Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Ministerstwo Sprawiedliwości Węgier poinformowało Prokuraturę Krajową o przekazaniu Europejskiego Nakazu Aresztowania wydanego za poszukiwanym byłym wiceministrem sprawiedliwości Marcinem Romanowskim do Sądu Metropolitalnego dla Budapesztu. Taką wiadomość przekazała w komunikacie Prokuratura Krajowa.

Romanowski, któremu prokuratura zarzuca popełnienie 11 przestępstw w związku z aferą Funduszu Sprawiedliwości, przebywa obecnie w stolicy Węgier, gdzie otrzymał od tamtejszych władz azyl polityczny. Mężczyzna w ten sposób stara się uniknąć tymczasowego aresztowania, na które 9 grudnia wydał zgodę polski sąd.

PK informuje także, że w świetle prawa węgierskiego o zastosowaniu ENA decyduje w pierwszej instancji Sąd Metropolitalny dla Budapesztu. Od tego orzeczenia przysługiwać będzie środek odwoławczy do Sądu Apelacyjnego dla Budapesztu. Prokuratura zaznacza, że procedura przekazania osoby poszukiwanej Europejskim Nakazem Aresztowania różni się

W procedurze przekazania osoby poszukiwanej na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania podstawą wydania jest orzeczenie sądu, a nie decyzja organu władzy wykonawczej, jak ma to miejsce w przypadku procedury ekstradycyjnej. Zdarzają się przypadki, gdy sądy krajowe nie godzą się na wydanie osób. Kilkukrotnie do takiej sytuacji doszło w czasach rządów PiS w latach 2015-2023, gdy sądy w Niemczech, Holandii, czy Irlandii odmawiały wykonania ENA, powołując się na prawne kontrowersje wokół reform sądownictwa.

Wieloletnie rządu Fideszu na Węgrzech również oznaczały kontestowane przez europejskie trybunały i instytucje zmiany w wymiarze sądownictwa. W związku z naruszeniami praworządności kraj od sześciu lat objęty jest procedurą artykułu 7 TUE, od dwóch lat stosowany jest wobec niego także tzw. mechanizm warunkowości blokujący przekazanie unijnych środków.

Zobacz inne teksty OKO.press na podobny temat:

Jedną z kluczowych obietnic Donalda Trumpa są masowe deportacje imigrantów, którzy mieszkają w USA bez prawa do pobytu. W ciągu kilku ostatnich liczba takich osób zaczęła rosnąć i prawie dobija do poziomu z lat 2005-2007. Badacze szacują, że obecnie jest to ponad 11 mln osób. Prawie 40 proc. z nich to Meksykanie. W dalszej kolejności najliczniejszymi grupami są obywatele Salwadoru, Indii, Gwatemali i Hondurasu.

Od kilku dni amerykańskie media (między innymi NBC News, New York Times) informowały, że operacja ma rzeczywiście zacząć się we wtorek po inauguracji Donalda Trumpa i objąć między innymi takie miasta jak Chicago. Odpowiedzialny za nią jest urząd imigracyjny i celny.

W związku z zapowiedziami panuje duże poruszenie w środowiskach imigrantów. Korespondent RMF w USA Paweł Żuchowski opublikował w mediach społecznościowych wiadomości od zaniepokojonych Polaków, którzy przebywają w USA bez wymaganych dokumentów. Nie wiemy, ile takich osób przebywa obecnie w Stanach.

Do sytuacji odniósł się także premier Donald Tusk podczas konferencji przed posiedzeniem rządu.

„Po pierwszych zapowiedziach dotyczących możliwych deportacji nielegalnych imigrantów z terenu Stanów Zjednoczonych zwróciłem się do ministra spraw zagranicznych, by przygotować nasze konsulaty, placówki, służby na terenie Stanów Zjednoczonych, by były przygotowane do ewentualnych konsekwencji tych decyzji w odniesieniu do Polaków pracujących, mieszkających na terenie Stanów Zjednoczonych z różnym statusem i poziomem legalności” – powiedział.

