Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

Kandydat na prezydenta i szef IPN Karol Nawrocki został wezwany przed komisję sprawiedliwości i praw człowieka. Poprosił o to kandydat Trzeciej Drogi i marszałek Sejmu Szymon Hołownia. Przystał na to przewodniczący komisji Paweł Śliz, argumentując, że Nawrocki powinien wyjaśnić „swój stan majątkowy” przed komisją nadzorującą Instytut Pamięci Narodowej.

Wszystko wskazuje jednak na to, że Nawrocki nie pojawi się przed komisją w piątek. „Wedle mojej wiedzy nie stawi się. Uważam, że to bardzo dobra decyzja. Sam jestem członkiem tej komisji i widzę, że ona jest wykorzystywana politycznie przez kandydata na prezydenta Szymona Hołownię” – mówił w Wirtualnej Polsce poseł PiS Krzysztof Szczucki. Jego zdaniem komisja nie ma podstaw prawnych, by domagać się obecności Nawrockiego na swoim posiedzeniu. Przeczy to wcześniejszym zapewnieniom Nawrockiego, który w wywiadzie z Bogdanem Rymanowskim zapowiadał, że „wywiąże się ze swojego obowiązku” i weźmie udział w spotkaniu komisji.

„Sam jestem członkiem tej komisji i widzę, że jest ona wykorzystywana politycznie przez kandydata na prezydenta Szymona Hołownię. Co więcej, Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka nie ma podstaw prawnych do zajmowania się oświadczeniem majątkowym prezesa IPN. On to oświadczenie przedkłada do Sądu Najwyższego” – mówił Szczucki w programie „Tłit” w WP.pl. Jeden z polityków Prawa i Sprawiedliwości miał powiedzieć dziennikarzom, że otoczenie Nawrockiego nie zamierza uczestniczyć w „cyrku”.

„Pan Nawrocki nie ma obowiązku tam przychodzić. Nie pytał mnie o zdanie, ale zdecydowanie bym odradzał” – stwierdził z kolei prezes PiS Jarosław Kaczyński.

Jaki jest kontekst?

O mieszkaniach Nawrockiego pierwszy napisał Onet. Okazało się, że poza mieszkaniem w Gdańsku, w którym mieszka z rodziną, posiada również kawalerkę. W poniedziałek portal podał, że w 2017 roku Jerzy Ż. — ówczesny właściciel kawalerki — przekazał ją Nawrockiemu i jego żonie w zamian za opiekę i utrzymanie. Umowa nie została jednak dotrzymana. 80-letni pan Jerzy przebywa obecnie w Domu Pomocy Społecznej. Nawrocki oświadczył, że przekaże kawalerkę na cele charytatywne. Sprawę do prokuratury zgłosiła kandydatka Lewicy Magdalena Biejat.

Przeczytaj więcej w OKO.press:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Parlamentarzyści chcą utrudnienia przejmowania mieszkań za niewielkie pieniądze w podejrzanych okolicznościach, co potem umożliwia wysoki zysk po odsprzedaży. Założenia planowanego projektu ustawy przedstawiła kandydatka na prezydentkę Magdalenę Biejat.

Chodzi o zakaz sprzedaży mieszkań z bonifikatą od 2027 roku. Gminy przekazują je na własność lokatorom za ułamek wartości (bonifikaty w niektórych przypadkach wynoszą nawet 99 proc.) w efekcie zasób mieszkań komunalnych w Polsce z roku na rok się zmniejsza, choć na przydział mieszkania komunalnego oczekują długie kolejki mieszkańców.

Druga z propozycji dotyczy mieszkań starszych osób, które są zachęcane do przekazania swoich mieszkań prywatnym inwestorom lub funduszom.

„Jeśli na starość nie masz komu zostawić mieszkania, kupi je od Ciebie gmina. Połowę zapłaci Bank Gospodarstwa Krajowego od razu, a drugą połowę gmina spłacać będzie w ratach zgodnie z ustaloną umową. Lokator będzie mógł mieszkać w lokalu do końca życia, dostanie zastrzyk finansowy i comiesięczny przelew, by nie musiał szukać w trudnej sytuacji pomocy u nieuczciwych ludzi” – wyjaśniał rzecznik Lewicy, Łukasz Michnik.

„Pan Karol Nawrocki wykorzystał patologię systemu” – przekonywała Biejat. – „Samorządy sprzedają więcej, niż budują. Sprzedają za 10 proc. wartości, budują za sto procent. To absurd” – mówiła kandydatka.

Ponadto Lewica zapowiada dalsze starania o uchwalenie ustawy o podatku katastralnym od trzeciego mieszkania.

Jaki jest kontekst?

W ubiegłym tygodniu Onet ujawnił, że Nawrocki wbrew deklaracjom nie jest właścicielem jednego, a dwóch mieszkań. Poza mieszkaniem w Gdańsku, w którym mieszka z rodziną, posiada również kawalerkę. W poniedziałek portal podał, że w 2017 roku Jerzy Ż. — ówczesny właściciel kawalerki — przekazał ją Nawrockiemu i jego żonie w zamian za opiekę i utrzymanie, czyli na zasadzie umowy dożywocia, jednak mężczyzna trafił do domu opieki społecznej. We wtorek opublikowane zostało w internecie złożone w 2021 r. oświadczenie majątkowe Nawrockiego, złożone przez niego jako prezesa IPN, w którym wymienił w nim dwa mieszkania własnościowe, które posiada z żoną oraz trzecie – 50 proc. współwłasności z siostrą.

80-letni pan Jerzy przebywa obecnie w Domu Pomocy Społecznej. Nawrocki oświadczył, że przekaże kawalerkę na cele charytatywne.

Wczoraj Magdalena Biejat zapowiedziała zgłoszenie sprawy Nawrockiego do prokuratury. „Prawdopodobnie pan Nawrocki obszedł prawo, wykorzystał luki w prawie, doprowadził pana Jerzego do rozporządzenia swoim mieniem w sposób niekorzystny dla niego, korzystając z tego, że pan Jerzy był w trudnej sytuacji życiowej, był osobą starszą, nieporadną. Nie powinniśmy zajmować się tą sprawą tylko w ramach debaty publicznej — czas najwyższy, żeby zajęła się tym prokuratura i wyjaśniła tę sprawę ” – wyjaśniała Biejat.

Przeczytaj więcej w OKO.press:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Student trzeciego roku prawa odciął siekierą głowę 53-letniej portierki, poważnie ranny w wyniku ataku został również ochroniarz. Według najnowszych informacji jego stan jest stabilny, ale ciężki.

„To jest sytuacja absolutnie ekstraordynarna i chyba najgorsze wydarzenie, które miało miejsce na Uniwersytecie Warszawskim, a być może także na innych uczelniach po II wojnie światowej. Rozmawiamy o tym, co trzeba zrobić, żeby zwiększyć bezpieczeństwo, nie tylko na Uniwersytecie Warszawskim, ale także na wszystkich polskich uczelniach" – mówił rektor Alojzy Nowak. Jak stwierdził, potrzebne są szkolenia dla pracowników uniwersytetu, jak również studentów i studentek. Nie obędzie się jednak bez zmian w prawie — podkreślił.

„Wierzę, że w ciągu najbliższych dni uda się powołać komisję z udziałem Uniwersytetu wspólnie z Konferencją Rektorów Akademickich Szkół Polskich, która przygotuje propozycje regulacji odpowiadających temu, co dzieje się we współczesnym świecie" – mówił akademik. Podkreślił, że ochrona uniwersytetu nie ma wystarczających uprawnień i środków, by przeciwdziałać ekstremalnym wydarzeniom, takim jak morderstwo ze środy.

Jeszcze dziś konferencję prasową ma zwołać prokuratura. Śledczy poinformują o wyniku całonocnych prac i szczegółach sprawy, które udało się do tej pory ustalić. Wiadomo, że w czasie ataku na Wydziale Prawa UW znajdował się minister sprawiedliwości Adam Bodnar.

„Sprawca to 22-letni obywatel Polski. Nieznana jest jego motywacja. Wiemy, że przeprowadził atak ostrym narzędziem. Charakter działania sprawcy był bardzo brutalny, został już zatrzymany. Trwają oględziny miejsca zdarzenia i ujawnionych zwłok. Pokrzywdzone są dwie osoby, w tym jest jedna ofiara śmiertelna – kobieta, pracownica UW z działu technicznego. Druga z osób jest ciężko ranna i została przewieziona do szpitala. Szersze informacje dotyczące okoliczności i motywacji oraz sytuacji życiowej podejrzanego będą możliwe do ujawnienia za 40 godzin po przeprowadzonym postępowaniu przygotowawczym” – mówił wczoraj „Wyborczej” Piotr Skiba, rzecznik Prokuratury Okręgowej w Warszawie.

Szef resortu nauki Marcin Kulasek potwierdził, że rząd będzie pracował nad nowymi regulacjami, które wzmocnią bezpieczeństwo na uczelniach. Czwartek jest dniem żałoby na Uniwersytecie.

Do brutalnego mordu doszło 7 maja wieczorem. Rzecznik Prokuratury Okręgowej w Warszawie prokurator Piotr Antoni Skiba poinformował, że sprawca zabójstwa został zatrzymany.

„To 22-letni obywatel Polski, nie jest mieszkańcem Warszawy” – powiedział PAP.

Sprawca zaatakował ponad 60-letnią portierkę w Audytorium Maximum. Rzucił się także na próbującego interweniować ochroniarza, który jest w stanie krytycznym.

Z dziennikarzem Onetu rozmawiali studenci Uniwersytetu. „Mijaliśmy tę panią portierkę, więc pewnie z widzenia ją kojarzymy. Ale chyba straszniejsza jest myśl, że sprawcą mógł być student z naszego roku” — mówi studentka 3. roku prawa.

„Kobieta ma liczne rany cięte i rąbane kończyn górnych i dolnych, głowy oraz brzucha.Nie przeżyła ataku” — przekazała WSPRiTS „Meditrans” SPZOZ w Warszawie.

Dziennikarz „Wyborczej” rozmawiał ze studentami. Od świadków zdarzenia usłyszał, że portierka z Audytorium Maximum zamykała właśnie salę wykładową i miała iść do domu, gdy została zaatakowana. Robiła obchód przed zamknięciem budynku. „Zobaczyłem, że ktoś leży na ziemi, a na ścianie budynku jest krew. Myślałem, że ktoś uderzył się w głowę i chciałem pomóc. Gdy zacząłem podchodzić, agresor zaczął dalej uderzać w ciało kobiety siekierą” – opowiadał jeden ze świadków.

„Sprawca to 22-letni obywatel Polski. Nieznana jest jego motywacja. Wiemy, że przeprowadził atak ostrym narzędziem. Charakter działania sprawcy był bardzo brutalny, został już zatrzymany. Trwają oględziny miejsca zdarzenia i ujawnionych zwłok. Pokrzywdzone są dwie osoby, w tym jest jedna ofiara śmiertelna – kobieta, pracownica UW z działu technicznego. Druga z osób jest ciężko ranna i została przewieziona do szpitala. Szersze informacje dotyczącego okoliczności i motywacji oraz sytuacji życiowej podejrzanego będą możliwe do ujawnienia za 40 godzin po przeprowadzonym postępowaniu przygotowawczym” – mówił „Wyborczej” Piotr Skiba, rzecznik Prokuratury Okręgowej w Warszawie.

Sprawca zachowywał się irracjonalnie, nie uciekał. Strażnik uniwersytecki jest w bardzo ciężkim stanie, został ranny w głowę, klatkę piersiową i ręce. Znajduje się w szpitalu na OIOM-ie.

Rzecznik Prokuratury Okręgowej w Warszawie poinformował, że zabójstwo zostało zarejestrowane przez uniwersyteckie kamery. Jest już w dyspozycji prokuratury.

Oficer ze Służby Ochrony Państwa pomógł ująć sprawcę

Dziennikarz „Wyborczej” dowiedział się, że w ujęciu sprawcy pomógł straży uniwersyteckiej funkcjonariusz Służby Ochrony Państwa, który był obecny na UW z uwagi na wizytę ministra Adama Bodnara. Funkcjonariusz SOP udzielił też pomocy przedmedycznej rannemu strażnikowi uniwersyteckiemu.

Na platformie X Adam Bodnar napisał:

Rektor ogłosił czwartek 8 maja dniem żałoby na UW

„W związku z zaistniałą sytuacją (...) 8 maja 2025 r. ogłaszam dniem żałoby na Uniwersytecie Warszawskim” – czytamy w komunikacie rektora UW prof. Alojzego Z. Nowaka i Kolegium Rektorskiego UW opublikowanym na stronie internetowej uczelni.

We wpisie przekazano, że w środę „w godzinach popołudniowych społeczność Uniwersytetu Warszawskiego dotknęła ogromna tragedia”.

„Zamordowana została w bestialski sposób nasza Koleżanka, Pracownica UW. Ciężko ranny został także pracownik straży uniwersyteckiej” – czytamy w komunikacie.

„Rodzinie i najbliższym wyrażamy ogromny żal i współczucie” – dodano.

Na platformie X minister nauki Marcin Kulasek napisał, że jest w stałym kontakcie z rektorem UW. Jak zapewnił, „społeczność uczelni może liczyć na moje pełne wsparcie w tym trudnym czasie”.

„W obliczu tego dramatu myślami jestem z rodziną i bliskimi ofiary. Pragnę złożyć im wyrazy najgłębszego współczucia” – napisał minister.

Prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski podkreślił na platformie X, że „ten brutalny atak musi spotkać się z surową karą”. Wyraził wyrazy współczucia dla rodziny i bliskich zamordowanej.

Rosjanie obawiają się, że armia Ukrainy zagrozi uroczystościom na Placu Czerwonym w Moskwie co roku organizowanym na początku maja. Po raz pierwszy od agresji Rosji na Ukrainę na paradzie będzie obecnych ponad 20 zagranicznych liderów.

W stolicy Rosji czasowo zostanie wyłączany mobilny internet oraz połączenia komórkowe — nie na stałe, ale „w miarę potrzeb”. Władze apelują do mieszkańców o wyrozumiałość. Wyłączenia uderzą w codzienne życie: zakłócą działanie aplikacji służących do zamawiania taksówek, nie będą możliwe przelewy bankowe, usługi kurierskie czy dostaw jedzenia, szczególnie w czasie czterodniowego weekendu, który w Rosji zaczyna się już 8 maja.

Takie właśnie będą nadzwyczajne środki w imię „zapewnienia bezpieczeństwa” prezydenckiej defiladzie.

Kto pojawi się na moskiewskiej defiladzie?

„Zaprosiliśmy wielu zagranicznych gości. Spodziewamy się obecności 29 przywódców krajów, które otrzymały zaproszenia na Paradę Zwycięstwa” — poinformował dziennikarzy doradca prezydenta Rosji Jurij Uszakow.

Dla porównania, w ubiegłym roku na paradzie u boku Władimira Putina pojawiło się zaledwie dziewięciu zagranicznych liderów. Warto przypomnieć, że Ukraina i większość krajów europejskich obchodzą Dzień Zwycięstwa w Europie dzień wcześniej, 8 maja.

