Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

Sędziowie uznali, że Izrael musi zaprzestać utrudniania dostaw organizacji ONZ. Chodzi przede wszystkim o UNRWA, jednostkę Organizacji Narodów Zjednoczonych powołaną w celu pomocy Palestyńczykom, w czasie agresji Izraela na Strefę Gazy praktycznie wykluczoną z wjazdu na jej terytorium. Trybunał nakazał rządowi w Tel Awiwie podjęcie współpracy z UNWRA. Zdaniem sędziów Izrael naruszył immunitety Narodów Zjednoczonych określone w karcie ONZ. Zignorował również swoje humanitarne zobowiązania jako siły okupacyjnej, wynikające z Konwencji Genewskiej.

Jak ocenia brytyjski „Guardian” może to doprowadzić do kolejnych apeli o zawieszenie Izraela w ONZ. Niewykluczone, że niektóre z krajów członkowskich będą domagać się dochodzenia odszkodowawczego za naruszenie wspólnych zasad i wykluczenie UNWRA z pomocy.

Izrael odrzucił ustalenia Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. „Izrael w pełni wywiązuje się ze swoich zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego” – można przeczytać w oświadczeniu MSZ.

Postępowanie wobec Izraela zainicjowała Norwegia. „Oczekujemy, że Izrael zastosuje się do tej decyzji i mamy nadzieję, że oznacza to, iż ONZ uzyska pełny dostęp. Oczekujemy również, że zgodnie z opinią sądu Izrael zapewni dostęp nie tylko ONZ, ale także organizacjom pozarządowym, które są gotowe, chętne i zdolne do udzielenia pomocy” – skomentował postanowienie MTS Andreas Kravik, wiceminister spraw zagranicznych tego kraju.

Jaki jest kontekst?

Wcześniej niezależni eksperci na zlecenie Rady Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych przeprowadzili analizę prawną, w której zadali pytanie: czy Izrael przeprowadza w Gazie ludobójstwo. 16 września 2025 odpowiedzieli na to pytanie twierdząco w specjalnym raporcie. Anglojęzyczne krótkie podsumowanie raportu można znaleźć tutaj, a cały raport przeczytać tutaj.

Raport obejmuje działania Izraela od 7 października 2023 roku do 31 lipca 2025 roku. To szczegółowy dokument, który mówi o podstawach prawnych, wielu przypadkach przemocy izraelskiej armii wobec Palestyńczyków, a także o kwestii intencji tych, którzy ludobójcze działania przeprowadzają.

Przykłady, jakie raport podaje, nie dotyczą tylko ostatnich miesięcy. Autorzy wspominają na przykład o ataku na konwój osób, które się ewakuowały z niebezpiecznej strefy z 13 października 2023 roku, niecały tydzień po ataku Hamasu na Izrael.

„We wszystkich przypadkach analizowanych przez Komisję w związku z atakami na trasach ewakuacyjnych i w wyznaczonych strefach bezpieczeństwa, Komisja stwierdziła, że izraelskie siły bezpieczeństwa miały pełną świadomość obecności palestyńskich cywilów na trasach ewakuacyjnych i w strefach bezpieczeństwa, a mimo to strzelały i zabijały cywilów, z których niektórzy (w tym dzieci) trzymali prowizoryczne białe flagi. Niektóre dzieci, w tym maluchy, zostały postrzelone w głowę przez snajperów” – czytamy w punkcie 28.

Raport pełen jest udokumentowanych przykładów zbrodni: pojedynczych morderstw, świadomego uderzania w miejsca schronienia, wykorzystania głodu jako broni w wojnie.

Przeczytaj więcej w OKO.press:

Przeczytaj także:

Zdjęcie ilustracyjne pochodzi z 2018 roku.

Co się wydarzyło

Represje wobec Rosji ogłosił w środę 22 października sekretarz skarbu Scott Bessent (na zdjęciu). Wcześniej Biały Dom wycofał się z planowanego spotkania Trumpa z prezydentem Rosji Władimirem Putinem w Budapeszcie.