Przekazał też, że strona polska nie została poinformowana przez administrację amerykańską na temat szczegółów planowanej operacji.

„Nie otrzymaliśmy informacji, czy ta operacja może być dotkliwa dla obywateli polskich przebywających na terenie Stanów Zjednoczonych. Tak czy inaczej, musimy być przygotowani. Dlatego nasze placówki w Stanach będą docierały tak szybko, jak to możliwe do naszych obywateli, którzy będą się czuli zaniepokojeni tą sytuacją” – powiedział Donald Tusk.

Trump ułaskawił około 1500 osób, które wzięły udział w szturmie na Kapitol. Do wydarzenia doszło 6 stycznia 2021 roku, gdy obie izby amerykańskiego Kongresu prowadziły obrady mające potwierdzić zwycięstwo Joe Bidena w wyborach. Tłum zwolenników Donalda Trumpa wdarł się do budynku, dokonując aktów wandalizmu, rabunku, atakując funkcjonariuszy. Ponad 170 policjantów zostało rannych. Wydarzenie zostało uznane przez FBI za akt krajowego terroryzmu, było także powodem wszczęcia drugiego impeachmentu oraz procesu karnego przeciwko Donaldowi Trumpowi.

Według doniesień amerykańskiej prasy w ułaskawionej grupie znajdują się osoby skazane za przestępstwa z użyciem przemocy, na przykład pobicie policjantów oraz członkowie ekstremistycznych i neofaszystowskich grup takich jak Proud Boys.

W pierwszym dniu prezydentury Donald Trump podjął także szereg decyzji dotyczących migracji. Ogłosił stan wyjątkowy na południowej granicy USA, natychmiastowe zakończenia użycia aplikacji granicznej CBP One, która pozwalała migrantom na legalnym wjazd do kraju. Zwolnił kierownictwo agencji Departamentu Sprawiedliwości nadzorującego sądy imigracyjne, które decydują o tym, czy imigranci mogą pozostać w USA, czy mają zostać deportowani. Jak zaznacza CNN, nie wiadomo jeszcze, czy zwolnienia te były zgodne z oficjalnymi zasadami zarządzania personelem.

Trump wydał także polecenie prokuratorowi generalnemu ubiegania się o karę śmierci za zabójstwo funkcjonariuszy organów ścigania oraz w przypadku przestępstw zagrożonych taką karą dokonywanych przez imigrantów przebywających w USA bez zezwolenia.

Wreszcie, rozpoczął proces mający na celu wycofanie się z zasady nabywania obywatelstwa z urodzenia. Nie będzie to łatwe, ponieważ prawo to chroni 14 poprawka do Konstytucji.

Kolejnym krokiem było podpisanie dekretu przedłużającego termin na znalezienie nowego amerykańskiego właściciela dla TikToka pod groźbą zakazania go na terenie Stanów Zjednoczonych. Zgodnie z poleceniem Departament Sprawiedliwości USA ma zakaz egzekwowania ustawy dotyczącej aplikacji zarządzanych przez państwa nieprzyjazne, która została przyjęta w ubiegłym roku przy poparciu dużej części zarówno Demokratów, jak i Republikanów.

Donald Trump wycofał także sankcje, które Joe Biden zastosował wobec części osadników żydowskich na Zachodnim Brzegu, którzy w lutym 2024 zostali oskarżeni o podżeganie do przemocy.

Odwołał także rozporządzenia wykonawcze, które wymagały od federalnych agencji rozszerzania zakazów dyskryminacji ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową. Wycofał również rozporządzenie pozwalające osobom transpłciowym odbywać służbę w armii USA.

Kolejne rozporządzenie wykonawcze dotyczy wyjścia USA ze Światowej Organizacji Zdrowia. W dokumencie wskazano, że decyzja podyktowana jest m.in. „niewłaściwym postępowaniem organizacji w związku z pandemią COVID-19”.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat:

Co się wydarzyło?

20 stycznia odbyły się na Kapitolu uroczystości związane z zaprzysiężeniem 47. prezydenta Stanów Zjednoczonych, Donalda Trumpa. Po złożeniu przysięgi i przemówieniu prezydent Trump przemieścił się do Capital One Arena, położonej mniej więcej w połowie drogi między Kapitolem a Białym Domem. Tam przemawiał m.in. Elon Musk, miliarder, prezes Tesli i SpaceX i członek nowej administracji (kierującego departamentem wydajności państwa).

Podczas wystąpienia Musk dwukrotnie wyrzucił prawą rękę do przodu. Dwukrotnie też przed tym gestem uderzył się w pierś. Wielu obserwatorom przypomniało to salut rzymski:

Fot. ANGELA WEISS / AFP

Zrobił to, dziękując zgromadzonym za zwycięstwo: „Wiecie, niektóre wybory są ważne, inne nie. Te były bardzo ważne. Dziękuję, że to zrobiliście. Moje serce idzie do was. Sprawiliście, że przyszłość naszej cywilizacji jest zapewniona”.

Dalej mówił: „Dzięki wam będziemy mieli bezpieczne miasta, chronione granice, rozsądne wydatki, podstawowe rzeczy. Chcemy zabrać DOGE [Department of Goverment Efficiency – Departament Wydajności Państwa] na Marsa. Wyobrażacie sobie, jakie to będzie wspaniałe, gdy nasi astronauci zatkną flagę na innej planecie po raz pierwszy?”

Dziennikarki CNN relacjonujące wydarzenie przez kilka chwil zastanawiały się, co znaczył ten gest („odd – looking”, dziwnie wyglądający), a o sprawie napisały światowe media. The New York Times wysłał do Muska pytania o wykonany gest, ale nie otrzymał odpowiedzi.

Więcej tekstów o tej sprawie

20 stycznia odbywają się wielogodzinne uroczystości zaprzysiężenia nowego prezydenta USA, Donalda Trumpa. Elon Musk ma objąć stanowisko w nowej administracji, stworzone specjalnie dla niego. Więcej o inauguracji pisaliśmy tutaj:

Co się wydarzyło?

Prezydent Donald Trump wygłosił pierwsze przemówienie po oficjalnym zaprzysiężeniu jako 47. prezydent Stanów Zjednoczonych. Część jego zapowiedzi jest bardzo niepokojąca.

Donald Trump twierdzi, że Stany Zjednoczone potrzebują „odzyskania suwerenności”, „przywrócenia bezpieczeństwa” i „naprawy wymiaru sprawiedliwości”. Jego głównym celem ma być uczynienie Amerykanów „dumnym, dobrze prosperującym i wolnym narodem” – deklarował w swoim przemówieniu po zaprzysiężeniu.

Ale szczegóły jego zapowiedzi sugerują coś zupełnie innego.

Drakońskie, niezgodne z prawami człowieka regulacje

W swoim przemówieniu Trump zapowiedział serię pierwszych decyzji, które podejmie. Chodzi m.in. o wprowadzenie drakońskich regulacji celem wyeliminowania migracji do Stanów Zjednoczonych:

• Trump zamierza ogłosić stan wyjątkowy na granicy z Meksykiem, aby móc wysłać wojska do ochrony granicy.
• Kartele narkotykowe i przemytnicze mają zostać uznane za „zagraniczne organizacje terrorystyczne”.
• Trump chce przywrócić drakońskie prawo z 1798 roku, tzw. Alien Enemies Act, które pozwala na zatrzymanie lub deportację obywateli państwa uznanego na mocy tego prawa za „wrogie”. Dzięki tego rodzaju regulacji możliwe jest zatrzymanie i wydalenie migrantów bez przesłuchania i bez dania im szansy na złożenie wniosku o azyl. Taka regulacja stoi w całkowitej sprzeczności z normami międzynarodowymi. Trump twierdzi, że ma to służyć walce z przestępczością zorganizowaną, ale może być też wykorzystywane wobec migrantów np. z Meksyku.

Stan wyjątkowy także w obszarze energetyki

Dalej nowy prezydent USA zapowiedział, że wyposaży członków swojej administracji w „szerokie uprawnienia” do zwalczania inflacji oraz obniżenia cen. Trump ma zamiar też wprowadzić „stan wyjątkowy w obszarze energetyki”. Ma to umożliwić zwiększenie wydobycia surowców energetycznych, zapewne z pominięciem ograniczeń wynikających z norm środowiskowych.

To może oznaczać jedno: uregulowania prawne stanu wyjątkowego dają egzekutywie ponadstandardowe uprawnienia — pozwalają omijać kontrolę parlamentarną, zasady konsultacji społecznych czy transparencji działań politycznych.

Rządzenie dekretami w czasie stanu wyjątkowego to praktyka stosowana przez autorytarnych lub autokratyzujących się przywódców, znana m.in. z Turcji Erdoğana i Węgier Orbána. Jest ona związana z nielegalną uzurpacją władzy. Oczywiście pytanie, jak to może działać w systemie prawnym Stanów Zjednoczonych.

Koniec Zielonego Ładu i szafowanie cłami

Donald Trump zapowiada też koniec Nowego Zielonego Ładu. To oznacza m.in. rezygnację z dążenia do elektryfikacji transportu samochodowego.

Zgodnie z zapowiedziami sprzed objęcia prezydentury planuje też zwiększyć przychody budżetowe poprzez nałożenie wysokich ceł na niektóre produkty zagraniczne importowane do USA. Podtrzymał też swoją szokującą zapowiedź dotyczącą planu jakiejś formy przejęcia kontroli nad Kanałem Panamskim, który należy do Panamy.

W jego zapowiedziach pojawiają się też deklaracje dotyczące likwidacji polityk równościowych, m.in. celem budowy społeczeństwa „rasowo ślepego” oraz zadekretowanie istnienia tylko dwóch płci.

„Od dziś oficjalną polityką rządu Stanów Zjednoczonych będzie też to, że istnieją tylko dwie płcie, męska i żeńska” – deklaruje Trump. Jak taka regulacja będzie miała wyglądać w praktyce, jeszcze nie wiadomo.

Kilkukrotnie w swoim przemówieniu Trump uderzył też w swoich poprzedników, twierdząc, że to oni doprowadzili do „kryzysu zaufania” w Stanach. Podobnie jak w podczas mowy inauguracyjnej w 2017 roku, mówił o „establishmencie, który okrada obywateli z zasobów”.

„Przez wiele lat radykalny i skorumpowany establishment pozbawiał naszych obywateli władzy i bogactwa. W tym samym czasie filary naszego społeczeństwa znajdowały się w całkowitej ruinie (...). Ale od tego momentu kończy się upadek Ameryki” – podkreślił.

„Ocalony przez Boga nie bez powodu”

Trump powiedział też, że „jego droga z powrotem do Białego Domu nie była prosta” i przypomniał zamachy na swoje życie, do których doszło w trakcie kampanii w 2024 roku.

W sobotę 13 lipca 2024 roku, o godzinie 18.15 miejscowego czasu, przemawiający na wiecu w Butler w Pensylwanii Trump został postrzelony w prawe ucho. Ówczesny kandydat Republikanów miał niesamowite szczęście — niewiele brakowało, by kula trafiła go w skroń.

Drugi zamach został udaremniony. 15 września uzbrojony w karabin maszynowy mężczyzna wdarł się na pole golfowe w klubie w West Palm Beach na Florydzie. W porę zauważyli go jednak agenci Secret Service, którzy oddali w jego strzały, a następnie zatrzymali go.

„Zostałem ocalony przez Boga, by uczynić Amerykę znowu wielką” – mówił tuż po zaprzysiężeniu. Dzień swojego zaprzysiężenia „dniem wyzwolenia”.

To zapewne to „boskie namaszczenie” w rozumieniu Trumpa daje mu prawo do sięgania po tak wyjątkowe środki w sprawowaniu władzy.