Najważniejszym gościem moskiewskich uroczystości będzie prezydent Chin Xi Jinping, który zaplanował wizytę w Rosji 7–10 maja. Według Kremla Xi ma podpisać szereg bilateralnych dokumentów międzyrządowych i międzyresortowych, wzmacniających współpracę chińsko-rosyjską. Będzie to jego druga podróż do Moskwy — poprzednia miała miejsce w 2023 roku, tuż po jego reelekcji, i była pierwszą zagraniczną wizytą w nowej kadencji.

Chiny, choć oficjalnie przedstawiają się jako strona neutralna w wojnie, stały się dla Kremla największym dostawcą tzw. dóbr kluczowych dla produkcji broni.

Napięcia między Ukrainą a Chinami wzrosły w ostatnich tygodniach po tym, jak 9 kwietnia prezydent Wołodymyr Zełenski ogłosił, że na terytorium Ukrainy walczy 155 obywateli Chin. Dzień wcześniej Kijów pojmał pierwszych dwóch obywateli chińskich w obwodzie donieckim.

Swój udział w wydarzeniu zapowiedział także prezydent Brazylii Luiz Inácio Lula da Silva, który chce w ten sposób okazać wsparcie dla Putina.

Według brazylijskich mediów Lula planuje spotkanie bilateralne z Putinem, podczas którego będzie próbował przedstawić siebie jako potencjalnego mediatora w negocjacjach między Rosją a Ukrainą. W 2024 roku Brazylia wspólnie z Chinami opracowała plan pokojowy dla Ukrainy, który Kijów określił jako „destrukcyjny”.

Prawie nieobecna Europa

Paradę niemal całkowicie bojkotują europejscy przywódcy. Jedynym przedstawicielem Unii Europejskiej ma być premier Słowacji Robert Fico, a obecność zapowiedział również prezydent Serbii Aleksandar Vučić. Jednak obaj politycy w ostatnich dniach odwołali publiczne wystąpienia z powodu problemów zdrowotnych, co stawia pod znakiem zapytania ich udział w uroczystościach.

Stany Zjednoczone także nie planują wysłać żadnych przedstawicieli — mimo że prezydent Donald Trump, wraz ze zwrotem amerykańskiej polityki zagranicznej, sygnalizuje chęć odnowienia kontaktów dyplomatycznych z Rosją, które zostały przerwane w 2022 roku.

Jaki jest kontekst

Doroczna defilada to element propagandy prezydenta Władimira Putina, wykorzystywany do uzasadniania agresji przeciwko Ukrainie — fałszywie przedstawianej przez Kreml jako walkę z „nazistami”.

Tegoroczna parada odbędzie się w czasie doniesień o ukraińskich atakach na Moskwę, które trwały trzy dni z rzędu (4–6 maja) i wielokrotnie zmuszały rosyjskie władze do zamykania okolicznych lotnisk. Od początku tygodnia ataki dronowe na obrzeża Moskwy stały się codziennością. Moskwa informowała o dziewięciu atakach dronów na miasto. Systemy obrony powietrznej odpierały też ataki ukraińskich dronów przez cały dzień 6 maja. Dzień wcześniej na Moskwę nawiedziło 19 dronów.

W ramach prób zapewnienia choćby pozorów bezpieczeństwa, Rosja jednostronnie ogłosiła „humanitarny” rozejm od 8 maja do północy 11 maja.

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski nazwał inicjatywę Putina o zawieszeniu broni, teatralną inscenizacją mającą na celu stworzenie wrażenia wyjścia Rosji z izolacji. Zełenski nalega na 30-dniowy rozejm zgodnie ze strategią zaproponowaną przez władze USA.

Zełenski podkreślił też, że Ukraina nie może zagwarantować bezpieczeństwa zagranicznym oficjelom planującym udział w moskiewskich obchodach i zaznaczył, że wszelkie incydenty na terytorium Rosji są wyłączną odpowiedzialnością Kremla.

Czytaj więcej tekstów OKO.press

Przeczytaj także: