Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Artur Jakubczyk jest jednym z ośmiu polskich generałów oddelegowanych do struktur NATO, pracował w Kwaterze Głównej Sojuszu w Brukseli. Dziennikarze „Rzeczpospolitej” ustalili, że jego kadencja zostanie skrócona na prośbę innych krajów NATO.

Powodem mają być nieprawidłowości przy konkursie na stanowisko szefa oddziału ds. polityki wywiadowczej w departamencie wywiadu i bezpieczeństwa. Gen. Jakubczyk, jako członek komisji konkursowej, miał w nim faworyzować polską kandydatkę (ta wróciła już do Polski). Sojusznicy podobno skarżyli się także na homofobiczne i rasistowskie zachowania wojskowego.

„Rzeczpospolita” poprosiła Ministerstwo Obrony o komentarz do tych ustaleń. Resort odmówił jednak komentarza. Według źródeł dziennika nie jest oczywiste, czy Polsce uda się utrzymać stanowisko, które opuści Jakubczyk.

Sprawą aresztu dla Marcina Romanowskiego – posła Suwerennej Polski i byłego wiceministra sprawiedliwości – ma zająć się w drugiej instancji Sąd Okręgowy w Warszawie. Bo Prokuratura Krajowa zażaliła decyzję Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa, który wypuścił Romanowskiego z aresztu 16 lipca.

W OKO.press ujawniliśmy, że w wyniku losowania sprawę posła w Sądzie Okręgowym dostał sędzia Przemysław Dziwański. Który nominację dostał od upolitycznionej Krajowej Rady Sądownictwa. Legalność neo-KRS w kolejnych wyrokach podważyły międzynarodowe sądy: ETPCz i TSUE, a także polskie SN, NSA i sądy powszechne.

To z tego powodu

Decyzję śledczych przekazała TVN24 prokurator Anna Adamiak.

Aresztowanie byłego wiceministra sprawiedliwości to jeden z najgorętszych tematów politycznych ostatnich miesięcy. Prokuratura Krajowa zarzuca Romanowskiemu 11 przestępstw w związku z aferą w Funduszu Sprawiedliwości. Romanowski w latach 2018-2023 nadzorował Fundusz, był podwładnym Zbigniewa Ziobry. Wg prokuratury mógł być członkiem grupy przestępczej i narazić skarb państwa na utratę nawet 112 mln zł. Chodzi o ustawiane konkursy z FS, w ramach których ogromną dotację przekazano m.in. kościelnej Fundacji Profeto.

Sejm na wniosek prokuratury 12 lipca zgodził się uchylić Romanowskiemu poselski immunitet, 15 lipca były wiceminister został zatrzymany i usłyszał zarzuty. Ale w wyniku interwencji szefa Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy już następnego dnia wyszedł na wolność. Jak się okazało, Romanowski jako członek ZPRE ma drugi immunitet, który nie został uchylony. To dlatego sąd 16 lipca wypuścił go z aresztu.

Prokuratura kwestionuje tę decyzję sądu i konieczność uchylenia immunitetu w ZPRE, dlatego zażaliła postanowienie z 16 lipca. Jeśli Sąd Okręgowy potwierdzi decyzję sądu pierwszej instancji, śledczy będą musieli zawnioskować do ZPRE o uchylenie Romanowskiemu drugiego immunitetu. Najwcześniej decyzja w tej sprawie będzie mogła zapaść jednak dopiero na przełomie września i października.

Orzeczenie Sądu Okręgowego będzie miało duże konsekwencje prawne. Jeżeli sąd uzna, że Romanowski miał immunitet w chwili zatrzymania 15 lipca, poseł będzie mógł domagać się odszkodowania. Oznaczać to będzie także, że zarzuty postawiono mu bezprawnie.

Przestawiamy najważniejsze wydarzenia z piątku, 2 sierpnia.

Kamala Harris będzie kandydatką

„Oficjalnie przyjmę nominację w przyszłym tygodniu, po zakończeniu wirtualnego głosowania. Ale już teraz cieszę się, że mamy wystarczająco dużo głosów delegatów„ – komentowała na gorąco Kamala Harris. ”Później spotkamy się w Chicago, zjednoczeni jako jedna partia, gdzie będziemy mogli świętować ten historyczny moment razem” – dodała.

Głosowanie wirtualne delegatów partii demokratycznej jeszcze trwa, ale Harris już ma wystarczającą liczbę głosów. Wcześniej kandydatem Demokratów miał być Joe Biden, który wycofał się z wyścigu 21 lipca, udzielając poparcia swojej wiceprezydentce.

Więźniowie już w domu

Troje Amerykanów uwolnionych w ramach wymiany więźniów między Rosją a Zachodem wylądowało w Stanach Zjednoczonych.

Samolot z amerykańskim dziennikarzem Evanem Gershkovichem, byłym amerykańskim żołnierzem piechoty morskiej Paulem Whelanem i dziennikarką Alsu Kurmashevą dotarł przed godz. 6 rano polskiego czasu do bazy Andrews pod Waszyngtonem, gdzie prezydent Joe Biden i wiceprezydent Kamala Harris czekali, aby ich powitać. W ramach wymiany więźniów wolność uzyskało również pięciu obywateli Niemiec oraz siedmiu rosyjskich dysydentów, w tym Lilia Czanyszewa, Ksenia Fadiejewa, Wadim Ostanin – współpracownicy zmarłego Aleksieja Nawalnego. To sam Nawalny miał być najważniejszym uwolnionym więźniem — w lutym 2024 roku jednak zmarł w rosyjskim obozie karnym z nieznanych dotąd przyczyn.

Do Rosji wróciło dziesięć osób, w tym dwoje dzieci. Jako pierwszy z tupolewa w Moskwie wysiadł Wadim Krasikow, 58 lat, pułkownik FSB, skazany za zabójstwo Czeczena Zelimchana Czangoszwilego w Berlinie w 2019 roku. Putin powitał go serdecznym uściskiem.

To największa taka wymiana więźniów między Rosją a Zachodem od czasów zimnej wojny.

Duda kieruje ustawę o KSR do TK

2 sierpnia szefowa Kancelarii Prezydenta Małgorzata Paprocka poinformowała, że Andrzej Duda skierował ustawę o KRS do Trybunału Przyłębskiej.

Prezydent kwestionuje zgodność przepisów nowelizacji ustawy o KRS z Konstytucją w kilku aspektach: biernego prawa wyborczego sędziów do KRS, kwestionowania prerogatywy prezydenta do powołania osoby do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego oraz zasad niezawisłości sędziowskiej, równoważenia się władz oraz legalizmu.

Kwestionuje też sposób przerwania kadencji obecnego składu KRS. W uzasadnieniu wniosku napisał, że budzi on „wątpliwości co do spełniania zasady trwałości kadencji organu konstytucyjnego”. Duda w swoim piśmie do TK podniósł także zarzuty dotyczące procedury uchwalenia noweli o KRS „w konsekwencji bezprawnego i trwałego zablokowania możliwości wykonywania mandatu przez posłów Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika”.

Co to oznacza? Wyjaśniamy w OKO.press:

Przewodniczący Krajowego Komitetu Partii Demokratycznej Jaime Harrison przekazał dziś (2 sierpnia), że choć głosowanie wciąż trwa, Harris zdobyła wystarczającą liczbę głosów, aby stać się oficjalną kandydatką na prezydentkę USA. „Oficjalnie przyjmę nominację w przyszłym tygodniu, po zakończeniu wirtualnego głosowania. Ale już teraz cieszę się, że mamy wystarczająco dużo głosów delegatów„ – komentowała na gorąco Kamala Harris. ”Później spotkamy się w Chicago, zjednoczeni jako jedna partia, gdzie będziemy mogli świętować ten historyczny moment razem" – dodała.

Harris jest pierwszą czarnoskórą kobietą i pierwszą kobietą pochodzenia azjatyckiego, która zostanie oficjalnie wybrana na kandydatkę. Gdyby wygrała wybory, byłaby pierwszym prezydentem Stanów Zjednoczonych, którego oboje rodzice byli imigrantami.

Jak wyjaśniał w OKO.press Radosław Korzycki, ojciec Baracka Obamy przyjechał do USA z Kenii, ale przodkowie jego białej matki przybyli do amerykańskich kolonii jeszcze w XVII w.

Przypomnijmy: kandydatem Demokratów na prezydenta USA był Joe Biden, który 21 lipca 2024 ogłosił, że wycofuje się z wyścigu o ten urząd. Udzielił swojego poparcia Kamali Harris.

„Jestem zaszczycona poparciem prezydenta i moim zamiarem jest zdobycie i wygranie tej nominacji. W ciągu ostatniego roku podróżowałam po całym kraju, rozmawiając z Amerykanami o wyborze w tych doniosłych wyborach. I to właśnie będę robiła w nadchodzących dniach i tygodniach. Zrobię wszystko, co w mojej mocy, aby zjednoczyć Partię Demokratyczną – i zjednoczyć nasz naród – aby pokonać Donalda Trumpa i jego ekstremalną agendę” – powiedziała Harris w oficjalnym oświadczeniu. „Mamy 107 dni do dnia wyborów. Razem będziemy walczyć. I razem wygramy".

Osoby przebywające w Turcji alarmują, że nie mogą korzystać z Instagrama — podaje agencja AFP.

Turecki urząd komunikacji BTK ogłosił w piątek na swojej stronie internetowej, że platforma należąca do Meta została zablokowana.

W środę Fahrettin Altun szef departamentu komunikacji tureckiego prezydenta, skrytykował platformę za blokadę wpisów z kondolencjami po zabiciu lidera Hamasu Ismaila Hanijego. Ocenił to jako „cenzurę” i zaznaczył, że Instagram nie powołał się na żadne złamanie zasad w tym kontekście.

Ismail Hanije, polityczny szef Hamasu oraz bliski sojusznik prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdogana, został zabity w środę w Teheranie w ataku, za który obwinia się Izrael.

Erdogan ogłosił dzień żałoby narodowej ku pamięci Hanijego, który odegrał kluczową rolę w rozmowach mających na celu zakończenie prawie 10-miesięcznej wojny w Strefie Gazy.

Według mediów tureckich z Instagrama korzysta 50 mln z 85 mln mieszkańców tego kraju.

Ekspert ds. prawa cyfrowego Yaman Akdeniz powiedział, że decyzja została prawdopodobnie podjęta przez biuro prezydenta lub ministerstwo. „Cenzura nałożona na Instagram jest arbitralna i nie można jej ani wyjaśnić, ani uzasadnić” – napisał na portalu X.

To nie pierwszy raz, kiedy tureckie władze tymczasowo blokują dostęp do portali społecznościowych.

Między kwietniem 2017 roku a styczniem 2020 roku kraj zablokował Wikipedię z powodu dwóch artykułów, które ukazywały związek między prezydenturą a ekstremizmem.

Mimo że rząd Erdogana jest regularnie oskarżany o ograniczanie wolności słowa, zablokowanie Wikipedii wywołało zdumienie wśród mieszkańców z powodu ogromnej ilości informacji, które stały się niedostępne.

W kwietniu właściciel Facebooka, Meta, zawiesił swoją sieć społecznościową Threads w Turcji w następstwie decyzji tamtejszych władz, które uniemożliwiły jej dzielenie się informacjami z Instagramem.