Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Na wczorajszym (4 czerwca) wiecu Donalda Tuska w Warszawie pojawili się aktywiści z grupy Ostatnie Pokolenie. Trzy osoby, które trzymały baner z napisem „Tusk napędza zapaść klimatyczną”, zostały otoczone przez policję. Jak relacjonują, legitymowano ich przez 1,5 godziny.

Dzień po wydarzeniu Ostatnie Pokolenie podaje szczegóły zajścia. Aktywiści piszą, że „podstawą dla zarzutów niewykonywania poleceń policji oraz art. 15 Ustawy o Policji było prawdopodobieństwo aktu terrorystycznego z ich [aktywistów] strony”.

„Przyszedłem na wiec Tuska z banerem Ostatniego Pokolenia, bo premier i rząd zdradzają Polaków, odrzucają podstawowe postulaty o transporcie i napędzają kryzys klimatyczny. A teraz zatrzymują nas za przyjście na publiczny wiec z banerem. Premier ucisza obywateli w polskie święto demokracji” – relacjonuje 24-letni Daniel Gałązka, jeden z zatrzymanych aktywistów.

Reakcja na „skandaliczną odpowiedź rządu”

Ostatnie Pokolenie wyjaśnia, że napis na banerze jest reakcją na „skandaliczną odpowiedź rządu na postulaty Ostatniego Pokolenia dotyczące transportu publicznego”. Ruch na początku marca wysłał swoje postulaty do Donalda Tuska. Aktywiści domagają się przekazania 100 proc. środków zaplanowanych na nowe autostrady na transport publiczny oraz wprowadzenia biletu miesięcznego na transport regionalny w całym kraju za 50 złotych. Dali czas Tuskowi na odpowiedź do 7 kwietnia, do wyborów samorządowych. Przyszła znacznie później, po serii blokad mostów w Warszawie – były to akty nieposłuszeństwa obywatelskiego, po które sięga Ostatnie Pokolenie.

„W oficjalnym piśmie słowo klimat nie pada ani razu, za to według rządu ograniczenie inwestycji drogowych nie ma żadnego uzasadnienia. Z oświadczenia rządu wynika, że nie zaprzestaną swojej zbrodniczej polityki” – piszą aktywiści.

W związku z tym zapowiadają, że będą organizować kolejne blokady dróg i akcje nieposłuszeństwa obywatelskiego.

Więcej o Ostatnim Pokoleniu można przeczytać tutaj:

„Myślistwo to wielka tradycja, dbanie o dobrostan, szacunek dla przyrody, misja w imieniu państwa” — zachwalał minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz podczas podpisywania porozumienia z Polskim Związkiem Łowieckim (PZŁ). Ma ono polegać na „współdziałaniu, współorganizowaniu różnych przedsięwzięć i korzystaniu nawzajem ze swoich strzelnic [z wojskiem – od aut.]”.

„Podpisane porozumienie z Polskim Związkiem Łowieckim zwiększy poziom bezpieczeństwa, pozwoli na uzupełnienie wzajemnych zdolności i wspólne przedsięwzięcia szkoleniowe. Chcemy wykorzystać dla obronności potencjał myśliwych, którzy mają pozwolenie na broń i są odpowiednio wyszkoleni” – napisał na portalu X minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz.

Podczas konferencji prasowej podkreślał, że porozumienie wychodzi „naprzeciw oczekiwaniom tej społeczności, która ma patriotyzm, historię, tradycje na swoich sztandarach, ale też w sercach i w swoich działaniach”.

Do myśliwych mówił: „Chcemy korzystać z waszej wiedzy, z doświadczenia”.

Pomysł Jana Szyszko

MON planuje „pozyskać wśród myśliwych kandydatów do służby w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej”, a także popularyzować „idee patriotyczne, postawy proobronne oraz działania na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego”.

Nieżyjący już minister środowiska Jan Szyszko proponował, żeby myśliwi byli zaangażowani do obrony terytorialnej.

„Ci ludzie docierają do 85 proc. powierzchni kraju, tam, gdzie nikt nie chodzi. Myśliwy pójdzie wszędzie i zajrzy w każde miejsce. Ma pełną penetrację i znajomość terenu, a do tego świetnie się porusza nocą” – mówił w 2017 roku. „Pamiętajmy, że to 120-130 tys. ludzi świetnie posługujących się bronią. Potrafiących strzelać również do celów ruchomych. Warto więc na to zwrócić uwagę i przyjrzeć się sprawie chłodnym okiem” – dodał.

PSL po stronie myśliwych

Podczas konferencji prasowej Władysław Kosiniak-Kamysz nie wyjaśnił, jakie przedsięwzięcia będą współorganizowane przez PZŁ. Porozumienie MON z myśliwymi nie powinno jednak dziwić — szef resortu już podczas kampanii przed wyborami parlamentarnymi deklarował wspieranie PZŁ.

Przed 15 października 2023 spotkał się z myśliwymi, którym mówił, że im więcej posłów i posłanek PSL wejdzie do Sejmu, tym więcej będzie osób głosujących za interesem PZŁ. Zapowiedział m.in. starania o pozwolenie na udział dzieci w polowaniach.

Jedną z pierwszych decyzji nowego rządu dotyczących łowiectwa było powołanie nowego łowczego krajowego — Eugeniusza Grzeszczaka, partyjnego kolegi Władysława Kosiniaka-Kamysza.

Co z „pomyłkami z dzikiem”?

Krytycy porozumienia MON z PZŁ wskazują, że myśliwi powodują najwięcej wypadków z użyciem broni. „Mam nadzieję, że zdolność do rozpoznania celu przed strzałem zostanie uzupełniona” – ironicznie skomentował na X prof. Michał Żmihorski, dyrektor Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży. Media (w tym OKO.press) regularnie opisują „pomyłki”, z powodu których z broni myśliwskiej giną zwierzęta chronione, domowe, a nawet ludzie.

Przykłady można mnożyć.

W listopadzie 2021 niedaleko Koszęcina na Śląsku myśliwy z Litwy zabił wilka. Jak wyjaśniał, pomylił go z lisem. We wrześniu 2023 sąd uznał go za winnego i skazał go na pięć miesięcy więzienia w zawieszeniu na dwa lata.

Również z lisem myśliwy „pomylił” psa Bąbla w miejscowości Tarnawatka-Tartak w Lubelskiem. Sąd skazał go na sześć miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na dwa lata.

16-letni Imanali z Kazachstanu uczący się w Polsce wymknął się z internatu zespołu szkół zawodowych w Kluczkowicach (woj. lubelskie) z trójką kolegów i poszedł do pobliskiego sadu. Został zastrzelony przez myśliwego, który „myślał, że to dzik”. W sierpniu 2022 sąd prawomocnie skazał myśliwego na cztery lata i dziewięć miesięcy pozbawienia wolności.

Więcej o wypadkach na polowaniach można przeczytać m.in. tutaj:

Funkcjonariusze CBA, jeszcze za rządów PiS, zainteresowali się gigantycznymi przelewami z Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych do prywatnych spółek. Od 2020 RARS zarządzał Michał Kuczmierowski – bliski współpracownik Mateusza Morwieckiego. Onet w poniedziałkowej (3 czerwca) publikacji wskazywał: “CBA bez trudu ustaliło, że biznesmenem szczególnie hojnie opłacanym przez Kuczmierowskiego był 31-letni dziś Paweł Szopa, prawnik po Uniwersytecie Warszawskim".

To twórca i właściciel marki odzieżowej Red is Bad (z ang. czerwony jest zły), promującej się jako marka patriotyczna. Ubrania Red is Bad nosi m.in. prezydent Andrzej Duda. Opublikował nawet film z zakupów w firmowym butiku.

Jak dowiedział się Onet, CBA ustaliło, że pracownicy RARS i KPRM “realizują mechanizm przestępczy polegający na zlecaniu zakupu towarów i usług z wyłączeniem ustawy Prawo zamówień publicznych, korzystając powszechnie z zapisów obejmujących jedynie sytuacje wyjątkowe".

Nie tylko odzież patriotyczna

Paweł Szopa miał zarabiać nie tylko na sprzedawaniu odzieży patriotycznej. Dostawał od rządu PiS pieniądze za zlecenia, w których nie miał żadnych wcześniejszych doświadczeń:

• 350 mln zł za dostarczenie RARS agregatów prądotwórczych dla ogarniętej wojną Ukrainy;
• 100 mln zł za dostarczenie RARS instalacji do uzdatniania wody pitnej w Ukrainie;
• Oficjalnie 10 mln zł za dostarczenie RARS maseczek FFP3 (wg. ustaleń Onetu rzeczywista wysokość zamówienia miała być ponad dziesięciokrotnie wyższa);
• 5 mln zł od KPRM pod rządami Mateusza Morawieckiego za wyprodukowanie biało-czerwonych flag.

Po publikacji Onetu głos zabrał rzecznik Prokuratury Krajowej Przemysław Nowak. „Okoliczności współpracy Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych z opisanymi w ww. artykułach podmiotami gospodarczymi są od kilku miesięcy przedmiotem śledztwa prowadzonego przez Śląski Wydział Zamiejscowy Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji w Katowicach Prokuratury Krajowej” – czytamy w oficjalnym komunikacie.

Szereg nieprawidłowości

„W toku śledztwa przeprowadzono między innymi przeszukania w siedzibie RARS oraz przeszukania miejsc zamieszkania i firm należących do osób występujących w sprawie, a także przesłuchano około 30 świadków (...) W wyniku tych działań zabezpieczono telefony i komputery służbowe pracowników RARS, jak również inne komputerowe nośniki danych oraz gotówkę w różnych walutach o łącznej wartości około 1.000.000 złotych” – informuje prokurator Nowak.

Prokuratura już wykryła nieprawidłowości, polegające na podejrzeniu „preferencyjnego traktowaniu” niektórych podmiotów, a także akceptacji zbyt wysokich cen oferowanych produktów. Mowa tutaj m.in. o dostawie agregatów prądotwórczych oraz maseczek ochronnych.

„Wątpliwości budzi również fakt, że jeden z dostawców, który swoją działalność zarejestrował zaledwie trzy miesiące przed realizacją zamówienia publicznego, nabył od chińskich podmiotów agregaty prądotwórcze za łączną kwotę około 69.000.000 zł, a następnie sprzedał te same agregaty Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych za kwotę ponad 350.000.000 zł. W kilku przypadkach istnieje także podejrzenie wyboru oferty pomimo braku odpowiedniego doświadczenia oferenta oraz pomimo braku odpowiednich zabezpieczeń wykonania umowy” – czytamy.

Śledztwo jest w toku.

Daniel Obajtek, choć oficjalnie prowadzi kampanię wyborczą na Podkarpaciu, gdzie zajmuje pierwsze miejsce na liście PiS do Parlamentu Europejskiego, tak naprawdę ukrywa się na Węgrzech. Tak wynika z ustaleń dziennikarzy Radia Zet i Frontstory.

Były prezes Orlenu nie stawia się na przesłuchania na komisjach śledczych ani w prokuraturze. Nie przyszedł również na dzisiejszą komisję ds. afery wizowej — jej przewodniczący, Michał Szczerba zawnioskował o ukaranie go i doprowadzenie na kolejne posiedzenie 7 czerwca.

Obajtek utrzymuje, że jest w Polsce i prowadzi kampanię wyborczą. Publikuje filmy z podkarpackich miejscowości, gdzie odwiedza wyborców. Według hipotez stawianych przez media, Obajtek nie zostaje jednak na noc w Polsce. Z kampanijnych wydarzeń wyjeżdża na Słowację albo na Węgry. Wjeżdżając do Polski, nie zabiera ze sobą telefonu.

Obajtek się ukrywa. Ale dlaczego?

On sam temu zaprzecza. „Informacje o tym, że codziennie wyjeżdżam nocować na Słowację to jakieś bzdury. Władza wykorzystuje aparat państwa do gnębienia mojej osoby. Skandalem jest to, że ciągle jeździ za mną policja, przepytuje ludzi uczestniczących w spotkaniach” – mówił w „Super Expressie”.

Obajtek ma jednak powody do ukrywania się poza Polską. „Niedawno ujawniono gigantyczne straty finansowe Orlenu za jego kadencji. Polscy śledczy prowadzą obecnie trzy śledztwa dotyczące transakcji pod kierownictwem Obajtka, m.in. w sprawie fuzji Orlenu i Lotosu, sprzedaży Saudi Aramco udziałów w Rafinerii Gdańskiej oraz straty przez Orlen ponad 1,5 mld na przedpłatach dla pośredników w handlu ropą” – przypominają dziennikarze Frontstory.

Obajtek sam pomógł w śledztwie

„To, gdzie przebywa Obajtek, od wielu dni rozgrzewa zainteresowanie opinii publicznej” – czytamy w Frontstory. „W namierzeniu Obajtka pomógł nam sam Obajtek”.

Dziennikarze dokładnie przeanalizowali nagrania, jakie były prezes Orlenu publikował w mediach społecznościowych. Wynika z nich jednoznacznie, że spędza dużo czasu w Budapeszcie. Udało się to ustalić m.in. przez analizę parku, w którym Obajtek biegał, nagrywając filmik.

Obajtek korzysta z ekskuzywnego penthouse’u o powierzchni 147 metrów na ulicy Andrássy'ego w stolicy Węgier. „Taki lokal na poddaszu tej konkretnej kamienicy warty jest od 1,6 do 2 mln euro – ale mieszkanie nie należy do byłego wójta Pcimia. Oficjalnym właścicielem apartamentu jest BBID Ltd, firma deweloperska, która przekształciła podupadły budynek w luksusowe mieszkania. Właściciele firmy są blisko związani z rządem Viktora Orbána” – piszą dziennikarze.

Pod ekskluzywną kamienicą w Budapeszcie zauważyli identyczny samochód, jakim porusza się były prezes Orlenu. Kolor ścian, układ pomieszczeń i mebli na nagraniach publikowanych przez Obajtka zgadzają się z wizualizacjami na stronie internetowej kamienicy.

„Obajtek nie jest pierwszym obcokrajowcem, który może uważać, że pod węgierską jurysdykcją jest bardziej bezpieczny niż we własnym kraju. W 2018 r., po skazaniu na więzienie, były premier Macedonii Północnej Nikola Gruevski uciekł na Węgry, gdzie otrzymał azyl. Na początku 2024 r., w obliczu zarzutów w kraju, były prezydent Brazylii Jair Bolsonaro spędził wiele dni w ambasadzie Węgier w Brazylii” – wskazuje Frontstory.

Tusk: zapytam o to Orbána

“Ja nie jestem zaskoczony tymi rewelacjami medialnymi. Adres akurat wydaje mi się dość prawdopodobny. Będę niedługo widział się z premierem Orbánem, spytam go wprost, tak z ludzkiej ciekawości, na jakiej zasadzie organizuje – jeśli organizuje – pobyt wypoczynkowy pana Obajtka w Budapeszcie” – powiedział Donald Tusk na dzisiejszej (5 czerwca) konferencji prasowej.

„Jeśli pytacie mnie jako obywatela — tak, bardzo chciałbym widzieć pana Obajtka nie w Budapeszcie, u przyjaciela premiera Orbána, tylko na sali rozpraw. Bo nie mam żadnych wątpliwości, że prędzej czy później pan Obajtek stanie przed wymiarem sprawiedliwości. Ale nie będę mojego przekonania o tym zamieniał w dyspozycje tajne, poufne czy jawne pod adresem sądu, prokuratury czy policji” – mówił Tusk.

Piąty miesiąc roku był najcieplejszy w liczącej ok. 250 lat serii pomiarowej. Średnia temperatura powierzchni Ziemi w maju 2024 roku wyniosła 0,65°C powyżej średniej z lat 1991-2020 oraz aż o 1,52°C powyżej średniej z okresu przedindustrialnego (sprzed znaczącego wzrostu emisji gazów cieplarnianych), czyli z lat 1850-1900.

Maj był również jedenastym z rzędu miesiącem ze wzrostem temperatury co najmniej o 1,5°C względem lat 1850-1900. W odniesieniu do tego okresu wyznaczone zostały progi wzrostu temperatury, których nie powinniśmy przekroczyć do roku 2100. A więc za życia dzieci wielu czytelników i czytelniczek OKO.press (spodziewana przeciętna długość życia dziewczynki urodzonej w latach 20. XXI wieku to ponad 80 lat).

W Polsce maj gorący i suchy

Pierwszy z tych progów – 1,5°C – właśnie przekraczamy, a drugi, wynoszący 2°C – przekroczymy z dużym prawdopodobieństwem, biorąc pod uwagę obecną trajektorię wzrostu emisji gazów cieplarnianych ze spalania węgla, gazu i ropy. Emisje mogą rosnąc nieco wolniej, niemniej wciąż rosną zamiast spadać. Na dodatek obecne ocieplenie jest skutkiem niekontrolowanych emisji z przeszłości, ponieważ ziemski system klimatyczny poddany działaniu gazów cieplarnianych reaguje z opóźnieniem.

Globalna średnia temperatura za ostatnie 12 miesięcy (od czerwca 2023 do maja 2024) jest najwyższa w historii, wynosząc 0,75°C powyżej średniej z lat 1991-2020 i 1,63°C powyżej średniej z lat 1850-1900, podaje Copernicus.

Według wstępnych danych IMGW także w Polsce maj okazał się o 2,8°C cieplejszy od średniej z lat 1991-2020. Było też sucho – suma opadu przekroczyła średnią wieloletnią tylko w dziesięciu stacjach pomiarowych. Ponad 20 stacji odnotowało sumę opadu na poziomie poniżej 50 proc. średniej wieloletniej.

La Niña zastąpi El Niño

Najbliższe miesiące mogą przynieść lekkie osłabienie wzrostu temperatury na skutek kończącego się efektu El Niño, który dodatkowo ogrzewa atmosferę. Po El Niño z reguły następuje zjawisko chłodzące znane jako La Niña.

Należy więc spodziewać się końca serii rekordów, aczkolwiek naukowcy oceniają, że jest mniej więcej 50 proc. szans na to, że 2024 ostatecznie zostanie najcieplejszym rokiem w historii obserwacji, bijąc poprzedniego rekordzistę, czyli rok 2023.

Odczujemy niewielką ulgę, mimo że na skutek kryzysu klimatycznego chłodniejsze lata La Niña i tak są cieplejsze niż nawet najgorętsze okresy zdominowane przez El Niño zaledwie kilkadziesiąt lat temu.

Według nowego raportu Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) prawdopodobieństwo, że średnia roczna temperatura Ziemi tymczasowo przekroczy próg 1,5°C względem epoki przedprzemysłowej w co najmniej jednym z następnych pięciu lat wynosi 80 proc. W roku 2015 prawdopodobieństwo takiego zdarzenia szacowano na… zero procent.

Jest też możliwe, że wzrost średniej globalnej temperatury za cały (sic!) pięcioletni okres od 2024 do 2028 roku przekroczy 1,5°C. WMO ocenia szanse wystąpienia takiego scenariusza na 47 proc.

Naukowcy szacują ponadto, że z 86-proc. prawdopodobieństwem co najmniej jeden rok w okresie 2024-2028 okaże się najcieplejszy w historii pomiarów