Krótko i na temat: najnowsze wiadomości z Polski i ze świata

Co się wydarzyło

O ataku na rafinerię w Saratowie poinformował Sztab Generalny Sił Zbrojnych Ukrainy. Obiekt znajduje się 800 km od granicy z Ukrainą. Zakład przetwarza rocznie około 4,8 mln ton ropy i działa na potrzeby rosyjskiej armii. W pobliżu znajduje się baza lotnicza Engels, gdzie stacjonują bombowce strategiczne wykorzystywane do ataków na Ukrainę.

Z relacji ukraińskiej armii wynika, że w nocy z 10 na 11 listopada na terenie rafinerii doszło do serii wybuchów, a na miejscu wybuchł „potężny pożar”. Gubernator obwodu saratowskiego, w którym znajduje się zakład Rosnieftu, poinformował, że drony uszkodziły infrastrukturę cywilną. Rosyjskie media podały, że w okolicy wstrzymano ruch lotniczy. Za to mieszkańcy w serwisie Telegram dzielili się materiałami pokazującymi serię eksplozji. Na zdjęciach i wideo widać pomarańczową łunę pożaru.

W nocy w mieście uruchomiono syreny alarmowe, a przez głośniki nadawano komunikaty wzywające do odsunięcia się od okien i poszukiwania schronienia.

Ukraińska armia poinformowała, że uderzyła również w Morski Terminal Naftowy w Teodozji, który jest kluczowym węzłem dostaw pali i środków smarnych na Półwysep Krymski i resztę okupowanych terytoriów. „Odnotowano trafienie w czołgi na terenie obiektu. Trwa ustalanie rozmiaru zniszczeń” – przekazał Sztab Generalny.

Tej samej nocy rosyjska armia przeprowadziła zmasowany atak dronów w obwodzie odeskim. Jak podaje portal Ukraińska Prawda, naloty uszkodziły infrastrukturę energetyczną i transportową, a także obiekt cywilny. Jedna osoba została ranna.

Jak poinformowała Rumunia, jeden z rosyjskich dronów wtargnął w ich przestrzeń powietrzną, pięć kilometrów od granicy z Ukrainą. Prezydent Nicușor Dan przekazał, że był to wypadek.

Jaki jest kontekst

Rafineria w Saratowie, jeden z najstarszych zakładów przerobu ropy naftowej w Rosji, była atakowana przez ukraińską armię już siedmiokrotnie.

Przypomnijmy, że 8 listopada rosyjskie wojska uderzyły w infrastrukturę energetyczną Ukrainy, powodując przerwy w dostawie prądu.

„Cele terrorystów pozostają niezmienne: ludność cywilna, budynki mieszkalne, nasz sektor energetyczny i infrastruktura. Chodzi o zasoby na zabijanie, o pieniądze – sankcje są potrzebne, aby pozbawić Rosję środków na kontynuowanie wojny, którą sama rozpoczęła i wciąż przedłuża. Doceniamy wszystkie kroki podjęte już przez partnerów, ale rosyjskie ataki pokazują, że presja musi zostać zintensyfikowana. Musi zapaść europejska decyzja w sprawie zamrożonych aktywów Rosji, dodatkowych sankcji oraz wsparcia i wzmocnienia obrony Ukrainy" – komentował wówczas prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski.

Przeczytaj także:

O taktyce Rosjan z Marine Abramian, ekspertką ds. energetyki, Greenpeace Ukraina rozmawiała w OKO.press Krystyna Garbicz:

„Rosjanie próbują zniszczyć cały nasz przemysł. Ich celem są nie tylko obiekty kompleksu wojskowo-przemysłowego, ale także cała infrastruktura energetyczna, która ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania gospodarki kraju. Nie należy również zapominać o tym, jak trudne jest życie zimą bez ogrzewania, bez światła, bez dostaw wody – wszystko, co jest związane z dostawami energii elektrycznej” – mówiła ekspertka.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

11 listopada w całym kraju odbywają się wydarzenia związane ze Świętem Niepodległości. Większość uwagi opinii publicznej skupia warszawski Marsz Niepodległości, organizowany przez środowiska nacjonalistyczne. Pochód pod hasłem „Jeden naród, silna Polska” ruszy o godzinie 14:00 z Ronda Dmowskiego, w centrum stolicy. Uczestnicy wydarzenia przejdą stałą trasą: Alejami Jerozolimskimi, potem Mostem Poniatowskiego w stronię Stadionu Narodowego.

10 listopada w wieczornym wywiadzie dla TV Republiki obecność na marszu potwierdził prezydent Karol Nawrocki. „Nie pierwszy raz wezmę udział w Marszu Niepodległości. Po raz pierwszy jako prezydent Polski, oczywiście, ale wiele razy byłem na Marszu Niepodległości – i sam, i z małżonką Martą braliśmy udział w tym wydarzeniu” – mówił Nawrocki. „Po walce pięciu pokoleń, walce, pracy, konsekwentnemu dążeniu do tego, aby Polska była wolną i niepodległą, ten 11 listopada stał się dniem, w którym odzyskaliśmy swój własny dom, czyli Polskę” – dodał prezydent.

Udział w wydarzeniu skrajnej prawicy to nie jedyny sposób na obchodzenie Święta Niepodległości w stolicy. Od rana na Cytadeli otwarte będą Muzeum Historii Polski, Muzeum Wojska Polskiego i Muzeum X Pawilonu, oferując bezpłatne zwiedzanie, warsztaty, spektakle i wystawy – m.in. grę terenową „Kierunek: Niepodległość”, a także spektakl dla dzieci „Bohaterski miś”.

Na Krakowskim Przedmieściu w godzinach 14-19 odbędą się parady, koncerty muzyki ludowej, pokazy filmowe i warsztaty w instytucjach kultury, takich jak Akademia Sztuk Pięknych, Dom Spotkań z Historią czy Instytut Pileckiego. O godzinie 18:00 przed Muzeum Historii Polskiej rozpocznie się koncert "Wspólna Niepodległa”, podczas którego szesnastu artystów z każdego województwa zaprezentuje tradycyjne pieśni w nowoczesnych aranżacjach.

11 listopada o godzinie 11:11 wystartuje też 35. Bieg Niepodległości.

W godzinach 10-16 otwarty będzie też Sejm i Senat. Zwiedzający będą mieli możliwość zobaczenia Sali Posiedzeń Sejmu, czy sejmowych kuluarów.

Przeciwnicy narodowców przejdą ulicami Warszawy pod hasłem: „Za wolność waszą i naszą”. Rozpoczną demonstrację o godz. 14 na pl. Unii Lubelskiej i przejdą Marszałkowską, Piękną, al. Ujazdowskimi, aż do pl. Trzech Krzyży przy figurze św. Jana Nepomucena.

Jaki jest kontekst

O polityczną kontrolę nad Marszem Niepodległości walczą dziś Konfederacja z Prawem i Sprawiedliwością. Podobne wydarzenia były organizowane przez skrajną prawicę od lat 90-tych, ale dopiero po 2010 roku marsz zyskał rozgłos i polityczny wymiar. Wszystko za sprawą skrajnie ksenofobicznych haseł, starć z policją i kontrmanifestantami, czy zakłócaniem porządku publicznego. Mimo że założycielami marszu był Obóz Narodowo-Radykalny i Młodzież Wszechpolska, już w czasach prezydentury Andrzeja Dudy, PiS chciał przejąć marsz i uczynić go strawniejszym dla centrum. Skrajna prawica utrzymała jednak kontrolę nad organizacją pochodu, utrzymując go z daleka od politycznego mainstreamu. W zaproszeniu na 15 edycję wydarzenia czytamy, że od dwóch dekad Polskę trawi „jałowy spór polityczny dwóch partii i jej liderów”. I jest to "spór, który prowadzi nas w przepaść”.

OKO.press będzie relacjonować wydarzenie.

Przeczytaj także:

Syria jest ważnym elementem budowy przez Trumpa nowego Bliskiego Wschodu. Wizyta jest historyczna i ma na celu włączenie Damaszku do kierowanej przez USA globalnej koalicji do walki z Państwem Islamskim.

Nie jest to pierwsze spotkanie obu polityków, ale pierwsza wizyta w Białym Domu od czasu odzyskania przez Syrię niepodległości w 1946 r. Trwała niespełna dwie godziny – podaje Reuters.

„Osiągnąłem z nim porozumienie… zrobimy wszystko, co w naszej mocy, aby Syria odniosła sukces” – powiedział Trump reporterom podczas ceremonii zaprzysiężenia ambasadora USA w Indiach, po wizycie asz-Szary.

Trump i asz-Szara – który niegdyś był powiązany z Al-Kaidą, a za jego głowę wyznaczono nagrodę w wysokości 10 milionów dolarów – po raz pierwszy spotkali się w maju w Rijadzie w Arabii Saudyjskiej.

Wtedy też Trump zapowiedział zniesienie sankcji na Syrię. USA nałożyły je w grudniu 2019 r. tzw. ustawą Cezara o ochronie ludności cywilnej Syrii, która została uchwalona Wymierzona była w osoby, firmy i instytucje powiązane z byłym prezydentem Syrii Baszarem al-Assadem. Obowiązuje jednak cały czas. Baszar al-Assad został obalony 8 grudnia 2024 r. po błyskawicznym ataku rebeliantów, którym przewodził asz-Szara.W styczniu został mianowany tymczasowym przywódcą kraju.

Do jej zmiany Trump potrzebuje decyzji Kongresu. Prezydent może natomiast zawieszać sankcje. I właśnie to zrobił.

W piątek sankcje na asz-Szarę i jego ministra spraw wewnętrznych Anasa Khattaba uchyliła Rada Bezpieczeństwa ONZ. Przed spotkaniem w Białym Domu asz-Szara widział się też w Waszyngtonie z dyrektorką zarządzającą Międzynarodowym Funduszem Walutowym Kristaliną Georgievą.

Jaki jest kontekst?

Jak pisał w OKO.press Jakub Szymczak, to bardzo duża zmiana w polityce USA wobec Syrii. W 1979 roku Amerykanie ogłosili ten kraj państwowym sponsorem terroryzmu. W 2004 roku administracja George’a Busha nałożyła na reżim Asadów sankcje, a kolejne dołożył w 2011 roku Barack Obama po wybuchu wojny domowej. To oznacza, że w Syrii całe pokolenia nie znają życia bez reżimu Asadów, ale także bez amerykańskich sankcji.

Przeczytaj także:

5 października odbyły się w Syrii pierwsze od upadku reżimu al-Asadów wybory do syryjskiej legislatury. Aleksander Kamkow pisze o nich: „To kolejny etap umacniania władzy prezydenta, byłego dżihadysty – Ahmada asz-Szary. A czy krok ku demokracji?”:

Przeczytaj także:

Do tej pory Syria pozostawała też w rosyjskiej strefie wpływów. Asad należał do tej garstki polityków, którzy kontaktowali się z Putinem i przesyłał mu życzenia. Armia rosyjska miała tez w Syrii swoje bazy.

„Od grudnia 2024 r. Syrię odwiedziło około 80 delegacji zagranicznych. To liczba nieporównywalna do innych, podobnych sytuacji zakończonego konfliktu i potrzeby odbudowy kraju. Poziom zainteresowania i woli politycznej, żeby to państwo stanęło na nogi, jest bardzo duży” – mówi w podcaście Drugi Rzut OKA Sara Nowacka, analityczka Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, ekspertka od państw arabskich.

Jednak przed asz-Szarą i jego ludźmi stoi bardzo trudne zadanie zunifikowania straumatyzowanego kraju, którego 90 proc. mieszkańców żyje w biedzie. „Z jednej strony jest w syryjskim społeczeństwie i ogromna potrzeba wymierzenia sprawiedliwości, ukarania winnych zbrodni. Siły reżimu Baszszara al-Asada zabiły najprawdopodobniej około 300 tysięcy osób. Ahmad asz-Szara i jego najbliższe otoczenie ma świadomość, że zbiorowe wymierzenie sprawiedliwości w brutalny sposób jest bardzo ryzykowne – bo może spowodować zbrojny bunt ludzi związanych z reżimem” – tłumaczy ekspertka.

Podcast można znaleźć tu:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Przymusowe urlopy lub praca bez zagwarantowanego wynagrodzenia wśród nawet 1,4 miliona pracowników federalnych, dziesiątki tysięcy opóźnionych lotów i widmo paraliżu tuż przed Świętem Dziękczynienia (27 listopada), zamrożone bony żywnościowe dla milionów Amerykanów — od 1 października 2025 roku amerykański rząd, a za nim cały kraj, jest sparaliżowany.

Najdłuższy w historii Ameryki shutdown jest spowodowany ciągłym odrzucaniem przez Senat prowizorycznego projektu budżetu Donald Trumpa na kolejny rok. Republikanie dotąd nie mieli wymaganych 60 głosów, by powiedzieć „tak”, a Demokraci nie chcieli zgodzić się na cięcia w tzw. Obamacare, czyli państwowym ubezpieczeniu zdrowotnym.

Polityczny impas przełamano dopiero w nocy z niedzieli na poniedziałek, 9/10 listopada. Siedmioro Demokratów oraz jeden senator niezależny poszli na kompromis.

Zmieniony projekt (uwzględniający m.in. finansowanie rządu do stycznia) trafi po przegłosowaniu w Senacie do Izby Reprezentantów, a następnie do podpisu prezydenta Donalda Trumpa.

Jaki jest kontekst?

Shutdown, czyli „zamknięcie rządu" ma w USA miejsce, gdy Kongres odrzuca projekt budżetu rządu. Oznacza on paraliż administracji, bowiem ci pozostają bez pracy. Na lodzie pozostawiono personel dyplomatyczny, pracowników agencji federalnych, muzeów czy parków narodowych. Agenci FBI pracując bez gwarancji wynagrodzenia – podobnie służba cywilna.

Poprzedni paraliż miał miejsce w 2019 roku, za pierwszej kadencji Donalda Trumpa. Trwał 35 dni i kosztował budżet 5 miliardów dolarów. Wtedy powodem był konflikt o finansowanie budowy muru na granicy USA z Meksykiem. Do shutdownu doszło także w 2018 r., także za rządów Trumpa. Mieli je na koncie również inni prezydenci.

Co się wydarzyło?

„Oświadczenia Rady i Komisji — Pierwsze europejskie roczne sprawozdanie dotyczące azylu i migracji oraz utworzenie rocznej puli solidarności” otwiera agendę środowego posiedzenia Parlamentu Europejskiego zaplanowanego na godzinę 15 12 listopada.

To raport, o którym głośno było już w październiku, kiedy pierwotnie miał być opublikowany. Jego prezentację przesunięto, a publikację decyzji opóźniono — nieoficjalnie z powodu wyborów w Holandii.

Polski rząd już wtedy twierdził, że ze względu na doświadczanie presji migracyjnej Polska zostanie czasowo wyłączona z konieczności partycypowania w mechanizmie solidarnościowym, w tym z relokacji migrantów lub uiszczania wkładu finansowego do tzw. puli solidarnościowej.

— Przez wiele lat nie będzie mowy o tym, by jakakolwiek relokacja dotyczyła Polski. Będziemy zwolnieni z tych mechanizmów — zapowiadał Michał Kierwiński, szef Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Informacja ta do dziś wisi na rządowej stronie MSWiA.

Jak podaje dziś radio RMF FM, Polska rzeczywiście ma znaleźć się w grupie krajów znajdujących się „pod presją migracyjną” w związku z wojną w Ukrainie i sytuacją na granicy polsko-białoruskiej, co ma zwolnić Polskę z relokacji i obciążeń finansowych wynikających z paktu migracyjnego.

Jaki jest kontekst?

Pakt migracyjny został przyjęty w maju 2024 roku. Państwa członkowskie mają dwa lata na implementację prawa unijnego do aktów prawa krajowego lub przygotowanie rozwiązań, które realizują założenia unijnych dyrektyw. Oznacza to, że przepisy przyjęte w ramach aktu mogą wejść w życie najpóźniej 12 czerwca 2026 roku.

Raport Komisji Europejskiej, który w środę 12 listopada zostanie zaprezentowany w Parlamencie Europejskim, to pierwsze roczne sprawozdanie z sytuacji migracyjnej w każdym kraju UE. Komisja Europejska precyzuje w nim, które kraje doświadczają presji migracyjnej, w związku z czym mają być beneficjentami puli solidarnościowej z paktu migracyjnego, a które państwa są zobowiązane do solidarności i mają uiścić wkład do puli solidarnościowej. Opcji jest kilka:

• zgoda na relokację określonej liczby migrantów z krajów doświadczających presji migracyjnej na swoje terytorium,
• kontrybucja finansowa w zamian za nieprzyjęcie osób w ramach relokacji,
• wsparcie operacyjne jak np. wysłanie ekspertów, policjantów i innych do państwa wymagającego wsparcia.

Polski rząd liczy, że ze względu na obecność na polskim terytorium znacznej liczby uchodźców z Ukrainy, Polska zostanie zwolniona z obowiązkowej solidarności, a być może nawet zostanie objęta wsparciem w ramach paktu.

Jak wielokrotnie pisała w OKO.press Paulina Pacuła, pakt migracyjny to nowa, europejska polityka azylu i migracji określająca nowe zasady przyjmowania i odsyłania migrantów, wspólny system monitorowania wtórnych przepływów, zapewnienie wnioskującym o azyl odpowiednich standardów recepcyjnych czy obowiązki w zakresie integracji przyjętych osób. Pakt migracyjny zawiera też istotne rozwiązania solidarnościowe, aby państwa członkowskie, które nie doświadczają zwiększonej presji migracyjnej, wspierały te, które się z tym mierzą.

Przeczytaj więcej w OKO.press:

Przeczytaj także: