobec Putina w sprawie bezwarunkowego zawieszenia broni. W przypadku, gdyby rosyjski przywódca się nie ugiął, Unia i Stany Zjednoczone miały nałożyć na Rosję solidarnie kolejne dotkliwe pakiety sankcji.

Wytrawny gracz Putin zastosował jednak gambit – zażądał rozmów pokojowych w Stambule bez warunków wstępnych. I niespodziewanie 11 maja Trump ogłosił na Truth Social, że obie strony są równie winne temu, że wojna jeszcze trwa i Trump z Zełenskim powinni spotkać się w stolicy Turcji. Napisał nawet, że „zaczyna wątpić, czy Ukraina chce się dogadać".

Według dyplomatów cytowanych przez brytyjski dziennik, posunięcie prezydenta USA całkowicie storpedowało europejski plan – Zełenski bowiem nie miał innego wyjścia, jak zgodzić się na propozycję Putina i zadeklarować, że pojedzie do Stambułu. Trump zapowiada, że rozważa przerwanie swojej bliskowschodniej podróży, żeby dołączyć do obu przywódców. Problem w tym, że Kreml jeszcze nie potwierdził, czy do spotkania dojdzie.

W związku z zaistniałą sytuacją Wielka Brytania wstrzymała się z ogłoszeniem planowanych sankcji na Rosję. Unia Europejska pracuje nad swoim pakietem sankcji, zaś te przygotowane przez republikańskiego senatora Lindsaya Grahama jak na razie czekają wciąż na lepsze czasy.

Jaki jest kontekst?

Po pełnoskalowym ataku na Ukrainę w lutym 2022 roku Rosja oficjalnie zaanektowała cztery ukraińskie obwody: chersoński, zaporoski, ługański i doniecki (a wcześniej, w 2014 roku zajęła Krym) i nie zamierza oddawać swoich zdobyczy terytorialnych.

Donald Trump jeszcze przed objęciem prezydentury zapowiadał, że chce być tym światowym przywódcą, który zapewni pokój – przede wszystkim w interesie Stanów Zjednoczonych, ale z jego wypowiedzi i działań można wywnioskować, że chciałby przejść do historii tak zapamiętany. Były biznesmen podchodzi jednak do dyplomacji jak do transakcji handlowych – uważa, że silniejszy ma większe prawa niż słabszy (mówił Zełenskiemu w Białym Domu, że ten „nie ma kart w ręku) i chce skłonić Ukrainę do ustępstw terytorialnych i strategicznych (m.in. rezygnacja z wejścia do NATO).

Unia Europejska tymczasem stoi na stanowisku, że trzeba bronić suwerenności i nienaruszalności terytorialnej Ukrainy zagwarantowanej w prawie międzynarodowym, a Rosję Putina postrzegają jako państwo-drapieżcę, które nie zatrzyma się na Dnieprze w swoich imperialnych zamysłach.

Czytaj w OKO.press"

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

Szymon Hołownia zapytał kandydata PiS: „Dlaczego ukrywa pan te przekręty, które pan zrobił?”

„Proszę być ostrożnym, bo po pana słowach może pan spodziewać się pozwu” – odpowiedział Karol Nawrocki.

Hołownia nie ustępował: „Powiem wprost: Karol Nawrocki jest kłamcą. Skłamał w akcie notarialnym, że zapłacił 120 tysięcy za wykup nie swojego mieszkania, korzystając ze zniżki, która mu nie przysługiwała, by wyprowadzić majątek komunalny”.

Nawrocki nie chciał się tłumaczyć, odesłał widzów do filmu, jaki w trakcie debaty jego sztab opublikował w mediach społecznościowych. Jego treść opisujemy poniżej.

Później do sprawy wrócił Rafał Trzaskowski. Kandydat KO pokazał dokument opublikowany przez portal Interia, w którym Nawrocki zobowiązuje się do dożywotniej opieki nad Jerzym Ż. „Czy naprawdę nie wstyd panu podpisywać takich rzeczy?” – zwrócił się do Nawrockiego. „Jak to jest? [Pan Jerzy] jest w DPS-ie czy nie?” – pytał Trzaskowski.

„Nie ma pan zdolności honorowej do tego, aby zabierać głos w sprawie mieszkań” – odpowiedział Nawrocki. Wypomniał Trzaskowskiemu, że był szefem sztabu Hanny Gronkiewicz-Waltz i stwierdził, że jest on współodpowiedzialny za aferę reprywatyzacyjną w Warszawie. „Jest pan współodpowiedzialny za tych, którzy wybijali w nocy, w zimę, szyby ludziom, których wyrzucało się z mieszkań. I za tych, którzy powstańca warszawskiego umieścili w piwnicy” – powiedział Nawrocki.

W kolejnej rundzie Trzaskowski odpowiedział, że za jego prezydentury miasto nie sprzedaje mieszkań komunalnych z bonifikatą. Stwierdził też: „za moich rządów nie oddaliśmy ani jednego mieszkania w ramach reprywatyzacji. Remontujemy pustostany, rozwijamy bazę mieszkań komunalnych i nie sprzedajemy mieszkań, chyba że w ekstremalnych sytuacjach, oferując wtedy mieszkania zastępcze”. „W Warszawie od lat nie ma eksmisji na bruk, a decyzje, o których pan mówi, nie mają miejsca” – dodał.

Nowa wersja Nawrockiego

Minutę przed rozpoczęciem debaty w mediach społecznościowych Prawa i Sprawiedliwości i kandydata tej partii pojawiło się wideo. Karol Nawrocki opowiada, „jak ta historia wyglądała naprawdę”.

O Jerzym Ż. mówi, że to człowiek „z trudną przeszłością”, który „zmagał się z chorobą alkoholową”. Według prezesa IPN w 2010 roku Jerzy Ż. poprosił go o „pożyczkę na wykup, żeby miesięczne koszty były niższe”.

Nawrocki zaznacza, że ujawnia coś, o czym wcześniej nie mówił: „Pod koniec 2011 roku pan Jerzy trafił do aresztu. Obawiał się, że przez to, także przez długi, straci to mieszkanie i skończy jako bezdomny na ulicy. Dlatego sprawa sprzedaży mieszkania przyspieszyła, z jego inicjatywy”.

I dalej: „Ze względu na chorobę alkoholową i jego pobyt w areszcie ustaliliśmy, że 120 tys. złotych za to mieszkanie, wykazane w akcie i potwierdzone przez pana Jerzego, żebym przez następne lata kwotę tę sukcesywnie przeznaczał na utrzymanie mieszkania i doraźne wsparcie życiowe Jerzego”.

Nawrocki odnosi się do zarzutów, że złamał prawo, bo faktycznie nie zapłacił kwoty 120 tysięcy zł, choć tak zostało zapisane w akcie notarialnym „To rozwiązanie absolutnie zgodne z prawem. Strony same regulują sposób zapłaty [...] To rozwiązanie gwarantowało zapewnienie panu Jerzemu dachu nad głową i tak było realizowane” – mówi 12 maja 2025 Nawrocki.

Wcześniejsze wersje historii mieszkania Nawrocki przedstawił podczas konferencji prasowej w Węgrowie oraz w rozmowie z Bogdanem Rymanowskim. Były to wersje niespójne lub sprzeczne z tym, co opowiadali politycy należący do jego sztabu, m.in. Przemysław Czarnek.

Sprawa mieszkania Nawrockiego wypłynęła podczas jednej z debat prezydenckich — organizowanej przez „Super Express”.

Inne teksty OKO.press na temat mieszkania Karola Nawrockiego

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

Trwa debata prezydencka organizowana przez trzy stacje telewizyjne: TVP, TVN24 i Polsat.

Tym razem w debacie udział biorą wszyscy zarejestrowani kandydaci, czyli: Artur Bartoszewicz, Magdalena Biejat, Grzegorz Braun, Szymon Hołownia, Marek Jakubiak, Maciej Maciak, Sławomir Mentzen, Karol Nawrocki, Joanna Senyszyn, Krzysztof Stanowski, Rafał Trzaskowski, Marek Woch, Adrian Zandberg.

Pierwsze pytanie, które zadał Piotr Witwicki (Polsat News), brzmiało: „Czy macie punkty programu, które nie cieszą się dużą popularnością, ale jesteście gotowi je wprowadzać nawet wbrew sondażom, bo tego wymaga interes narodowy?”

Jak odpowiedzieli kandydaci

Szymon Hołownia (Trzecia Droga/Polska 20250) powiedział o ustawie o zakazie smartfonów w podstawówkach. „Niezależnie od słupków zamierzam ją położyć, bo chodzi o bezpieczeństwo naszych dzieci”. Zapowiedział też, że nigdy nie ułaskawi polityka.

Sławomir Mentzen (Konfederacja) mówił o ochronie zdrowia. „Obecny dziadowski system jest z 2003 roku. Politycy bali się to ruszyć z obawy przed reakcją społeczeństwa” – opowiadał kandydat Konfederacji. Tu przypomniał swój postulat, by „wprowadzić konkurujące fundusze, które wymuszą jakość usług. Wielu to się może nie podobać, bo są przyzwyczajeni do NFZ, ale ten system zbankrutował i go trzeba zmienić”.

Rafał Trzaskowski (Koalicja Obywatelska) zaczął od słów wymierzonych w stronę Karola Nawrockiego, choć jego nazwiska nie wymienił. „Ostatnie dni pokazały, że przynajmniej jeden z kandydatów powinien się zastanowić, czy ma moralne prawo, żeby starać się o najwyższy urząd w państwie”. A odpowiadając na pytanie, powiedział: „Najważniejsze sprawy do załatwienia to bezpieczeństwo. To sprawa fundamentalna. Dla niektórych kontrowersyjne jest to, że musimy więcej wydawać na bezpieczeństwo”.

Marek Jakubiak pogratulował Jackowi Kurskiemu, że wybudował piękne studio. I wyśmiał postulat Hołowni dotyczący zakazu smartfonów w szkołach, sam postulował „nienoszenie szminek w tornistrach”.

Adrian Zandberg (Razem) za taką kontrowersyjną sprawę uznał dopłaty do kredytów. „Mamy problem mieszkaniowy, kolejno PiS i PO pompowały pieniądze w system dopłat do kredytów, które lądowały na kontach firm develperskich”. Powiedział, że developerzy wpłacają pieniądze na kampanie dwóch głównych kandydatów, czyli Nawrockiego i Trzaskowskiego. „Zawetuję jakiekolwiek próby wprowadzenia dopłat dla developerów” – obiecał.

Również Magdalena Biejat (Nowa Lewica) mówiła o mieszkaniach. Przywołała swój postulat wprowadzenia maksymalnych marż na kredytach. „Kiedy zaproponowałam to rozwiązanie, odezwały się głosy bankowców, usłyszałam lawinę komentarzy, że tego się nie da. Ale ja, szanowni państwo, nie boję się ani banków, ani deweloperów. Zawsze będę stała po waszej stronie, walcząc o to, byście mieli dach nad głową”.

Joanna Senyszyn stwierdziła, że będzie żoną stanu, a nie mężem, bo feminatywy są ważne. Powiedziała, że Polakom wmówiono, że trzeba wydawać 5 proc. na obronność. „Widać gołym okiem, że wojny nie będzie. Rosjanie przestali zajmować nowe tereny w Ukrainie, trwają rozmowy pokojowe”. Te pieniądze chce przeznaczyć na ochronę zdrowia i mieszkania.

„Recydywista politycznego kłamstwa rozpoczął od ocen moralnych” – odniósł się do wypowiedzi Trzaskowskiego Karol Nawrocki, kandydat PiS. „Wbrew sondażom zostanę prezydentem Polski”. Mówił też, że wbrew sondażom nie wyśle polskich żołnierzy na Ukrainę niezależnie od sondaży. „Będę budował sojusz polsko-amerykański niezależnie od sondaży”.

Zasady debaty złamane

Kandydaci nie mogą korzystać z telefonów ani notatek, nie mogą też przynieść ze sobą żadnych gadżetów. Na wcześniejszych debatach standardem było używanie telefonów. Na przykład Sławomir Mentzen zrobił sobie zdjęcie z Szymonem Hołownią, by przypomnieć, jak marszałek Sejmu fotografował Plac Świętego Piotra podczas pogrzebu papieża Franciszka. Zaś Adrian Zandberg pokazał nagranie, na którym Mentzen wzywa do likwidacji 13. i 14 emerytury.

Wbrew tym zasadom, na które zgodziły się wszystkie sztaby, Krzysztof Stanowski ustawił na swoim stanowisku flagi narodowe.

Najpierw pytania dotyczącej polityki krajowej i zagranicznej będą zadawać prowadzący dziennikarze. Po pytaniach dziennikarzy z danej dziedziny każdy kandydatów będzie mógł/mogła zadać jedno pytanie jednemu kontrkandydatowi.

Jaki jest kontekst

Debatę prowadzą: Dorota Wysocka-Schnepf (TVP Info), Radomir Wit (TVN24) i Piotr Witwicki (Polsat News). Część sztabów nie chciała się zgodzić, by wśród prowadzących była Wysocka-Schnepf. Politycy twierdzili, że nie zapewni ona bezstronności debaty, będąc żoną polityka Platformy Obywatelskiej (Ryszard Schnepf kieruje ambasada w Rzymie jako chargé d’affaires, doradza marszałek Senatu Małgorzacie Kidawie-Błońskiej). Krzysztof Stanowski opublikował nagranie, które pokazuje dyskusję sztabowców z kierownictwem TVP.

Ostatecznie TVP nie zgodziła się na zmianę prowadzącej, a sztaby nie spełniły swojej groźby, że nie wezmą udziału w debacie. Wszyscy kandydaci stawili się na Woronicza.

Jednak w pierwszej wypowiedzi Krzysztof Stanowski zwrócił się do Wysockiej-Schnepf. Nazwał ją kapłanką propagandy: „Sądziłem, że spali się pani ze wstydu. Jest pani symbolem tego, co się dzieje z polskimi mediami, że nie jest to czysta woda, tylko ściek. Pani nie powinno tu być”.

Wysocka-Schnepf odpowiedziała mu, zadając kolejne pytanie. „W uzupełnieniu do pana Stanowskiego jeszcze zacytuję pana profesora Bartoszewskiego, który niegdyś mówił, że kiedy pijany zwymiotuje na mnie w autobusie, to nie jest to obelga, jest to nieprzyjemne, nie każdy może mnie obrazić”.

Wjazd Rafała Trzaskowskiego na debatę zablokowali przedstawiciele Ostatniego Pokolenia. „Nie uciekniesz w debacie od tematu” – pisało w mediach społecznościowych Ostatnie Pokolenie.

Przeczytaj teksty OKO.press o poprzednich debatach

Przeczytaj także: