Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

W nocy z poniedziałku na wtorek 14 stycznia 2025 roku Ukraina przeprowadziła zmasowany atak na terytorium Rosji.

„Regiony Federacji Rosyjskiej znalazły się pod najbardziej zmasowanym atakiem w bieżącym roku” – taką informację przekazał rano rosyjski propagandowy kanał Shot na komunikatorze Telegram. „Według danych Shot ponad 200 dronów Sił Zbrojnych Ukrainy zostało zestrzelonych w nocy nad rosyjskimi regionami” – napisali właściciele kanału.

Celami ataku miały być rosyjskie zakłady przemysłowe i infrastruktura służące do produkcji broni, rosyjska obrona powietrzna, a także składy paliw. Według ukraińskich i rosyjskich źródeł na Telegramie eksplozje i pożary odnotowano w co najmniej siedmiu obwodach na zachodzie Rosji: saratowskim, woroneskim, orłowskim, rostowskim, briańskim, tulskim i w Tatarstanie.

Strona ukraińska nie potwierdziła, że stoi za atakami. Andrij Kowałenko, szef Centrum Przeciwdziałania Dezinformacji przy Radzie Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy powiedział tylko, że „nieznane drony nadal latają nad Federacją Rosyjską”.

Rosyjskie źródła donoszą, że w ataku wzięły udział drony PD-2, Bóbr, Luty, UJ-22 oraz pięć amerykańskich rakiet ATACMS, na których wykorzystanie na terytorium Rosji zgodził się w listopadzie prezydent USA Joe Biden. To rakiety krótkiego zasięgu, mogące uderzyć w cel oddalony o 300 km. Z kolei np. ukraińskie drony Luty, podobne do tureckich Bayraktarów, mogą podróżować na odległość nawet 1000 km.

W następstwie ataków doszło do ograniczeń w ruchu samolotów na lotniskach w Kazaniu, Kałudze, Saratowie i Tambowie, a także w Penzie i Uljanowsku. Według rosyjskiej agencji informacyjnej TASS władze w Saratowie i mieście Engels wprowadziły w szkołach nauczanie zdalne.

Jaki jest kontekst?

W lutym miną trzy lata od pełnoskalowego ataku Rosji na Ukrainę.

Oba kraje intensyfikują działania wojenne w oczekiwaniu na zmiany w USA, gdzie obowiązki prezydenta już za tydzień przejmie Donald Trump. Prezydent-elekt wielokrotnie zapowiadał ekspresowe rozwiązanie konfliktu w Ukrainie. Nie precyzował, jak zamierza to zrobić, ale prawdopodobnie będzie naciskał na zawieszenie broni i ustępstwa po obydwu stronach. Zarówno Ukraina jak i Rosja chcą do tego momentu jak najbardziej wzmocnić swoje pozycje. W OKO.press pisaliśmy ostatnio, że tempo rosyjskiej ofensywy spada.

Tymczasem ataki Ukrainy na terytorium Rosji stały się tak częste, że musi reagować na nie rosyjska propaganda. Regularnie informuje o udanych zestrzeleniach ukraińskich dronów, choć ukrywa realną skalę ataków. Także pisząc o dzisiejszym nalocie, rosyjskie media skupiły się na informowaniu o sukcesach rosyjskiej obrony przeciwlotniczej i braku poszkodowanych.

Co się wydarzyło?

„Te informacje dotarły do mnie tydzień temu. Jestem całą sytuacją bardzo zaniepokojony” – powiedział Rafał Trzaskowski zapytany przez dziennikarzy Wirtualnej Polski o ustalenia portalu. Według informacji WP gaz do warszawskich autobusów miejskich ma dostarczać spółka należąca do Rosjan i powiązana z Gazpromem. Jeszcze kilka tygodni temu spółka znajdowała się na liście firm objętych sankcjami, jednak w grudniu 2024 roku z niej zniknęła.

Prezydent Warszawy i kandydat KO na prezydenta Polski podkreślił, że niepokoi go możliwość omijania sankcji i zadeklarował, że wyjaśnia sprawę zarówno z Miejskimi Zakładami Autobusowymi, jak i z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji. „Tylko MSWiA i służby mają instrumenty do tego, żeby tę sprawę wyjaśnić. A my podjęliśmy swoje własne kroki w sprawie uniezależnienia się. Jeszcze raz mówię, nie byłem o tym poinformowany” – przekazał prezydent Warszawy.

Jaki jest kontekst?

Dziennikarze Wirtualnej Polski ustalili, że instalacja gazowa znajdująca się w zajezdni kupionej przez warszawskie Miejskie Zakłady Autobusowe, należy do Cryogas M&T Poland (obecnie Omne Energa) – spółki powiązanej z rosyjskim Gazpromem i wpisanej w lipcu 2023 roku na listę firm wspierających rosyjską agresję na Ukrainę i objętych sankcjami.

"Zajezdnia ma sens wtedy, gdy na jej terenie można tankować autobusy. (...)

- tłumaczył ekspert od transportu w tekście portalu.

„Dramatyczny brak rozsądku. Tego typu instalacje powinny być rozbierane, a nie wykorzystywane do tankowania miejskich autobusów. Pomijając aspekt etyczny, to, co zrobiły MZA, w znaczący sposób zwiększa ryzyko prowokacji, dywersji, a nawet zamachu” – kontrował w rozmowie z dziennikarzami emerytowany oficer ABW.

Firma chciała zniknąć z listy podmiotów objętych sankcjami przez „polonizację”, a więc sprzedaż spółki polskim akcjonariuszom. Problem w tym, że Rosjanie zaproponowali cenę 3 zł (chcieli po złotówce od każdego z akcjonariuszy). Pierwsza próba polonizacji się nie powiodła. Kierownictwo MSWiA za rządów PiS nie wyraziło na nią zgody, twierdząc, że ustalona cena sprzedaży spółki „nie ma uzasadnienia ekonomicznego” i transakcja ma charakter pozorny. Takich wątpliwości nie miały już jednak nowe władze resortu, które zgodziły się na zakup 100 proc. akcji za kwotę 3 zł i w grudniu 2024 roku skreśliły firmę z listy podmiotów objętych sankcjami.

Według ustaleń dziennikarzy Wirtualnej Polski, cysterny oraz znajdujący się w nich gaz, którym tankowane są warszawskie autobusy, należą do firmy w dalszym ciągu utrzymującej kontakty z rosyjskimi mocodawcami.

Inne teksty OKO.press na podobny temat:

Co się wydarzyło?

W wieku 89 lat zmarł Longin Pastusiak. Profesor zwyczajny, znawca historii Stanów Zjednoczonych. Kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski.

Jest autorem biografii wszystkich prezydentów USA od Jerzego Waszyngtona po Donalda Trumpa, a także licznych publikacji dotyczących stosunków polsko-amerykańskich.

W latach 60-tych został członkiem PZPR i należał do partii aż do jej samorozwiązania w 1990 roku. Wtedy wstąpił do nowo utworzonej Socjaldemokracji Rzeczpospolitej Polskiej, a w 1999 roku do Sojuszu Lewicy Demokratycznej.

Przez 10 lat był posłem na Sejm (w latach 1991-2001). W 2001 roku został wybrany na senatora, a także na marszałka całej izby.

Komisja wezwała Pastusiaka na przesłuchanie, ponieważ w bilingach Lwa Rywina znajdowało się ok. 100 połączeń między domowym numerem marszałka Senatu a firmą prowadzoną przez Rywina.

Pastusiak powiedział komisji, że nigdy nie kontaktował się z Lwem Rywinem. Zeznał natomiast, że jego syn Feliks od kilkunastu lat pracuje w firmie Heritage Films, należącej do Lwa Rywina.

Telefony, które zdaniem członka komisji Jana Rokity marszałek Senatu wykonywał do Rywina, Pastusiak wytłumaczył jako rozmowy jego rodziny z synem Feliksem, pracującym w firmie należącej do oskarżonego o korupcję producenta filmowego.

„Według informacji mojej żony i córki, kiedy dzwonią one do mojego syna, zgłasza się sekretariat firmy Heritage Films, który następnie łączy rozmowę na wewnętrzny numer aparatu telefonicznego znajdującego się na biurku syna” – wyjaśniał Pastusiak przed komisją.

Inne teksty OKO.press na podobny temat:

Co się wydarzyło?

Pałac Buckingham oficjalnie potwierdził przyjazd króla Karola na 80. rocznicę wyzwolenia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.

Jak podkreślają komentatorzy, to będzie pierwsza wizyta brytyjskiego monarchy w tym miejscu. Matka Karola III, królowa Elżbieta II, w 2005 roku odwiedziła nazistowski obóz zagłady w Bergen-Belsen w Niemczech.

Będzie to także pierwsza wizyta Karola III w Polsce od czasu wstąpienia na tron. Wcześniej brytyjski monarcha odwiedzał Polskę kilkukrotnie jeszcze jako Książę Walii (w 1993, 2002, 2008 i 2010 roku).

Król Karol ma podczas swojej najbliżej wizyty w Polsce ma spotkać się z prezydentem Andrzejem Dudą.

Jaki jest kontekst?

Uroczystości organizowane przez Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau odbędą się w poniedziałek 27 stycznia.

Nad bramą do obozu Auschwitz II-Birkenau stanie specjalny namiot, gdzie spotkają się ocaleni z obozu oraz delegacje z całego świata. Jednym z ważnych symboli upamiętnienia pomordowanych w największym nazistowskim obozie zagłady, będzie wagon towarowy, który stanie przed bramą wjazdową.

Pojawiły się kontrowersje wokół ewentualnego udziału w uroczystościach premiera Izraela. Wobec Benjamina Netanjahu Międzynarodowy Trybunał Karny wydał nakaz aresztowania. Według MTK premier Izraela dopuścił się zbrodni wojennych na ludności palestyńskiej w związku z trwającą od października 2023 roku wojną z Hamasem.

9 stycznia rząd przyjął uchwalę, w której zagwarantował "wolny i bezpieczny udział w obchodach najwyższym przedstawicielom Izraela”.

Redaktor naczelny OKO.press zwraca uwagę, jak bardzo ta decyzja przypomina sposób, w jaki zachowywał się PiS będąc u władzy:

„Tak brzmiała opowieść PiS-u: że może i są jakieś orzeczenia międzynarodowych trybunałów i może co do zasady istotne, ale my tu w Polsce mamy swoje bardzo ważne powody i szczególne okoliczności, żeby mieć te orzeczenia gdzieś” – pisze Michał Danielewski tutaj.

Inne teksty OKO.press na podobny temat:

Co się wydarzyło?

Potentat na rynku nieruchomości z Los Angeles, znany z reality show „Sunset Selling” na Netfliksie, powiedział w programie BBC, że wynajmujący nieruchomości w LA sztucznie zawyżają ceny najmu po pożarach.

„Od jednego z moich klientów za wynajem domu zażądano o kilka tysięcy dolarów więcej niż przed pożarami” – powiedział Jason Oppenheim.

Tysiące (nie tylko bogatych) ludzi straciło swoje domy w Los Angeles. Wysiedleni muszą stawić teraz czoła niebotycznie wysokim cenom wynajmu i opłatom hotelowym.

BBC przywołuje historię 69-letniego Briana, który przez 20 lat wynajmował mieszkanie z kontrolowanym czynszem w Pacific Palisades, które spłonęło w pożarach.

69-latek obawia się, że emerytura nie pozwoli mu znaleźć nowego domu w mieście, w którym w ciągu ostatniej dekady czynsze wzrosły dwukrotnie.

W sobotę 11 stycznia prokurator generalny Kalifornii przyznał, że widział, jak właściciele nieruchomości nielegalnie podnosili ceny.

„Nie można tego zrobić. To przestępstwo zagrożone karą do roku więzienia i grzywny” – powiedział Rob Bonta.

„Takie jest prawo stanu Kalifornia, które ma na celu ochronę osób dotkniętych tragedią” – dodał gubernator.

Władze Kalifornii zabroniły podwyższania cen towarów o więcej niż 10 proc. względem cen sprzed pożarów. Niektórzy twierdzą jednak, że wynajmujący i hotelarze ignorują te przepisy.

Jaki jest kontekst?

Pożary trwają w kilku miejscach w aglomeracji Los Angeles, dwa największe – w Eaton (w pobliżu Pasadeny) i Palisades (okolice Santa Monica) – są wciąż niekontrolowane. Strażakom udało się do tej pory opanować jedynie 27 proc. pożaru w Eaton i jedynie 11 proc. ognia w Palisades.

Strażacy walczą nie tylko za pomocą samolotów gaśniczych, ale zrzucają z powietrza także specjalistyczną mieszankę zmniejszającą palność, składającej się z wody, glinki mającej charakter zagęszczacza i nawozów. Czerwony barwnik ma pomagać strażakom operującym na ziemi zlokalizowanie miejsca zrzutu. Czerwona mieszanka pomaga w stłumieniu ognia i utrudnia jego przemieszczanie się.

Służby informują o 24 ofiarach znalezionych w zgliszczach. Większość z nich pozostaje do tej pory niezidentyfikowana.

Inne teksty OKO.press na ten temat: