Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

„Chcemy zobaczyć, czy możemy zakończyć tę wojnę” – powiedział Trump reporterom na pokładzie Air Force One w niedzielny wieczór. „Może możemy. Może nie, ale myślę, że mamy bardzo duże szanse”. Dodał, że w ciągu weekendu poczyniono postępy w negocjacjach i trwają dyskusje na temat „podziału niektórych aktywów”, w szczególności koncesji dotyczących ziemi i elektrowni. „Myślę, że będziemy rozmawiać o ziemi, to dużo ziemi. Jest bardzo inna niż przed wojną, jak wiesz” – powiedział Trump. „Będziemy rozmawiać o elektrowniach. To duże pytanie. Ale myślę, że wiele z tego zostało już omówione przez obie strony — Ukrainę i Rosję”.

Jaki jest kontekst?

11 marca Ukraińcy przystali na amerykańską propozycję 30-dniowego rozejmu w wojnie obronnej z Rosją. Propozycję tę odrzucił publicznie 13 marca Putin, mówiąc, że zgodziłby się na to pod dodatkowymi warunkami. To m.in. kapitulacja ukraińskich wojsk w rosyjskim obwodzie kurskim, wstrzymanie mobilizacji w Ukrainie i dostaw broni dla niej na czas rozejmu. Putin chce też wcześniej ustalić, kto kontrolowałby przestrzeganie rozejmu, gdyż, jak powtarza jego propaganda, „nie mogą być to żadne zachodnie organizacje”.

W nocy z 13 na 14 marca z Putinem rozmawiał osobisty wysłannik Trumpa Steve Witkoff (propaganda Kremla nazywa go „partnerem Trumpa od golfa”). Następnie w wywiadzie dla CBS Witkoff przekonywał, że wierzy w pokojowe rosyjskie intencje. Przekonały go do tego zarówno „słowa jak i mowa ciała” [Putina].

Tłem rozmów jest rosyjska operacja pod Kurskiem porażka wojsk ukraińskich

Kiedy Ukraińcy zgodzili się na rozejm, USA wznowiły pomoc wojskową, w tym wywiadowczą. Przerwa w pomocy koreluje z rosyjską ofensywą w obwodzie kurskim. Rosjanie, wykorzystując magistralę gazową, przedostali się na ukraińskie tyły pod Sudżą, zmuszając Ukraińców do odwrotu. Do tej pory przez 7 miesięcy armia Putina nie była w stanie wyprzeć Ukraińców ze swego terytorium — Ukraińcy chcieli, by zajęte tereny były kartą przetargową w rozmowach z Rosją.ń

12 marca Putin, przebrany w mundur wojskowy, ogłosił, że armia ukraińska pod Sudżą jest już otoczona, a jeńcy ukraińscy będą traktowani jak terroryści (czyli że trafią na wiele lat do łagrów). Wtedy głos publicznie zabrał Trump, apelując do Putina o humanitarne traktowanie „tysięcy okrążonych”. Putin odparł, że zagwarantuje jeńcom życie, o ile Kijów wyda rozkaz poddania się.

Ukraińcy zdementowali jednak doniesienia Putina i Trumpa o okrążeniu ich wojsk. Poinformowali, że armia się wycofuje. Ostatecznie przyznała to także propaganda Kremla: przez trzy dni zapowiada reportaże z „otaczania wroga pod Sudżą”, by ostatecznie pokazać, że wroga tam nie ma: na drogach został porzucony sprzęt i ciała poległych. W powietrzu panują ukraińskie drony, więc telewizyjne propagandowe „reportaże” kręcone są z bezpiecznego schronienia pod zwalonymi mostami i wiaduktami.

Obwód kurski w wyniku operacji wyzwalania obrócony został w perzynę — jest tak, ja mówi Trump: „[ziemia] jest bardzo inna niż przed wojną”. Mieszkańców, którzy ukraińską operację postanowili przeczekać, Rosjanie wywożą teraz w głąb kraju.

[wstaw_tresc kategoria=„artykul” id=„897404”

Co się wydarzyło?

W sobotę 15 marca 2025 r. zmarła Barbara Skrzypek, która od ponad 30 lat pracowała dla formacji politycznych związanych z Jarosławem Kaczyńskim: najpierw dla Porozumienia Centrum, potem dla Prawa i Sprawiedliwości. Prowadziła biuro i archiwum partii, zasłynęła jako osoba broniąca dostępu do gabinetu prezesa PiS w siedzibie partii na Nowogrodzkiej.

Była także pełnomocniczką Instytutu im. Lecha Kaczyńskiego, głównego udziałowca spółki Srebrna, w której sama również posiadała dwa udziały. To właśnie w związku z działalnością spółki Srebrna Skrzypek została przesłuchana w środę 12 marca w siedzibie Prokuratury Okręgowej w Warszawie. Kobieta była świadkiem w śledztwie dotyczącym sprawy tzw. dwóch wież, czyli wieżowców, które związana z Prawem i Sprawiedliwością spółka chciała postawić na należącej do niej działce w centrum Warszawy. W sprawie pokrzywdzony miał zostać austriacki biznesmen Gerald Birgfellner. Sprawę ujawniła w 2019 roku „Gazeta Wyborcza”.

Barbara Skrzypek była przesłuchiwana w charakterze świadka przez prokurator Ewę Wrzosek, szykanowaną w czasach rządów PiS, ale również znaną z ostrych opinii prezentowanych w mediach społecznościowych, które mogą być odczytywane jako zajmowanie stanowiska w sporach politycznych przeciwko Prawu i Sprawiedliwości.

Jak poinformował w mediach społecznościowych pełnomocnik Barbary Skrzypek, nie został on przez prokurator Wrzosek dopuszczony do udziału w przesłuchaniu: “Po wejściu do gabinetu uzasadniłem potrzebę uczestnictwa adwokata jako pełnomocnika. Między innymi wskazałem na zły stan zdrowia świadka (...). Po mojej wypowiedzi Pani Barbara Skrzypek również osobiście przedstawiła swoje problemy zdrowotne” – napisał adwokat Krzysztof Gotkowicz.

Jadnak prawo pozwala prokuratorowi, by nie dopuścić pełnomocnika do przesłuchania w takich przypadkach, na co wskazała w swoim oświadczeniu prowadząca śledztwo w sprawie dwóch wież Prokuratura Okręgowa w Warszawie: “Do udziału w przesłuchaniu nie został dopuszczony pełnomocnik świadka, albowiem nie wymagał tego interes świadka, który nie był przesłuchiwany z pouczeniem o uprawnieniach wynikających między innymi z dyspozycji art. 183 kpk” – czytamy w oświadczeniu prokuratury.

Jaki jest kontekst?

Nie są znane przyczyny śmierci Barbary Skrzypek, wiadomo tylko o jej złym stanie zdrowia przed śmiercią, o czym poinformował pełnomocnik kobiety adwokat Gotkowicz. Politycy Prawa i Sprawiedliwości twierdzą jednak, że przesłuchanie w prokuraturze przyczyniło się do śmierci Skrzypek i nazywają ją „pierwszą ofiarą śmiertelną” rządów Koalicji 15 października. Przedstawiciele PiS nie podają jednak żadnych dowodów ani przesłanek, w jaki sposób środowe przesłuchanie kobiety miało się przyczynić do jej śmierci trzy dni później.

“Mamy pierwszą ofiarę śmiertelną tych działań” – powiedział Jarosław Kaczyński podczas niedzielnego wiecu Karola Nawrockiego w Siedlcach (wcześniej prezes PiS mówił o tym, że obecna władza niszczy w Polsce demokrację i prawo). “Padła ofiarą łotrów, którzy doprowadzili do jej śmierci” – powiedział Kaczyński, wspominając swoją wieloletnią współpracowniczkę.

Prokuratura Okręgowa w Warszawie stanowczo odpowiada na te zarzuty: “Łączenie śmierci świadka z faktem jego przesłuchania i podnoszenie bezpośredniego związku pomiędzy tymi zdarzeniami skutkować będzie wystąpieniem przez Prokuraturę Okręgową na drogę cywilnoprawną celem ochrony dobrego imienia instytucji i referenta sprawy” – napisano we wspomnianym wcześniej oświadczeniu prokuratury.

Podjęcie kroków prawnych zapowiada także prokurator Ewa Wrzosek.

“Informuję, że wobec wszystkich osób kierujących wobec mnie groźby karalne i pomówienia sugerujące, że śmierć Pani Barbary Skrzypek pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z czynnością przesłuchania Jej w charakterze świadka w toku prokuratorskiego śledztwa dot. tzw. dwóch wież (...), podejmę zdecydowane i adekwatne kroki prawne”

- napisała Wrzosek na portalu X.

Inne teksty OKO.press na ten temat:

Co się wydarzyło?

15 marca weszło w życie rozporządzenie Donalda Trumpa, nakazujące agencji ds. globalnych mediów USA (USAGM) „ograniczenie wykonywania funkcji ustawowych i związanego z nimi personelu do minimum wymaganego przez prawo”.

Konsekwencją tej decyzji jest ocięcie od funduszy i de facto zamknięcie z dnia na dzień istniejącego od 1942 r. Głosu Ameryki i nadającego od 1950 r. Radia Wolna Europa.

Przez 75 lat obie rozgłośnie były nie tylko narzędziem amerykańskiego soft power, ale i wiarygodną alternatywą dla mediów kontrolowanych przez autorytarne reżimy na całym świecie, także w Polsce w okresie PRL.

Podobną rolę media te pełniły także po zakończeniu zimnej wojny, prowadząc śledztwa w sprawie korupcji i łamania prawa człowieka w Rosji, czy prześladowań Ujgurów w Chinach, a także dostarczając wiarygodnych informacji w państwach, w których dochodziło do kryzysu demokracji, takich jak Gruzja.

W dniu zamknięcia obie rozgłośnie zatrudniały ponad 2 tys. pracowników i nadając w 49 językach trafiały średnio do 361 mln odbiorców tygodniowo.

Uzasadniając swoją decyzję Biały Dom nazwał Głos Ameryki “głosem radykalnej Ameryki” i zapewnił, że “amerykańscy podatnicy nie będą więcej opłacać radykalnej propagandy".

Krytycy wskazują, że decyzja Donalda Trumpa osłabi pozycję USA na świecie.

„Zamykając Głos Ameryki i Radio Wolna Azja, Trump najwyraźniej zamierza wyeliminować kolejny instrument amerykańskiej siły. Można zapisać to jako kolejne zwycięstwo Putina i autokratów na całym świecie” – skomentował na platformie X były ambasador USA w Moskwie Michael McFaul.

Z opinią tą zgodził się rosyjski opozycjonista Władimir Kara-Murza: „Kolejna butelka szampana otwarta na Kremlu. Muszą im już kończyć się zapasy”.

Jaki jest kontekst?

Dekret Donalda Trumpa nakazujący radykalne ograniczenie działalności agencji ds. globalnych mediów, przypomina jego wcześniejsze działania wymierzone w agencję pomocy międzynardowej USAID.

20 stycznia, czyli w pierwszym dniu urzędowania, Donald Trump zawiesił jej działalność, argumentując, że „przemysł pomocy zagranicznej USA oraz związana z nim biurokracja nie są zgodne z amerykańskimi interesami, a w wielu przypadkach są sprzeczne z amerykańskimi wartościami”.

Decyzja Trumpa nie tylko zawiesiła z dnia na dzień działanie samej agencji, ale wstrzymała także wypłatę wszystkich środków, nawet tych przyznanych na toczące się już projekty. Z dnia na dzień bez funduszy zostało wiele organizacji zajmujących się m.in. leczeniem osób zarażonych wirusem HIV w Afryce czy monitoringiem rozprzestrzeniania się ptasiej grypy.

Na zamknięciu USAID 16 tys. dolarów (ok. 64 tys. złotych) straciło także OKO.press, co opisaliśmy dokładnie tutaj:

Co się wydarzyło?

Do tragicznego pożaru doszło w nocy z 15 na 16 marca w mieście Koczani na wschodzie Macedonii Północnej. Ogień pojawił się ok. godz. 3 nad ranem w dyskotece Pulse, podczas występu macedońskiej grupy DNA. Koncert zgromadził 1500 widzów.

Na nagraniu udostępnionym przez jednego uczestników, widać, jak w trakcie odpaleniu przy scenie efektów pirotechnicznych, na suficie dyskoteki pojawia się ogień.

Kiedy płomienie rozprzestrzeniły się na cały dach, w budynku wybuchła panika. Do tej pory (16 marca, godz. 15) potwierdzono śmierć 59 osób. Wśród nich mają być także dzieci.

100 osób trafiło do szpitali, dwie z nich mają być w stanie krytycznym. Rodziny opublikowały na Facebooku zdjęcia 16 osób, które do tej pory są uznane za zaginione.

W akcji gaszenia ognia uczestniczyły zastępy strażaków ze wszystkich okolicznych miejscowości. Na miejsce zdarzenia przyjechali już premier Hristijan Mickoski i minister spraw wewnętrznych Pancze Toszkowski.

Macedońskie MSW poinformowało, że trwają przesłuchania osób odpowiedzialnych za organizację koncertu, i jego uczestników.

Jak informuje macedoński portal Kurir, według wstępnych informacji, do tragedii mogło doprowadzić nieodpowiednie użycie środków pirotechnicznych na terenie dyskoteki.