Krótko i na temat: najnowsze wiadomości z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

Według portalu Axios i Financial Times prezydent USA Donald Trump miał zgodzić się na rosyjskie warunki dotyczące zakończenia wojny w Ukrainie. Chodzi o 28 punktowy plan pokojowy opracowany przez Rosjan i Amerykanów bez realnego udziału Ukrainy – zakładający między innymi:

• oddanie Rosji okupowanej części Ukrainy wraz nieokupowanymi dotąd obszarami obwodu donieckiego (reszta Donbasu ze Słowiańskiem i Kramatorskiem). Przejęte przez Rosję tereny miałyby pozostawać pod kontrolą Kremla i funkcjonować jako „strefa zdemilitaryzowana”
• znaczące zmniejszenie liczebności ukraińskiej armii i jej częściowe rozbrojenie (Ukraina miałaby np oddać część broni z zachodnich dostaw)
• akceptację działania rosyjskiej cerkwi prawosławnej na terytorium Ukrainy
• uznanie rosyjskiego za jeden z ukraińskich języków urzędowych
• objęcie Ukrainy gwarancjami przez państwa Zachodu.

Jak donosi z kolei NBC News, przez ostatnie tygodnie nad planem mieli pracować amerykańscy urzędnicy w porozumieniu z rosyjskim wysłannikiem Kirillem Dmitrievem i ukraińskimi urzędnikami. Ze strony USA mieli to byćto wysłannik Donalda Trumpa, Steve Witkoff, wiceprezydent JD Vance, sekretarz stanu Marco Rubio oraz zięć prezydenta Jared Kushner.

„Plan koncentruje się na zapewnieniu obu stronom gwarancji bezpieczeństwa w celu zapewnienia trwałego pokoju” – powiedział wysoki rangą urzędnik NBC News.

28 punktowy plan opisywany przez amerykańskie media w dużej mierze pokrywa się z warunkami przedstawianymi przez Rosję wiosną tego roku. W OKO.press omawiała je w rozmowie z Wołodymyrem Fesenką Krystyna Garbicz. Fesenko podkreślał, że rosyjskie żądania są nie do zaakceptowania przez Ukrainę.

Przeczytaj także:

Jaki jest kontekst?

Brak oficjalnyh komunikatów Białego Domu, które potwierdzałyby ustalenia amerykańskich mediów. Kreml również nie potwierdza, by w negocjacjach ze Stanami Zjednoczonymi miał nastąpić jakikolwiek znaczący przełom. Rosyjskie MSZ oficjalnie informuje, że w rozmowach z Amerykanami brak postępów. Z kolei Ukraina 19 listopada po raz pierwszy poinformowała oficjalnie o użyciu pocisków dalekiego zasięgu ATACMS z amerykańskich dostaw do ataków na cele położone w głębi Rosji. W listopadzie Stany Zjednoczone zniosły obowiązujące dotąd ograniczenia w tym zakresie.

Do tego rodzaju działań ma zostać dedykowanych (maksymalnie) dziesięć tysięcy żołnierzy. Będą oni wzmacniać Służbę Ochrony Kolei, policję, Straż Pożarną i Straż Graniczną w przeciwdziałaniu zagrożeniom, które usiłuje zrealizować w Polsce Rosja.

Wsparcie dla Polski w przeciwdziałaniu dywersjom zaoferował też ukraiński przewoźnik kolejowy Ukrainska Zaliznytsia.

Co się wydarzyło?

O rozpoczęciu operacji Horyzont poinformowali w środę wieczorem, 19 listopada, wicepremier Władysław Kosiniak-Kamysz, minister spraw wewnętrznych Marcin Kierwiński i Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. Wiesław Kukuła. To odpowiedź na zdarzenie z weekendu, kiedy współpracujący z Rosją dywersanci pochodzenia ukraińskiego podłożyli ładunek wybuchowy na torach linii kolejowej Warszawa – Dorohusk. Na szczęście udało im się odpalić tylko część ładunku, pozostała nie eksplodowała. Dzięki temu na torach powstała jedynie nierówność i żaden pociąg się nie wykoleił.

Rząd chce jednak zapobiec kolejnym podobnym zdarzeniom, stąd uruchomienie jednostek wojskowych. Chodzi o bieżące współdziałanie wszystkich polskich służb i państwowych instytucji w zapobieganiu aktom sabotażu. A także o wzmocnienie służb chroniących infrastrukturę strategiczną, w tym zwiększenie liczby patroli.

„Naszymi celami działania będą: po pierwsze – wsparcie działań służb podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji; po drugie – zapobieganie aktom sabotażu i dywersji; po trzecie – ograniczenie swobody działania oraz wprowadzenie dodatkowych, nieakceptowalnych ryzyk dla potencjalnych sabotażystów i dywersantów; wreszcie, aktywizacja obywateli, mająca na celu obserwację najbliższego otoczenia” –wyjaśniał gen. Wiesław Kukuła.

Można się spodziewać, że władze będą starały się motywować mieszkańców do reagowania na dziwne, niepokojące czy niespotykane zachowania osób w pobliżu różnych obiektów infrastrukturalnych. W takich przypadkach wskazane będzie jak najszybsze poinformowanie służb.

Szczegóły operacji Horyzont nie zostały na razie podane.

W środę 19 listopada pomoc Polsce w zakresie przeciwdziałania dywersjom zaoferowała ukraińska spółka kolejowa Ukrainska Zaliznytsia.

„Jesteśmy gotowi do aktywnej współpracy z polskimi i innymi europejskimi przewoźnikami w celu przeciwdziałania dywersjom wroga. Oferujemy wymianę doświadczeń” – poinformowała spółka w oświadczeniu, zamieszczonym w mediach społecznościowych. – „W trakcie pełnoskalowej wojny nasza firma zdobyła znaczące doświadczenie praktyczne w ochronie infrastruktury krytycznej i reagowaniu na ataki. Mamy sprawdzone narzędzia i protokoły reagowania, których skuteczność została wielokrotnie potwierdzona. Proponujemy zorganizowanie otwartej wymiany doświadczeń z polskimi i innymi europejskimi przewoźnikami kolejowymi. (…) Tylko wspólne działania cywilizowanego świata są w stanie ochronić ludzi i zapobiec próbom Rosji zakłócania pracy transportu kolejowego.”

Jaki jest kontekst?

W sobotę wieczorem dwóch dywersantów, obywateli Ukrainy, zwerbowanych do współpracy przez wojska rosyjskie, uszkodziło tory kolejowe w miejscowości Mika i Gołąb. Podłożyli ładunki wybuchowe w dwóch miejscach i usiłowali wykoleić pociąg. Jednak odpalił tylko jeden ładunek i w pierwszym momencie nie spowodował dużych szkód. Po takich uszkodzonych szynach przejechało aż dwanaście pociągów. Tyle że z każdym przejazdem uszkodzenie się powiększało. Rano niepokojącą nierówność na szynach zauważył maszynista pociągu pasażerskiego. Wtedy wstrzymano ruch kolejowy i rozpoczęto śledztwo.

Sabotażyści zostali już zidentyfikowani. To Ołeksandr K. i Jewhenij I. Obaj od dłuższego czasu współpracowali ze służbami Kremla. Przedostali się do Polski z Białorusi jesienią tego roku, tuż przed próbą zamachu. Jeden z nich to pracownik prokuratury z Donbasu, obszaru Ukrainy okupowanego przez Rosję. Drugi już w przeszłości był skazany za akty dywersji przeciwko Ukrainie, realizowane w czasie trwającej wojny. Mężczyźni po podłożeniu ładunków wybuchowych wrócili na Białoruś przez przejście graniczne w Terespolu.

Akcje dywersyjne i sabotażowe są elementem wojny hybrydowej Rosji z Zachodem. Nie są typowymi atakami militarnymi, z tego względu państwo nie może na nie odpowiedzieć militarnie ani uruchomić procedur obowiązujących w sojuszu NATO. Nie ma też jednak mowy o stabilnym pokoju, kiedy dywersanci działający na zlecenie służb innego państwa podkładają w Polsce ładunki wybuchowe pod tory kolejowe.

Liczba sabotaży i dywersji rosyjskich w Polsce rośnie. Już w 2023 r. złapano pierwszą siatkę współpracowników Kremla w Polsce, która planowała wykolejenie polskiego pociągu. Potem dwukrotnie zatrzymywano też osoby, które usiłowały przemycać materiały wybuchowe w ramach działań sabotażowych.

Dotychczas zatrzymano ponad siedemdziesiąt osób, zarzucając im działania o charakterze dywersyjnym. Co najmniej kilkanaście z nich już skazano. Odsiadują kary w polskich więzieniach.

Przeczytaj więcej w OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Dziennikarze potwierdzili, że Trump zezwolił na „dodatkowe środki mające na celu wywarcie presji na Wenezuelę i przygotowanie się na ewentualność szerszej kampanii wojskowej”. Jak zaznaczają dziennikarze gazety, nie jest jasne, jakich dokładnie działań ma dotyczyć zgoda Białego Domu i kiedy zostaną one podjęte. Nie oznacza ona również, że do Wenezueli wysłane zostaną amerykańskie siły zbrojne.

Jednocześnie prezydent Stanów Zjednoczonych miał wysunąć propozycję nieoficjalnych negocjacji ze sprawującym autorytarną władzę prezydentem Nicolasem Maduro. Stany Zjednoczone, niezależnie od aktualnej linii politycznej, sprzeciwiają się wywodzącego się z nurtu południowoamerykańskiej lewicy wenezuelskiemu przywódcy. Donald Trump zaostrzył kurs wobec Caracas, obarczając wenezuelski reżim odpowiedzialnością za przemyt narkotyków do USA. Amerykańska armia w ostatnich miesiącach atakowała łodzie, które miały szmuglować nielegalne substancje z tamtego kierunku.

Jaki jest kontekst?

O tym, jak poważne są działania Stanów Zjednoczonych wobec Wenezueli, pisze na naszych łamach Doma Matejko.

„Trump wysłał na Morze Karaibskie m.in. najlepszy i największy lotniskowiec USS Gerald R Ford, który może pomieścić kilka tysięcy żołnierzy. Amerykańskie operacje wojskowe na Morzu Karaibskim, w wyniku których śmierć poniosło prawie 80 osób, wzbudziły sprzeciw obrońców praw człowieka. Jednak Trump przekonuje, że łodzie te stanowią bezpośrednie zagrożenie dla życia obywateli USA” – zauważa autorka. Jak ocenia, reżim Maduro reaguje na te sygnały, a wenezuelska armia jest w stanie mobilizacji.

Przeczytaj także:

„Wenezuelski rząd postawił armię w stan najwyższej gotowości. We wtorek 11 listopada minister obrony, prawa ręka Maduro, Vladimir Padrino López, ogłosił rozpoczęcie szerokiej mobilizacji wojskowej obejmującej siły lądowe, powietrzne i morskie. Padrino López powołał też odziały milicji cywilnej, organizacji obywateli, którzy nadal wierzą w rewolucję boliwariańską rozpoczętą przez Hugo Cháveza, lub którzy należą do zwolenników partii Maduro” – opisuje sytuację Matejko.

Co się wydarzyło?

- W poniedziałek wszczęliśmy śledztwo i otrzymaliśmy materiał dowodowy wskazujący na to, że sprawcami są dwaj obywatele Ukrainy: Ołeksandr K. i Jewhenij I, którzy aktualnie przebywają na terytorium Białorusi. Prokuratura postanowiła o przedstawieniu im zarzutu przeprowadzenia aktów dywersji o charakterze terrorystycznym na zlecenie Federacji Rosyjskiej — przekazał rzecznik Prokuratury Krajowej prok. Przemysław Nowak. Za przestępstwo dokonane na linii z Warszawy do Dęblina grozi nawet kara dożywocia.

Jak dodał Nowak, prokuratura pracuje nad sprawą wspólnie z CBŚ i ABW. Informacje na temat podejrzanych o akt dywersji przekazują również ukraińskie służby. Po wystawieniu przez sąd wniosku o tymczasowy areszt polska strona będzie mogła wystawić lisst gończy za dywersantami i wnioskować o przekazanie ich Polsce.

Śledczy potwierdzili, że w pobliżu miejsca przerwania torów w miejscowości Mika w mazowieckiem znaleziono kamerę oraz kolejny, niezdetonowany ładunek wybuchowy. W sprawie zatrzymano też inne osoby, które są przesłuchiwane, jednak nie postawiono im jeszcze zarzutów.

Przeczytaj także:

Jaki jest kontekst

Obaj sprawcy mieli od dłuższego czasu współpracować ze służbami Kremla. Obydwaj przedostali się do Polski z Białorusi jesienią tego roku, tuż przed próbą zamachu. Jeden z nich jest prokuratorem z Donbasu. Drugi już w przeszłości był skazany za akty dywersji we Lwowie. Mężczyźni po podłożeniu ładunków wybuchowych wrócili na Białoruś przez przejście graniczne w Terespolu. W sobotnią noc 15 listopada policja otrzymała pierwszy sygnał o możliwym wybuchu w miejscowości Mika w województwie mazowieckim. Funkcjonariusze nie dostrzegli jednak, gdzie mogło dojść do eksplozji. Dzień później, po kilkukrotnym przejeździe pociągów przez uszkodzone tory, ubytek w torach wykryli kolejarze.

„Jeżeli z jednej strony informujemy społeczeństwo, że zależy nam na tym, żeby było mniej przypadków na SOR-ach po nocach, mniej przypadków bójek, kradzieży, wszystkich sytuacji związanych z piciem alkoholu, jeżeli mówimy o stacjach benzynowych, to uważam, że powinniśmy jako instytucja państwowa dać przykład. Dlatego to zarządzenie podpisałem” – powiedział w Sejmie Włodzimierz Czarzasty. To jedna z pierwszych decyzji nowego marszałka Sejmu, który objął stanowisko od ustępującego Szymona Hołowni.

Zakaz od 24 listopada

Zakaz sprzedaży alkoholu w budynkach sejmowych wejdzie w życie 24 listopada. Będzie obowiązywał również w restauracji i hotelu sejmowym. To tam w czasie obrad zamieszkuje spora część posłów i posłanek. Pytany o termin wejścia zarządzenia w życie, Czarzasty argumentował, że „trzeba zarządzić dotychczasowymi zasobami” – a więc zapewne pozbyć się alkoholu, który wciąż można kupić w restauracji sejmowej.

„Trudno jest informować społeczeństwo o konieczności zakazu sprzedaży na stacjach benzynowych i konieczności zakazu sprzedaży alkoholu w nocy, nie dając przykładu ze strony Sejmu, czyli osób, które takie prawo będą uchwalały” — uzasadniał Czarzasty.

„Nocna prohibicja” dotycząca zakazu sprzedaży w sklepach czy na stacjach paliw uchwalana jest przez coraz większą liczbę miast. Ostatnio testowe i ograniczone do dwóch dzielnic rozwiązania wprowadzono w Warszawie, na zakaz zdecydował się też Wrocław. Ministerstwo zdrowia pracuje też nad ustawą zabraniającą sprzedaży alkoholu na wszystkich stacjach benzynowych, bez względu na porę dnia.

Decyzja ma związek z sygnałami dotyczących zakłócania ciszy nocnej i wielogodzinnych imprez w sejmowym hotelu. W ostatnich miesiącach media donosiły o nich kilkukrotnie. Podczas jednej z nich prawicowi politycy mieli głośno intonować melodię przeboju zespołu Myslovitz „Peggy Braun”, zamieniając fragment tekstu refrenu na „O, Grzegorz Braun”.

W innej sytuacji nad ranem na sejmowy dach wyszedł polityk PiS Dariusz Matecki, jak wyjaśniał potem, by zrobić sobie selfie. Ponadto posłowie koalicji i opozycji wielokrotnie zarzucali sobie nawzajem spożywanie dużych ilości alkoholu w sejmowej restauracji.

Hotel sejmowy jak akademik

Atmosfera przypominająca życie w akademiku miała też skłonić ministra rolnictwa Stefana Krajewskiego do wyprowadzki z sejmowego hotelu.

„Sześć lat mieszkam w Sejmie, w hotelu i wiele rzeczy widziałem. Ale to, co się ostatnio działo, nie jest rzeczą normalną. Dojrzewałem do tej decyzji i muszę opuścić Dom Poselski” – mówił Onetowi.

Nowy marszałek niższej izby parlamentu zapowiedział też dyskusję na temat kilometrówek. Według obecnych zasad posłom i posłankom przysługuje do 3 tysięcy złotych rekompensaty za podróże samochodowe. Czarzasty zasugerował, że zasady dotyczące naliczania tych kwot mogą ulec zmianie.

Siwiec we władzach Sejmu. Powrót starej gwardii SLD

Potwierdziły się też wcześniejsze doniesienia o powołaniu Marka Siwca na stanowisko szefa kancelarii Sejmu. To polityk obecny w życiu publicznym od wczesnych lat 90., poseł pierwszej i drugiej kadencji i jeden z lewicowych prominentów czasów rządów Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Od 1996 do 2004 był jednym z najważniejszych ludzi u boku prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, pełniąc funkcję prezydenckiego ministra i szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

Siwcowi zarzucano współpracę z PRL-owską Służbą Bezpieczeństwa. Instytut Pamięci Narodowej umorzył jednak śledztwo w tej sprawie. Współpracownik Kwaśniewskiego wyborcom mógł zapaść w pamięć najmocniej, gdy w 1997 po lądowaniu prezydenckiego samolotu wykonał gest znaku krzyża i ucałował ziemię, co nawiązywało do podobnego gestu papieża Jana Pawła II wykonanego w czasie pierwszej pielgrzymki do Polski. Został wtedy pozwany za obrazę uczuć religijnych, sprawę umorzono dopiero w 2014 roku.

„Uważam, że da tej instytucji sprawność i bezpieczeństwo. Opinie polityczne na temat pana Marka Siwca oraz innych osób powiem szczerze, mnie nie interesują. Interesuje mnie sprawczość, podejmowanie decyzji, konsekwencja” – stwierdził Czarzasty.