„Biorąc pod uwagę odmowę prezydenta Putina, by zakończyć tę bezsensowną wojnę, Departament Skarbu sankcjonuje dwa największe rosyjskie koncerny naftowe, które finansują wojenną machinę Kremla. Departament jest przygotowany do tego, by podjąć dalsze działania mające na celu wsparcie wysiłki prezydenta Trumpa do zakończenia jeszcze jednej wojny. Zachęcamy naszych sojuszników do dołączenia do nas i stosowania się do tych sankcji" – mówił Bessent.

Według The Wall Street Journal Biały Dom zniósł też zakaz używania przez Ukrainę pocisków Storm Shadow, które mogą razić cele głęboko na rosyjskim zapleczu. Prezydent zareagował na to na portalu Truth Social, pisząc – w charakterystycznym dla siebie stylu, że to „FAKE NEWS„. Dodał jednak: Stany Zjednoczone nie mają nic wspólnego z tymi pociskami, skądkolwiek by nie pochodziły oraz cokolwiek Ukraina by z nimi robiła”.

Jaki jest kontekst

Ambicją Donalda Trumpa jest otrzymanie Pokojowej Nagrody Nobla i przejście do historii jako ten amerykański przywódca, który zakończył najwięcej konfliktów zbrojnych. Po wymuszeniu na rządzącym w Gazie Hamasie i Izraelu wymiany zakładników na więźniów i wycofania się sił izraelskich ze Strefy Gazy podjął na nowo rozmowy z Rosją i Ukrainą. Kreml nie zamierza jednak wycofać się z żądań przejęcia pod pełną kontrolę czterech ukraińskich obwodów, które częściowo okupuje i zmiany władzy w Kijowie. Nie doszło więc do skutku zapowiadane przez Biały Dom spotkanie Putina z Trumpem w Budapeszcie.

Nie wiadomo, czy prezydent Trump mówiąc o tym, że USA nie mają nic wspólnego z pociskami, które Ukraina używa do atakowania m.in. rosyjskich rafinerii daleko od linii frontu, świadomie nawiązał do osławionej wypowiedzi Putina z 2014 roku, kiedy rosyjscy żołnierze w mundurach bez oznaczeń brali udział w działaniach mających na celu aneksję Krymu. „Takie mundury można kupić w każdym sklepie" – stwierdził wtedy rosyjski prezydent.

Przeczytaj także:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

W czwartek 16 października Policja zatrzymała w Warszawie obywatela Serbii podejrzewanego o popełnienie zbrodni wojennych. 79-letni Živko Z. był ścigany przez Chorwatów Europejskim Nakazem Aresztowania.

Rzecznik Prokuratury Okręgowej w Warszawie Piotr Antoni Skiba przekazał mediom:

„Podczas wojny domowej, wbrew zasadom prawa międzynarodowego (konwencje genewskie), jako członek serbskich sił paramilitarnych, zatrzymał ośmiu cywili i zabrał ich do prowizorycznego więzienia w Veliki Peratovac [poprawna nazwa wsi to Velika Peratovica – przyp red.], gdzie ich torturował, zaś jednego z cywili postrzelił z karabinu automatycznego w czasie ucieczki, zadając mu ciężkie obrażenia”.

Zarzuty dotyczą okresu między sierpniem a październikiem 1991 roku. Do zatrzymania doszło na warszawskim lotnisku im. Fryderyka Chopina 16 października. Mężczyzna nie przyznał się do winy i zastosowano wobec niego siedmiodniowy areszt. Jednakże po otrzymaniu dokumentów od Chorwatów do sądu wpłynął już wniosek o przedłużenie aresztowania.

Jaki jest kontekst

W 1991 roku Słowenia i Chorwacja, po dekadzie pogarszających się stosunków wewnątrz jugosłowiańskiej federacji, ogłosiły niepodległość. Wydarzenia te rozpoczęły trwające niemal dekadę konflikty zbrojne, podczas których popełniono liczne zbrodnie wojenne. Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii doprowadził do formalnego oskarżenia 161 osób, w tym skazanych na dożywocie serbskich dowódców Radovana Karadžicia i Ratko Mladicia.

Przeczytaj inne teksty na podobny temat w OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski i premier Szwecji Ulf Kristersson podczas spotkania w szwedzkim Linköping ogłosili wspólnie, że Szwecja i Ukraina prowadzą rozmowy o zakupie szwedzkich samolotów bojowych Gripen. Ukraiński prezydent przekazał, że dla jego kraju zakup szwedzkich Gripenów jest priorytetem.

Kraje rozmawiają o transakcji dotyczącej 100-150 maszyn.

Zełenski odwiedził Szwecję po krótkiej wizycie w Norwegii, gdzie rozmawiał o dalszej pomocy Norwegów dla Ukrainy.

„Dzisiaj otrzymaliśmy nowy pakiet wsparcia energetycznego od Norwegii – już trzeci w tym roku – o wartości około 150 milionów dolarów na zakup gazu tej zimy. Wsparcie energetyczne jest niezwykle ważne. Podziękowałem Norwegii za tę pomoc oraz premierowi Jonasowi Gahr Støremu osobiście podczas naszego spotkania” – napisał w mediach społecznościowych ukraiński prezydent.

Jaki jest kontekst

17 października Wołodymyr Zełenski spotkał się w Waszyngtonie z Donaldem Trumpem. Spotkanie miało według mediów przebiegać w napiętej atmosferze, a strona ukraińska opisywała wynik spotkania jako rozczarowujący. Donald Trump rozmawiał też w zeszłym tygodniu telefonicznie z Władimirem Putinem. Trump ogłosił po niej: „Uważam, że dzisiejsza rozmowa telefoniczna przyniosła wielki postęp”. Zawiłości dyplomacji Trumpa w sprawie Ukrainy tłumaczy na naszych ramach w dzisiejszym tekście Agnieszka Jędrzejczyk.

Spotkania z liderami krajów nordyckich to z jednej strony szukanie alternatywy dla polegania na kapryśnym Trumpie. A z drugiej dalsze podkreślanie jedności zdecydowanej większości krajów UE w sprawie Ukrainy.

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

Dziennikarz „Gazety Wyborczej” Andrzej Poczobut został dziś uhonorowany Nagrodą imienia Adrieja Sacharowa. To wyróżnienie przyznawane od 1988 roku przez Parlament Europejski osobom, które poświęciły życie obronie praw człowieka i wolności słowa.

Razem z nim uhonorowana została również gruzińska dziennikarka i działaczka proeuropejskiej opozycji Mzia Amaglobeli.

W przeszłości laureatami nagrody byli między innymi Nelson Mandela, Aleksiei Nawalny czy irański reżyser Dżafar Panahi.

Jaki jest kontekst

Poczobut od ponad czterech lat przebywa w białoruskim więzieniu. Białoruskie KGB aresztowało go 25 marca 2021 roku, niedługo po nieuczciwych wyborach prezydenckich z 2020 roku. Oskarżano go m.in. o „podżeganie do nienawiści” i „rehabilitację nazizmu”.

Tak o losie Poczobuta w białoruskim więzieniu mówił w wywiadzie dla OKO.press Bartosz Wieliński z „Gazety Wyboczej”:

"Jest więźniem kolonii karnej nr 1 w Nowopołocku o zaostrzonym rygorze, 250 km na północ od Mińska, blisko granicy z Rosją. To ciężki łagier dla skazanych, których reżim chce po prostu zlikwidować według starych sowieckich wzorców. Trudne warunki, wyniszczanie ciężką pracą, niedożywienie, brak opieki medycznej. Więźniowie po prostu zdychają tam miesiącami, latami.

Skazany w lutym 2021 na osiem lat, Andrzej siedzi w Nowopołocku od lipca. Już w sierpniu 2021 trafił na pół roku do karceru, nie wiadomo, za co. Udało mu się przekazać, że wymagano od niego pracy, której nie był w stanie wykonać".

Przeczytaj inne teksty na ten temat w OKO.press

Przeczytaj także: